De nieuwe kernreactor in Noord-Holland ziet er straks niet uit als een reactor

Petten - Hoe bouw je een kernreactor die er niet uit mag zien als een reactor? Met die opdracht gingen architecten van de Pallas-reactor in het Noord-Hollandse Petten aan de slag.

14-1-2021

Een nieuwe reactor is hard nodig omdat de bestaande Hoge Fluxreactor (1961) is verouderd en vervangen moet worden. Tijd voor een nieuwe reactor zodat de levering van medische isotopen voor de diagnose en behandeling van kankerpatiënten niet in gevaar komt.

Bij de eerste gesprekken met omwonenden en andere belanghebbenden in 2012 over het ontwerp was één eis glashelder: de reactor mocht geen koepel krijgen. En in de omgeving van de Pettemer duinen zat men ook niet te wachten op een iconisch gebouw dat veel bekijks zou trekken. Aan architecten van consortium ICHOS de taak om die eisen te verwerken. Architect Teun Spruijt: ,,Deze nieuwe reactor is heel verschillend dan andere reactoren in de wereld. Als je die gebouwen bekijkt, zijn het betonnen bunkers. Een soort brutalisme, Sovjet-architectuur, gebouwen die zich afzetten tegen de omgeving. In Petten hebben we dat juist omgedraaid, we zoeken juist de verbinding met de omgeving.’’

Van de buitenkant is straks niks meer te zien van de reactor. Die wordt ingepakt in een grote doos van 24 meter hoog, waarbij de reactor verdiept in de grond zit. Bij het ontwerp van een kernreactor moet nogal een uitgebreide checklist aan veiligheidseisen worden afgevinkt. Daar houdt de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) toezicht op. Zo moet de reactor bestand zijn tegen alle rampen die je maar kan bedenken zoals overstromingen, sneeuwval, storm en ook infiltratie van ongenode gasten. Manager Marco Visser: ,,We hebben alle scenario’s helemaal doorgerekend. Ook de toekomstige zeespiegelstijging.’’ De reactor zelf is een gebouw dat bestaat uit wanden van een halve meter dik gewapend beton. Om het gebouw heen staat een betonnen bruine keerwand die de beweging van de duinen volgt en zo ’opgaat in de omgeving’. Het gebouw zelf ligt op een hoge terp om te voorkomen dat bij een overstroming de boel onderloopt’’, zegt Spruijt.

Is het wel handig om de reactor in te pakken? Hoe gaat het onderhoud dan? Visser: ,,Als je hem niet inpakt, heeft dat ook weer nadelen. Dan heb je weer meer last van weersinvloeden van buitenaf.’’

Stekels

Wie straks op de campus loopt, heeft niet meteen door dat het om een gebouw gaat dat streng is beveiligd, vertelt Spruijt. ,,We maken gebruik van de natuurlijke hoogtes en om het gebouw heen komen meidoorns en duindoorns met venijnige stekels.’’ Architect Robert Collignon: ,,Als iemand naar binnen wil, gebeurt dat toch wel. Het gaat erom dat de vegetatie ervoor zorgt dat binnendringers worden vertraagd.’’ Zijn er voorbeelden van risicovolle gebouwen die beveiligd worden door plantjes? Visser: ,,Er is in Nederland een legerbasis waar dit type haag ook is toegepast. Het is heel makkelijk om hekken neer te zetten, maar in het geval van deze installatie heb je dan niet één hek nodig maar meerdere hekken. En je hebt het dan over hekken van drie meter hoog. Dat geeft een onprettig gevoel.’’

Het reactorgebouw moet juist mooi zijn om naar te kijken. Over de kleur is flink gedebatteerd. Spruijt: ,,Moet je het gebouw groen maken zoals de duinen op de achtergrond? In de winter zijn de duinen weer bruin dus dan zit je weer met een groot groen gebouw. Het aluminium dat meekleurt past dan beter.’’ Om die reden is de vorm geplooid uitgevoerd, zoals bij gordijnen. Het aluminium met de geslepen vlakken ’speelt met de natuur’. ,,Voor de vogels in het duingebied is het belangrijk dat het materiaal niet spiegelt’’, zegt Collignon ,, Het is een tijdloos gebouw, het weerkaatst de hemel van het moment.’’ Spruijt: ,,De gevel ziet er steeds anders uit. De gebouwen gaan de dialoog met de omgeving aan.’’

Los van de omgeving moeten de gebouwen van de Energy & Health Campus ook een goeie werkplek zijn. Vanuit de kantoren is zicht op de buitenlucht en de omgeving. ,,Zodat je altijd kan zien wat voor weer het is. Dat je ziet als het regent of stormt’’, legt Spruijt uit. Wie als gast langskomt, komt eerst in het beveiligde ontvangstgebouw. Alleen krijgen bezoekers niet dat gevoel. ,,Je ziet meteen de transparante werkplekken, je hebt meteen verbinding met de werknemers.’’

Op klimaatgebied gaat de nieuwe reactor met bijgebouwen ook mee met de tijd. Spruijt: ,,De restwarmte van de reactor wordt gebruikt om de kantoorgebouwen te verwarmen.’’

Ivo Laan

Noordhollands Dagblad