Teleurgestelde CDA-kiezers vertrekken massaal naar rechts, schrijft Roelof Bouwman.
13-2-2023
Maar van de progressief angehauchte protestanten die de partijtop domineren, mag dat niet waar zijn.
Roelof Bouwman (1965) is historicus en journalist. Hij schrijft wekelijks over politiek, geschiedenis en media.
Op 15 maart worden Provinciale Statenverkiezingen gehouden, op 30 mei kiezen de leden van Provinciale Staten een nieuwe Eerste Kamer. Zolang er geen uitslagen bekend zijn, hoor je te zeggen dat er nog ‘van alles kan gebeuren’. Toch lijkt één ding al vast te staan: voor het CDA wordt het de slechtste verkiezingsuitslag ooit.
Partij in peilingen naar historisch dieptepunt
In de meest recente peiling van Maurice de Hond keldert het aantal Tweede Kamerzetels van de christendemocraten van 15 naar 7. Onderzoeksbureau I&O Research houdt het op 6, het equivalent van nog maar 3 senaatszetels. Een nieuw historisch dieptepunt voor het CDA.
Nooit eerder in onze parlementaire geschiedenis raakte een voorheen oppermachtige politieke partij zo in verval. Nog maar twintig jaar geleden, in 2003, haalde het CDA onder leiding van premier Jan Peter Balkenende 44 Tweede Kamerzetels. In de jaren tachtig, onder leiding van premier Ruud Lubbers, waren het er zelfs 54.
We kunnen ook nog wat verder teruggaan in de tijd, bijvoorbeeld naar de Tweede Kamerkiezingen van 1963. De drie voorlopers van het CDA (de katholieke KVP, de gereformeerde ARP en de hervormde CHU) sleepten samen 76 zetels in de wacht. Een absolute meerderheid. Niemand keek daar destijds vreemd van op: dat soort scores waren voor de christelijke partijen gebruikelijk, al sinds de invoering van het algemeen (mannen)kiesrecht in 1918.
Zeker: behalve het CDA is ook die andere voormalige volkspartij, de Partij van de Arbeid, geen schim meer van vroeger. Toch is de electorale terugval daar per saldo geringer. Nooit vormden de sociaaldemocraten een oppermachtig blok met decennialang meer dan de helft van de stemmen.
PvdA kan zonder verder gezichtsverlies verdwijnen. En het CDA?
Een ander verschil is dat de PvdA een route lijkt te hebben gevonden om zonder verder gezichtsverlies het politieke toneel te verlaten. Veel betrokkenen beschouwen de aangekondigde vorming van een gezamenlijke GroenLinks/PvdA-senaatsfractie als het begin van intensieve samenwerking en op den duur een fusie, met een nieuwe naam en een nieuwe identiteit.
Lees ook de vorige column van Roelof Bouwman: GroenLinks en PvdA zijn lichtend voorbeeld voor JA21 en BBB
Zo’n uitweg heeft het CDA nog niet gevonden. Zelfs op een adequate analyse van de geleden verkiezingsnederlagen zijn we nog altijd niet getrakteerd. Dat het gros van de christendemocratische kiezers – zeker de voormalige aanhang in het katholieke zuiden – sinds 2010 is overgelopen naar partijen ter rechterzijde van het CDA, wil er maar niet in bij de progressief angehauchte protestanten die de partijtop domineren.
Alle recente pogingen om de koers van de partij bij te stellen – ‘Minder ik, meer wij’ – lijken bedoeld om een uittocht van CDA-kiezers richting GroenLinks, PvdA en ChristenUnie tot staan te brengen. Maar die uittocht bestaat niet: teleurgestelde CDA-kiezers vertrekken merendeels in de tegenovergestelde richting. Op 15 maart, zo voorspellen de peilingen, zullen ze in groten getale hun stem uitbrengen op de BoerBurgerBeweging en op JA21.
Als het CDA niet zou bestaan, zou iemand die dan willen oprichten?
Voor de christendemocraten lijkt het moment aangebroken om de vraag aller vragen te stellen. Kort maar krachtig: stel dat het CDA niet zou bestaan, zou iemand dan op het idee komen het CDA op te richten?
Dat lijkt moeilijk voorstelbaar. Het CDA anno 2023 is wat ze in Duitsland een Restpartei plegen te noemen: een politiek overblijfsel. ‘De geur van een brand die al lang is geblust,’ zou W.F. Hermans zeggen. Het CDA staat nog boven op de grond, maar vooral omdat de laatste aanhangers opzien tegen de conclusie dat ze eigenlijk nabestaanden zijn geworden.
Het kan helemaal geen kwaad om een beetje begrip daarvoor te hebben. Maar laat het niet te lang duren.
0 reacties :
Een reactie posten