Een democratie, waarbij het volk het eerste en het laatste woord heeft is het in ieder geval niet.

8-8-3035

Zonder last of ruggespraak?

Door Reynier Pronk.

Deze week was er ophef over de overstap van Agnes Joseph van NSC  naar BBB met medeneming van haar zetel. Behoorde zij die zetel niet eigenlijk terug te geven aan het NSC? Antwoord is nee. 

Nadat Thorbecke in 1848 de basis legde voor onze huidige parlementaire democratie, werd de tweede kamer bevolkt door echte volksvertegenwoordigers die per district werden gekozen. Het was hen er alles aan gelegen om hun kiezers te bedienen. Deden ze dat niet naar behoren, dan werden ze hierop aangesproken of werden ze niet herkozen.

Zo ontstond een parlement met werkelijke volksvertegenwoordigers die inderdaad zonder last of ruggespraak hun werk konden uitvoeren. Als burger wist je precies wie er namens jou in de kamer zat.

Dat ging goed tot er  politieke partijen kwamen, te beginnen met de ARP al snel gevolgd door andere. Die wrongen zich tussen de kiezer en de gekozenen in, waardoor de directe zenuwbanen tussen hen werden doorgesneden. Niemand weet sindsdien meer welke volksvertegenwoordiger zijn of haar belangen behartigt.

De voorheen vrije volksvertegenwoordigers werden en worden sindsdien onderworpen aan parijlijnen en fractiediscipline. Afwijken daarvan wordt gezien als een doodzonde en kan leiden tot direct ontslag of plaatsing op een onverkiesbare plaats.

Het prerogatief van kamerleden om zonder last of ruggespraak te opereren is daardoor effectief een dode letter geworden.

Omdat de kiezer op afstand is gezet, kan een regering z’n eigen koers varen, maar wordt het ook gevoelig voor lobbyisten, actiegroepen en NGO’s. Allemaal ongekozenen en allemaal met hun eigen agenda. Ze kruipen dicht tegen de macht aan en hebben vaak directe lijnen met regeringen en kamerleden. 

Vaak worden ze ook nog eens gesubsidieerd met belastinggeld en schromen niet om dat te gebruiken om de Staat voor de rechter te slepen. Marianne Zwagerman vertelde in haar podcast dat zij in Brussel heeft vastgesteld dat europarlementariërs in dezelfde gang kantoor hielden als lobbyisten en… allemaal werden betaald van belastinggeld.

En zo kwam het dat milieu- en klimaatclubs als Urgenda, Milieudefensie, Greenpeace, Extinction Rebellion, Rewilding Europe, Vollenbroeks MOB en tal van andere partijen veel meer invloed kregen op de koers van het land en de EU dan de inwoners. Het is bekend dat ze zelfs complete wetsvoorstellen hebben voorbereid, die gewoon onverkort door de tweede kamer of het EP zijn geloodsts.

Wij kiezers mogen soms een hokje rood maken en dat is het dan. Dat is het enige moment dat partijen een rituele paringsdans uitvoeren om stemmen te winnen. In hun programma’s worden aantrekkelijke beloften gedaan, die na de verkiezingen op wonderbaarlijke wijze weer zijn verdampt of ingeruild voor impopulaire maatregelen, die soms vrijwel kamerbreed worden geaccordeerd, neem bijvoorbeeld de klimaatwet, het nieuwe onherstelbaar verbeterde pensioensysteem en rigide stikstofwetten. Daarover heeft de kiezer dus niets te zeggen gehad.

De klimaatwet stond namelijk in geen enkel verkiezingsprogramma, maar is wel vlak na de verkiezingen vrijwel kamerbreed gesteund en ingevoerd zonder dat deze zeer ingrijpende wet aan de burgers werd voorgelegd.

In verkiezingsprogramma’s zul je zelden vinden dat partijen land en zee willen volzetten met windmolens, dat de gaskraan dicht gaat, dat de belasting op energie omhoog moet, dat industrie en boeren niet langer welkom zijn in Nederland, dat u met uw schone dieseltje de stad niet meer in mag, dat u geacht wordt vlees, melk en eieren te vervangen door andere eiwitrijke vega-producten in het kader van de ‘eiwittransitie’, dat de grenzen wijd open moeten blijven, maar dat er toch meer natuur moet komen ten koste van woningbouw, dat uw rokertje onbetaalbaar moet worden, dat u geacht wordt minder te vliegen, dat Schiphol als enige luchthaven ter wereld geacht wordt te krimpen, dat er steeds meer macht en geld naar Brussel gaat en ga zo nog maar even door.  Zou u op zo’n goudeerlijke partij stemmen?

Men heeft de mond vol over onze kwetsbare democratie die bedreigde wordt door (rechtse) extremisten of door Poetin. Het grootste gevaar komt echter van binnen uit. Neem het omkoopschandaal in de EU, waar Eurocommissaris Timmermans en zijn sidekick Samsom, met medeweten van Von der Leyen, klimaatlobbyclubs hebben betaald met belastinggeld om druk te leggen bij europarlementariërs om the New Green Deal agenda door te drukken. Dat is fraude en manipulatie in z’n puurste vorm!

Waar lees of hoor je hierover? Nergens. Het had al weken voorpagina nieuws moeten zijn. De MSM hebben echter blijkbaar in een vlaag van zelf-breidel, besloten om er het zwijgen toe te doen (lees Zwagerman’s stukje van 17 juli in de Telegraaf of beluister haar podcast op z’n kop 24 juli) . De kiezers van de GLPVdA stemmen straks op iemand waarvan ze niet eens weten wat hij op z’n kerfstok heeft.

Je kunt er over strijden of we nu leven in een bureaucratie (ambtenaren aan de macht), een lobbycratie (lobbyisten aan de macht) of een dikastocratie (rechters maken de dienst uit) of een combinatie hiervan. Een democratie, waarbij het volk het eerste en het laatste woord heeft is het in ieder geval niet. 

Bij een democratie zou het volk zijn eigen toekomst moeten bepalen (zoals bijvoorbeeld de Zwitsers dat doen. Burgers zijn immers de constanten wier lot in handen is van passanten, die nooit achteraf worden beoordeeld -noch afgerekend- op hun daden.

Dit zou ik graag delen met mijn volksvertegenwoordiger. Maar wie is dat?

Zwitsers model

1. Federale structuur

• Zwitserland heeft 26 kantons, elk met een eigen grondwet en grote autonomie.

• De federale regering (Bundesrat) bestaat uit 7 leden die samen regeren; er is geen klassieke minister-president of president met veel macht.

• Beslissingen worden vaak genomen in overleg tussen kantons en de federale overheid.

2. Directe democratie

a) Volksinitiatieven

• Burgers kunnen nieuwe wetten of grondwetswijzigingen voorstellen.

• Vereist: 100.000 handtekeningen in 18 maanden.

• Daarna komt er een nationaal referendum.

b) Referenda

• Bij belangrijke wetten kunnen burgers een referendum afdwingen.

• Vereist: 50.000 handtekeningen in 100 dagen.

• Zonder deze handtekeningen treedt de wet automatisch in werking.

c) Dubbele meerderheid

• Voor grondwetswijzigingen is een dubbele meerderheid nodig:

• Meer dan 50% van de bevolking.

• Meer dan 50% van de kantons.

3. Parlement

• Bestaat uit twee kamers:

• Nationale Raad (200 leden): vertegenwoordigt het volk, gekozen via evenredige vertegenwoordiging.

.

• Kamer van de Kantons (46 leden): vertegenwoordigt de kantons (2 per kanton, 1 per halfkanton).

• Regering is niet afhankelijk van parlementaire steun; de Bundesrat wordt elke vier jaar door het parlement gekozen, maar ministers kunnen niet tussentijds worden weggestuurd.

Kenmerkend verschil met Nederland

3In Nederland beslist het parlement en kan het kabinet vallen; in Zwitserland beslist het volk regelmatig mee via referenda en is de regering stabieler doordat zij collegiaal regeert.

***