Onderhandelen over de rechtsstaat zou Rutte en co het schaamrood op de kaken moeten jagen

Datum:
  • zaterdag 12 december 2020
  • in
  • Categorie: ,
  •  'Een écht historisch resultaat.' 'Uniek in de geschiedenis van de Europese Unie.'


    Ria Cats 12-12-2020


    Premier Mark Rutte gebruikte donderdag en vrijdag op een EU-top grote woorden om het nieuwste sanctie-instrument in de Brusselse gereedschapskist in het zonnetje te zetten.

    Nooit eerder spraken de EU-regeringsleiders af dat er een zogeheten 'rechtsstaatsmechanisme' komt. Met dit wapen in de hand kan de Europese Commissie vanaf 1 januari EU-subsidies inhouden aan lidstaten die de rechtsstatelijke principes aan hun laars lappen.

    Aan de introductie van dit instrument gingen de nodige ruzies vooraf, vooral omdat Polen en Hongarije er niet op zitten te wachten. Warschau en Boedapest liggen beide al jaren overhoop met Brussel over hun omgang met de rechtsstaat én ze ontvangen jaarlijks vele miljarden aan EU-steun. Zij zagen zodoende het zwaard van Damocles al boven hun EU-subsidies hangen.

    Muggenziften

    Ook Nederland roerde zich de afgelopen tijd fel in de discussie, maar om heel andere redenen dan Polen en Hongarije. Het sanctie-instrument gaat wat Den Haag betreft lang niet ver genoeg. Om Warschau en Boedapest tegemoet te komen, zijn de oorspronkelijke wensen van de Commissie en het Europees Parlement uit 2018 — waarin Nederland zich uitstekend kon vinden — namelijk het afgelopen jaar al een aantal malen flink afgezwakt.

    Zo was het oorspronkelijk de bedoeling dat Brussel een aanbeveling voor het intrekken van geldsteun mag doen indien een EU-land de rechtsstaat schendt. Maar dat advies wordt daarna wel meteen van kracht, tenzij 55% van de lidstaten die samen goed zijn voor ten minste 65% van de EU-bevolking, dit binnen een bepaalde termijn afwijzen.

    Maar inmiddels mag de Commissie straks alleen nog de subsidiestroom staken als zo'n gekwalificeerde meerderheid van 55% van de EU-landen met haar aanbeveling akkoord gaat. Het verschil tussen deze beide varianten klinkt misschien als saai juridisch gemuggenzift, maar de wijziging is wel degelijk belangrijk. Ze betekent simpelweg dat het lastiger wordt om geldsteun in te houden.

    Vertraging

    Deze week kwamen daar nog enkele concessies aan Hongarije en Polen bij, waarna de beide landen hun veto tegen de nieuwe EU-meerjarenbegroting en het daaraan gekoppelde coronaherstelfonds van €750 mrd lieten varen.

    Voortaan mag de Commissie het rechtsstaatmechanisme uitsluitend gebruiken voor steungeld uit de nieuwe begroting en het coronafonds en niet voor nog niet opgemaakt geld uit het lopende budget. Daarin zit nog altijd ruim €300 mrd, waarvan €40 mrd is geoormerkt voor Polen en €11 mrd voor Hongarije. Hoge EU-ambtenaren balen hiervan.

    Verder kan het mechanisme alleen in werking treden als het Europees Hof van Justitie heeft geoordeeld dat het rechtmatig is. Deze procedure leidt waarschijnlijk tot zoveel vertraging dat het instrument niet vóór de Hongaarse verkiezingen van 2022 in te zetten is. 

    KoehandelSprak premier 'Viktator' Orbán daarom van een 'overwinning van het gezond verstand'?

    Voor Rutte was het deze week 'het belangrijkst' dat Polen en Hongarije niet nog éxtra hun zin zouden krijgen, verklaarde hij na de top. Hij is 'blij' dat dit niet is gebeurd. Nog los van de vraag of dat klopt, verdienen onderhandelingen over de rechtsstaat hoe dan ook géén schoonheidsprijs. In een ideale wereld zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat EU-landen de persvrijheid, rechten van minderheden en onafhankelijke rechtspraak respecteren en niet frauderen met EU-geld. Elke vorm van koehandel hierover zou Rutte en zijn collega's het schaamrood op de kaken moeten jagen.

    Dat het toch zo ver is gekomen, wijten geïrriteerde Commissiebronnen en experts mede aan EU-voorzitter Duitsland. Bondskanselier Angela Merkel nadert haar politieke afscheid in 2021 en wilde een laatste succes boeken. De ruzies over het sanctie-instrument, het coronafonds en de EU-begroting moesten koste wat kost worden beslecht, nu ook de brexitonderhandelingen op een mislukking lijken uit te draaien.

    Auto-industrie

    Merkel is van nature uiterst behoedzaam en gericht op consensus. 'Desnoods het conflict aangaan' komt in haar woordenboek niet voor, zélfs niet als het over de rechtsstaat gaat. Daarbij komt nog dat haar christendemocratische politieke familie — en zeker de Duitse afvaardiging — Orbáns Fidesz-partij al jaren de hand boven het hoofd houdt: de banden tussen Hongarije en de Duitse (auto-)industrie zijn nauw.

    Ook de Commissie kan niet vol op het orgel gaan tegen Boedapest en Warschau als het machtigste EU-land daar onvoldoende achter staat. Orbán heeft zodoende vanaf 2010 zijn kans gegrepen. Of hij dat kan kan blijven doen, zal deels afhangen van wie Merkel opvolgt in januari. Tot nu toe maakt de conservatief Friedrich Merz de grootste kans. Dat lijkt vooralsnog goed nieuws voor Polen en Hongarije en minder voor de kracht van het rechtsstaatmechanisme.


    FD

    1 reacties :

    Dekker zei

    De laatste restjes democratie worden door Merkel, Rutte en de rest van de communisten/Marxisten/socialisten snel opgeruimd.
    Wen er maar aan dat we voortdurend op grote schaal bedrogen, voorgelogen en gemanipuleerd worden. De lafaards omdat ze te laf zijn en de verstandelijk gehandicapten omdat ze het niet willen en/of kunnen begrijpen.
    De bevolking van de voormalige Oostblok landen weten wat ze te wachten staat en protesteren, de bevolking van West Europa loopt als Lemmingen hun ondergang tegemoet.

    Een reactie posten