Bron: Global Warming Policy Foundation (GWPF).

Vertaling: Martien de Wit.

In een door de Deutsche Bank gepubliceerde analyse wordt scherpe kritiek geuit op het ‘oneerlijke debat’ waarmee de EU haar ‘Green Deal’ aan de bevolking van Europa verkoopt. De enorme risico’s van het project voor de welvaart, het economisch systeem en de democratie zelf mogen niet worden verzwegen, maar moeten openlijk aan de orde worden gesteld.

Eric Heymannsenior econoom bij Deutsche Bank Research, waarschuwt dat Europa’s Green Deal en haar doelstelling van klimaatneutraliteit tegen 2050, dreigt uit te monden in een Europese megacrisis, die leidt tot een “merkbaar verlies van welvaart en banen”. En hij waarschuwt: het zal niet werken zonder “een zekere mate van eco-dictatuur”.

De analist noemt het dubieus dat de Green Deal over de hele linie wordt aangeprezen als “een nieuwe groeistrategie” die de EU in staat zou stellen een “eerlijke en welvarende samenleving” te worden. Hoewel dit er op papier misschien goed uitziet, schrijft Heymann, moeten de Europese economie en het hele politieke en juridische systeem fundamenteel worden veranderd om in 2050 CO2-neutraal te zijn.

Voorlopig zijn de revolutionaire gevolgen van de klimaatagenda van de EU voor het dagelijks leven “nog betrekkelijk abstract” en voor de meeste huishoudens “nog aanvaardbaar”. Binnenkort zal de weg naar klimaatneutraliteit echter drastische ingrepen vergen in de keuze van vervoermiddelen, de grootte van woningen, de wijze van verwarming, het bezit van elektronische consumptiegoederen, alsook beperkingen in de consumptie van vlees en tropische vruchten.

En hij waarschuwt dat deze beperkingen en inbreuken onvermijdelijk “massaal politiek verzet” zullen uitlokken.

Sommige partijen zullen argumenten vinden tegen een streng klimaatbeschermingsbeleid als dat leidt tot een aanzienlijke stijging van de energieprijzen of tot beperkingen van de persoonlijke vrijheid of eigendomsrechten. En laten we onszelf niet voor de gek houden: deze partijen zullen steun vinden bij de kiezers. Op EU-niveau zullen er grote conflicten over de verdeling ontstaan, die kunnen bijdragen tot (verdere) verdeeldheid binnen het blok. Zijn we klaar om met deze polarisatie om te gaan?”

De impact van het huidige klimaatbeleid op het dagelijkse leven van mensen is voor veel huishoudens nog vrij abstract en aanvaardbaar. Het klimaatbeleid komt in de vorm van hogere belastingen en heffingen op energie, die verwarming en mobiliteit duurder maken. Sommige landen hebben minimumnormen vastgesteld voor de energie-efficiëntie van gebouwen of soortgelijke regels op andere gebieden. Het klimaatbeleid is echter niet bepalend voor ons leven. We nemen belangrijke consumptiebeslissingen, bijvoorbeeld of we überhaupt reizen, hoeveel we reizen en welke vervoermiddelen we gebruiken, of we in een groot huis of een klein appartement wonen en hoe we ons huis verwarmen, hoeveel elektronische apparaten we hebben en hoe intensief we ze gebruiken of hoeveel vlees en exotisch fruit we eten. Deze beslissingen worden doorgaans genomen op basis van ons inkomen, niet op basis van klimaatoverwegingen.

Als we echt ‘klimaatneutraal’ willen worden, moeten we ons gedrag op al deze levensgebieden veranderen. Dit komt eenvoudigweg omdat er nog geen adequate kosteneffectieve technologieën zijn waarmee we onze levensstandaard op een koolstofneutrale manier kunnen handhaven. Dat betekent dat de CO2-lasten aanzienlijk zullen moeten stijgen om mensen ertoe te bewegen hun gedrag te veranderen. Een andere (of misschien aanvullende) optie is de regelgeving aanzienlijk aan te scherpen.

Ik weet dat ‘eco-dictatuur’ een vies woord is. Maar we moeten ons misschien de vraag stellen of en in hoeverre we bereid zijn een soort eco-dictatuur (in de vorm van regelgeving) te aanvaarden om naar klimaatneutraliteit toe te werken. Hier is een voorbeeld: wat moeten we doen als eigenaars van onroerend goed hun huizen niet willen ombouwen tot emissievrije gebouwen; als ze daar de financiële middelen niet voor hebben; als dat om technische redenen niet mogelijk is of als de daarmee samenhangende investeringen niet lonend zijn?

Verlies van concurrentievermogen of beperkingen van de vrije handel

Als de EU zich veel sneller dan de rest van de wereld ontwikkelt in de richting van klimaatneutraliteit, zullen ook de CO2-prijzen in de EU sneller stijgen. Dit zal het concurrentievermogen van energie-intensieve bedrijven in de EU aantasten. Zijn we bereid die prijs te betalen? Waarschijnlijk niet – vergeet niet dat niemand achter mag blijven.

Gaan we deze bedrijven dan subsidiëren om ze in staat te stellen dure, maar klimaatvriendelijke technologie te gebruiken? Deze optie zal op lange termijn moeilijk uitvoerbaar zijn wegens budgettaire beperkingen. Een eerlijke discussie zal moeten omgaan met de waarheid dat elke euro die aan klimaatbescherming wordt besteed, niet langer beschikbaar is voor uitgaven aan onderwijs, onderzoek, volksgezondheid, digitale infrastructuur, binnenlandse en buitenlandse veiligheid, belastingverlagingen of hogere pensioenen.

De EU-commissie is van plan een systeem voor de koolstofheffingen aan de grens in te voeren om het concurrentieprobleem aan te pakken. Geloven we werkelijk dat de getroffen landen daardoor geen tegenmaatregelen zullen nemen? Zijn we echt bereid de voordelen van vrijhandel op te geven ten gunste van klimaatbescherming?

Massaal politiek verzet op komst

Niemand mag achterblijven op de weg naar klimaatneutraliteit. Deze verklaring van de Green Deal is waarschijnlijk een poging om de kwadratuur van de cirkel op te lossen. Een grote ommezwaai in het klimaatbeleid zal zeker verliezers opleveren, zowel bij huishoudens als bij bedrijven. Daarnaast zullen welvaart en werkgelegenheid er waarschijnlijk flink onder lijden. Als dat niet het geval was, zou klimaatbescherming een eenvoudige onderneming zijn. Deze ontwikkelingen zullen uiteraard hun weerslag hebben op het politieke landschap, zowel op nationaal als op EU-niveau.

Eric Heymann.

Sommige partijen zullen argumenten vinden tegen een strikt klimaatbeschermingsbeleid als dat leidt tot een aanzienlijke stijging van de energieprijzen of tot beperking van de persoonlijke vrijheid of het eigendomsrecht. En laten we onszelf niet voor de gek houden: deze partijen zullen steun vinden bij de kiezers. Op EU-niveau zullen er grote conflicten over de verdeling ontstaan, die kunnen bijdragen tot (verdere) verdeeldheid binnen het blok. Zijn we bereid om deze polarisatie aan te gaan? Of zullen we onze ambities op het gebied van klimaatbeleid bijstellen als blijkt dat een (te) ambitieus klimaatbeleid niet acceptabel is voor een meerderheid van de bevolking?

***

De volledige analyse is beschikbaar bij Deutsche Bank Research (blz. 70-73)