Lars van der Bel 3-3-2024
Wat zijn de gevolgen voor de miljardensector? En waarom is er besloten om ondanks de oorlog in Oekraïne zaad aan Rusland te blijven leveren? Directeur van Bejo, John-Pieter Schipper, geeft toelichting.
Maandag om 12 uur verstreek de deadline die door vakbonden CNV en FNV is gesteld. Hoe is dat verlopen?
„Vrij geruisloos kan ik wel zeggen. In de zin van dat we de deadline hebben laten passeren en ons bij het eindbod hebben gehouden dat we eerder hebben gedaan. Vijf procent loon erbij vinden wij een goed eindbod.”
De vakbonden spreken van een ’grote meerderheid’ onder hun leden die dat aanbod onvoldoende vinden. Betekent dit dat er gestaakt gaat worden?
„Dat denk ik niet, niet hier in ieder geval. Weinig werknemers van ons zijn lid van de vakbonden, dat is punt één. Punt twee is mijn indruk dat de meesten te spreken zijn over wat ze hier krijgen. Dan heb ik het over het loon, budget dat er is voor opleidingen, pensioenopbouw, et cetera. Wij hebben in deze sector bovengemiddelde voorwaarden, durf ik wel stellen. Daarbij is het zo dat de vakbonden er vorig jaar al zes procent minimaal bij onderhandeld hebben. Die zes procent geldt voor de hogere salarissen, voor de lagere schalen was dat tot negen procent. Verspreid over twee jaar houdt dit gelijke tred met het verlies aan koopkracht. En dat is nog naast persoonlijke groei van medewerkers. We kunnen wel nog meer geven, maar we moeten ook rekening houden met onze bedrijfsvoering. Want de inflatie raakt onze klanten en ons dus ook.”
Lees ook: Vakbonden bieden zaadsector ’allerlaatste kans’ voor cao
In Nederland en Europa stagneerde de omzet vorig jaar vergeleken met gebieden daarbuiten. Hoe kan dat?
„Dat heeft onder andere daarmee te maken. Inflatie door stijgende energieprijzen heeft zich vooral binnen Europa laten voelen. Stel je hebt bewaarproducten als uien of kolen in geconditioneerde bewaring, dan denk je wel twee keer na voordat je zaad bestelt. Kan zomaar zijn dat je energierekening de overhand neemt en dan is het niet handig als je net een koelcel vol hebt staan. De onzekerheid die dat met zich meebrengt, voelen wij ook. In West-Europa was het daarnaast geen topjaar. Sommige telers hebben veel last gehad van droogte waardoor zaaimomenten zijn overgeslagen. Dat zien wij ook weer terug in de afzet.”
Je zou kunnen zeggen dat het klimaat er in algemene zin steeds slechter op wordt voor agrariërs. Klaas Knot, directeur van De Nederlandsche Bank, stelde onlangs nog dat de glastuinbouw een sector is waar we als land maar weinig aan hebben. Wat denkt u daarbij?
„Dat-ie zulke dingen beter niet kan zeggen.”
Omdat het jullie geld kost?
„Los van de ongeveer 110 hectare kas die wij nodig hebben voor het veredelen richten wij ons met Bejo op groenten voor de volle grond. Dus het zijn andere zaadveredelaars die daar meer last van zullen hebben. Maar indirect wordt de tuinbouwsector er niet beter van en dat baart mij wel zorgen. Sowieso vind ik soms dat bedrijvigheid in Nederland wel vijandig benaderd wordt. Ik vraag me af of dat zinvol is. Het is goed dat de glastuinbouw of bijvoorbeeld metaalindustrie moet verduurzamen, maar we moeten daarbij niet vergeten hoeveel bedrijvigheid zij met zich meebrengen en hoeveel mensen daar hun boterham aan verdienen.”
Kritiek op de glastuinbouw was dat vooral arbeidsmigranten het werk moeten doen, het merendeel is bedoeld voor export en dat ze zijn vrijgesteld voor een aantal belastingen. Kortom: hoge maatschappelijke kosten, weinig opbrengsten.
„Ik zou het anders willen bekijken. Wij zijn een exporterend land. Elke euro die een bedrijf deze kant op haalt, moet je omarmen. Want dat betekent werkgelegenheid en belastingen die worden afgedragen. Dat is goed voor de B.V. Nederland.”
Klinkt als Rutte. Als we het daarover hebben, hoe valt het volgens u te rijmen dat bedrijvigheid steeds vijandiger benaderd wordt, terwijl de VVD ruim tien jaar de machtigste partij was?
„Het is de samenleving in zijn geheel die strenger is in zijn oordeel, terwijl de politiek daar steeds makkelijker in meegaat. Daarbij zie je dat de beeldvorming in de media heel zwart-wit is en discussies steeds gepolariseerder worden. Bij agrariërs gaat het vaak over arbeidsmigranten of stikstof terwijl we vergeten hoe vooruitstrevend de sector is en welke stappen ze daarbij maken. Denk ook eens de andere kant op, zou ik zeggen: je moet er toch niet aan denken dat de agrarische sector uit Nederland vertrekt. Daar hangt een heel netwerk aan specialistische toeleveranciers en kennisinstituten aan vast, welke ook voor de Nederlandse economie van groot belang zijn. Nu ligt de nadruk ineens heel erg op migratie. Het is goed dat bepaalde zaken aan banden worden gelegd, maar bekijk bij iets als migratie heel goed welke migratiestromen je aan wil pakken en welke sectoren daarmee te maken krijgen. Dát is beleid. Nu laat de politiek wel heel makkelijk de oren hangen naar geluiden vanuit de samenleving.”
Uit de jaarcijfers blijkt dat jullie ondanks de oorlog in Oekraïne de handel met Rusland continueren. Waarom?
„Omdat wij als zaadveredelaar een primaire functie in de voedselvoorziening hebben en we altijd als uitgangspunt hebben gehad dat we dat niet inzetten voor politieke doeleinden.”
Is dat niet vreemd? Europese mogendheden geven miljarden uit aan wapens voor Oekraïne terwijl jullie geld aan Rusland blijven verdienen.
„Ik kan me voorstellen dat het vreemd overkomt, vooral omdat het nu dichterbij komt. Dit is oorlog in Europa, voorheen hadden we dit soort situaties alleen met landen in het Midden-Oosten.”
Toen bleven jullie ook altijd leveren, ongeacht het regime?
„Altijd, terwijl we daar ook voor de vraag hebben gestaan: in hoeverre steunen we dit nog.”
Roomser dan de Paus.
„Dat is dus niet zo. Als de Nederlandse overheid zegt: we gaan Rusland boycotten als het gaat om voedsel, dan stoppen wij direct. En dan zullen wij die ban echt niet willen omzeilen. Maar de overheid zegt: dit mag. En dat is voor een deel te verklaren. Er is een veel groter deel van de Russische bevolking die niets met deze oorlog te maken heeft, maar wel een afhankelijkheid kent van voedsel of zaad uit het buitenland. Daarom houden wij ons net als andere zaadveredelaars afzijdig bij dit conflict.”
Jullie merken zelf op in het verslag dat jullie een primaire, essentiële rol hebben in de voedselvoorziening. Je kan Rusland raken waar het zeer doet. Waarom hier geen discussie over voeren?
„Die heeft wel degelijk plaatsgevonden, geloof mij. En meer dan één keer. Binnen de directie, binnen het hele bedrijf waren er vragen of we hier wel zo verstandig aan deden. En ik vind het ook moeilijk. Alleen vind ik ook dat het anders is als je technieken levert die verkeerd ingezet kunnen worden, voor wapens bijvoorbeeld. Ons uitgangspunt blijft dat iedereen in de wereld recht heeft op voedsel, ongeacht het regime. Het internationaal humanitair recht steunt ons daarin (artikel 25 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens). Dus daar blijven we bij. Maar besluit de overheid anders, dan gaan we daar in mee. En dan hoeven mensen echt niet bang te zijn dat we in financiële problemen komen.”
De perspectieven zijn goed?
„Nou Europa viel wat tegen dit jaar, wat ik al heb verteld. Maar in bijvoorbeeld de Amerika’s zetten we onze groei door. En dat is goed om te zien, want daar hebben we nog veel te winnen. Dat is ook het voordeel dat wij hebben met onze producten: iedereen in de wereld kent of eet uien, wortelen of kool. Dus er is nog een grote markt om te ontdekken buiten Nederland en Warmenhuizen.”
Over ondernemersklimaat gesproken, hier in Warmenhuizen zit je goed of niet?
„Met de Koninklijke Vezet en bouwbedrijven als De Nijs en Dekker kun je wel zeggen dat het een ondernemend dorp is.”
Puur toeval, of zit er nog iets achter?
„Dat is een goeie vraag, waar ik zo het antwoord even niet op heb. Maar wat me opvalt, is dat het stugge volhouders zijn. Dat zie je ook wel aan de duursporters die hier vandaan komen. Dat heb je ook nodig wil je een onderneming van de grond krijgen: stug doorgaan, ook als de wind even minder gunstig staat.”
Artikel 25
De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens stelt in artikel 25: ’Eenieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging’.
Noordhollands Dagblad
0 reacties :
Een reactie posten