Een tweemaal zo groot Amstelmeer, ziet de toekomst er zo uit?

Datum:
  • zaterdag 21 november 2020
  • in
  • Categorie: , , , , , ,
  • Een tweemaal zo groot Amstelmeer. Dat is een van de scenario’s die op verzoek van de provincie Noord-Holland zijn uitgewerkt. Begin dit jaar gaf de Stuurgroep Waddenbaai opdracht tot het opstellen van een ontwikkelingsvisie voor het Amstelmeer. Om relaties en kansen voor mens en natuur in beeld te brengen, is gekozen voor een scenariostudie. ‘Amstelmeer Waterrijk’ verbeeldt hoe de toekomst er uit kan zien.


    De vier toekomstbeelden zijn zo gedetailleerd mogelijk uitgewerkt, voorzien van fraaie illustraties en lopen telkens een rijtje voor- en nadelen af. De samenstellers van het rapport wijzen er met nadruk op dat het scenario’s zijn, ideeën voor de toekomst die stof moeten bieden om verder over te praten. Hoewel de geschetste mogelijkheden zich vaak op de middellange termijn (2050) bevinden, zitten er echter ook ideeën tussen die reeds dit decennium verwezenlijkt zouden kunnen worden. Een van de voorstellen lijkt een echo van het Wieringer randmeer waar begin deze eeuw zoveel over te doen was.

    Relaties

    ‘Het Amstelmeer is niet alleen van belang voor natuur en waterhuishouding’, zeggen de opstellers van het rapport, ‘maar het gebied heeft vele maatschappelijke functies zoals landbouw, visserij, wonen, recreatie en toerisme’. Ze hebben de relaties tussen en kansen voor al die functies in beeld willen brengen.

    De scenario’s spelen zich af binnen natuur en waterbeheer. Zo kan gesimuleerd worden wat er gebeurt als een bepaalde ontwikkeling op het gebied van natuurbeheer of waterhuishouding zich manifesteert. De scenario’s tonen gevolgen en kansen voor de verschillende functies: landbouw, recreatie en toerisme, woon- en leefklimaat op een termijn van circa 30 jaar. Wat levert dit op? Wat betekenen zij voor het landschap?

    Gesprekken

    De scenario’s brengen de toekomstbeelden waardevrij in beeld melden de adviseurs: ‘Belangrijk is dat de betrokken partijen de scenario’s inhoudelijk herkennen. Zij hoeven zich er niet achter te scharen. De studie levert zodoende het materiaal om op een andere plek en op een ander moment tot gesprekken, bestuurlijke afwegingen en keuzes te komen’.

    (Tekst gaat door onder de foto)

    Scenario Groot Amstelmeer
    © Illustratie Flux landscape architecture

    1. Groot Amstelmeer

    In dit scenario is het Amstelmeer een twee maal zo grote zoetwaterbuffer ten behoeve van de landbouw en recreatie-hotspot. Waar in de huidige situatie concurrentie lijkt te bestaan tussen de recreatie en natuurontwikkeling, biedt een twee keer zo groot Amstelmeer ruimte voor zonering. De noordzijde, langs de waddenkust, is voor natuur met ecologische oevers en vogeleilanden. De zuidzijde wordt recreatiegebied. Nieuwe eilanden bieden kansen voor kleinschalige groepen vakantiewoningen op het water of aanlegplekken voor watersporters. Het midden van het meer blijft open, zodat ruimte voor windsurfers en kitesurfers gegarandeerd blijft.

    Waterberging

    Het waterlichaam Amstelmeer wordt fors groter. Dat is primair een voordeel voor de waterberging. Daarnaast biedt het kansen om structuren onder water aan te brengen, die de omstandigheden voor goede macrofauna, vissen en waterflora verbeteren. Bovendien kunnen luwtestructuren zorgen voor een meer vitale oevervegetatie. De zo ontstane moeraszones maakt ze geschikt als nestplaats voor water- en oevervogels.

    Er zal landbouwareaal verdwijnen voor de aanleg van het vergrote Amstelmeer, maar die grond zal in de toekomst onderhevig zijn aan verzilting. Daarom vindt de uitbreiding van het Amstelmeer juist plaats op die gronden die last hebben van verzilting. Uiteindelijk gaat circa 12 km2 akkerland verloren en verdubbelt het Amstelmeer in oppervlakte.

    (Tekst gaat door onder de foto)

    Scenario Waterspons.
    © Illustratie Flux landscape architecture

    2. Waterspons

    In dit scenario wordt een beeld geschetst van een wereld, waarin een aan het toekomstige klimaat aangepaste waterhuishouding een belangrijke rol speelt. Het Amstelmeer is niet langer de enige zoetwater buffer. Er worden in het landschap verschillende waterbergingen gerealiseerd met natuurlijke oevers en alle watergangen worden verbreed. Daarnaast wordt een meer duurzame vorm van landbouw bedreven. De waterbuffers worden gezamenlijk beheerd, waarbij het water wordt verdeeld over de verschillende boeren.

    Nieuwe haven

    De adviseurs zien waterbuffers met natuurlijke oevers, brede watergangen als waterbuffer en voor recreatieve vaarroutes, landbouw aangepast op watersysteem, door zoetwater zoveel mogelijk vast te houden en waar nodig aan te passen op zilte omstandigheden, alsmede het toevoegen van verblijfsrecreatie en een nieuwe haven.

    Hoewel het Amstelmeer op het oog in dit scenario weinig lijkt te veranderen, betekent met name de extensivering van de landbouw een flinke kwaliteitsimpuls voor het meer. Door de sterk verminderde uitspoeling van nutriënten zal de blauwalg problematiek in de loop van de tijd afnemen. Hierdoor wordt het meer zowel interessanter voor recreatie, door de verbeterde kwaliteit van het zwemwater, als voor de natuur. De verdere ontwikkeling van recreatie kan echter botsen met de natuurwaarden van het gebied.

    (Tekst gaat door onder de foto)

    Scenario Wereld van kreken
    © Illustratie Flux landscape architecture

    3. Wereld van kreken

    Dit scenario schetst een wereld met een structuur van kreken en waterlopen. De kern is een raamwerk van natuur, waar die zijn gang kan gaan. De landbouw is conventioneel of volgend. Er komt een fijnmazig netwerk van water waarbij niet alleen de hoofdkreken maar ook de zijkreken opnieuw worden ingericht. Waar in het oude land het raamwerk wordt gevormd door de kreken, vormt de natuurlijke inrichting van de bomenlanen in de Wieringermeer een verfijning van het raamwerk. Door natuurlijke mest en ander maaibeheer komt er meer variatie en wordt het oude krekenlandschap deels weer in ere hersteld.

    Hotspots

    Binnen deze gedachte krijgt het op een organische manier verbrede Amstelmeerkanaal een plek in het gebied. Het natuurbeheer is leidend ten aanzien van landbouw. Er komen kleine hotspots om de natuur optimaal te kunnen beleven.

    De ideeën die aan de basis liggen voor de ontwikkeling van dit scenario zijn: een fijnmazig netwerk van kreken en waterlopen; het Amstelmeer maakt onderdeel uit van het netwerk; een vaarroutenetwerk waar recreatie is gericht op natuurbeleving van het gebied; Wieringen krijgt door de verbreding van het Amstelmeerkanaal weer een uitstraling als eiland.

    Het meer vormt in dit scenario het hart van een wijd vertakkend natuurgebied met kreken, broekbossen en rietoevers. De nu vaak nog harde oevers worden in dit scenario veel zachter en krijgen een geleidelijke overgang van bos, naar rietland tot openwater. Via het Balgzandkanaal en het Amstelmeerkanaal vormt het Amstelmeer een migratieroute voor vissen tussen het IJsselmeer en de Waddenzee. Hierdoor zal het Amstelmeer soms brakker worden dan in de huidige situatie.

    (Tekst gaat door onder de foto)

    Scenario Waddenland.
    © Illustratie Flux landscape architecture

    4. Waddenland

    Binnen dit scenario wordt een visioen zichtbaar van een uniek waddengebied met een krekenstelsel. De Amstelmeerdijk (of Korte Afsluitdijk) wordt omgevormd tot een afsluitbare waterkering. Dit brengt het getij terug in het Amstelmeer en (deels) in het achterliggende gebied. Er ontstaat een visuele verbinding tussen het meer, het Balgzand en de Waddenzee.

    Het scenario schept een toekomst waarin de landbouw sterk verandert en op een andere manier gericht is op zilte teelt. Het levert een grond- en wateromgeving met kwaliteiten, die heel specifiek zijn voor bepaalde producten. Zout en zoet geven het gebied een unieke kwaliteit. Wieringen krijgt nog meer het Waddeneilandgevoel, doordat ook in het met organische vormen verbrede Amstelmeerkanaal getijde zal ontstaan. Een uniek waddengebied met krekenstelsel.

    Zintuigen

    De ideeën die aan de basis liggen voor de ontwikkeling van dit scenario zijn: het beleven van de Waddengebied met al je zintuigen; het waddenlandschap als trekker voor toerisme, het Amstelmeer wordt een verlengstuk van het Balgzand; aanpassingen van de landbouw zijn door verzilting noodzakelijk; ruimte voor nieuwe exclusieve vormen van landbouw.

    Door het vervangen van de Amsteldiepdijk in een andere kering, krijgt het Amstelmeer een open verbinding met de Waddenzee. Hierdoor zal het meer niet alleen verzilten, maar krijgt het ook getij, waardoor de hoogste delen in het meer met laag water droog komen te vallen. De open verbinding met het Waddenzee maakt het mogelijk voor vissen om te migreren, biedt nieuwe foerageergebieden voor wadvogels en maakt van het Amstelmeer de poort van Noord-Holland naar de wadden. De verzilting heeft echter grote impact op de omliggende landbouw.

    Havendammen

    In de studie wordt ook – kort - aandacht besteed aan de Helderse havendammen. Eind vorig decennium is een onderzoek uitgevoerd naar vergroting van de strekarmen van de Helderse zeehaven in relatie tot natuur in het Balgzand. Enerzijds wilde men weten of met het aanpassen van de dammen meer ruimte ontstaat binnen het havengebied. Dat bleek het geval. Anderzijds was de vraag of natuurontwikkeling van de Waddenzee - specifiek in het Balgzandgebied – zou kunnen plaatsvinden. Op dat vlak was de conclusie: Het is niet mogelijk een nieuwe havenmonding te ontwerpen die een significant positief effect heeft op de omringende waddennatuu.

    Noordhollands Dagblad 

    3 reacties :

    Anoniem zei

    Mooi plan, maar hoeveel windmolens komen er in het nieuwe Amstelmeer en hoeveel drijvende zonnepanelen?
    Ecologische oevers en vogeleilanden zijn niet nodig want de windmolens zorgen voor een slachting onder de vogels.

    Sam Kooy zei

    Anoniem; dit is een losse - niet onderbouwde - opmerking. Het meer verdient- ook in de huidige situatie - een fikse opwaardering. Sinds de jaren 50-60 is er, op het meer zelf, niets veranderd terwijl dit het 100% zou verdienen !

    Dekker zei

    Sam Kooy, wat bedoelt u met een opwaardering? Kunnen we een mooi stuk water niet laten voor wat het is? Uw bewering dat er niets aan het meer is gedaan sinds de jaren 50-60 klopt niet want er zijn diverse vogeleilanden en ondieptes aangelegd in het Amstelmeer.
    Waarom een grotere waterbuffer ten behoeve van de landbouw als er van Overheidswege alles aan wordt gedaan de boeren de nek om te draaien?

    Een reactie posten