Jaarlijks 1.900 miljard dollar subsidies naar klimaatvervuilers

Van belastingvoordeel voor veeteelt in ontbost Amazonewoud tot steun die leidt tot overbevissing, wereldwijd stroomt overheidsgeld naar vervuilende projecten.

Samira Ataei 21-2-2022

Tussen klimaatambities en de uitvoer ligt een hobbelige weg. De keuzes zijn niet allemaal ten gunste van de ­beloftes die wereld­leiders maakten om de opwarming van de aarde onder de twee graden te houden. In een onafhankelijk onderzoek ­maken Doug Koplow en Ronald Steenblik, beiden expert in subsidiemechanismen, de balans op, en die ziet er niet best uit.

Van belastingvoordelen voor veeteelt in ontbost Amazonewoud tot financiële steun die leidt tot overbevissing, subsidies stimuleren, direct of indirect, vaak zwaar vervuilende industrieën. In totaal gaat het jaarlijks om zo’n 1.900 miljard dollar, twee procent van het mondiaal bbp. Het leeuwendeel, zo’n 640 miljard dollar, gaat naar het verbruik van fossiele brandstoffen. De land- en bosbouwsector kapen respectievelijk 520 en 155 miljard. Ook de watersector en de visserij staan hoog in het lijstje.

‘Dit zijn nog conservatieve vaststellingen, want er is opvallend weinig transparantie’Doug KoplowOnderzoeker en oprichter Earth Track

‘Dit zijn nog conservatieve vaststellingen, omdat veel informatie over subsidiestromen onvolledig is of ontbreekt’, zegt Koplow. ‘Om dezelfde reden weten we niet wat de volledige impact van subsidies is.’ Koplow is de oprichter van Earth Track, een organisatie die toeziet op milieuschadelijke subsidies. ‘Het is frappant hoe groot het gebrek aan informatie is. We praten al dertig jaar over onze bio­diversiteit en hoe we de koolstofvrije omwenteling zullen maken. Betrouwbare gegevens zijn de eerste stap in de goede richting.’

90 procent steun boeren is schadelijk

Koplow en Steenblik roepen niet alleen op om de transparantie te vergroten, maar vragen vooral om de overheidssteun te herzien. ‘De ­natuur gaat in een alarmerend tempo achteruit’, zegt Christiana Figueres, die actief was bij de VN en het klimaatakkoord van 2015 mee tot stand bracht. ‘We hebben nog nooit op een planeet geleefd met zo weinig biodiversiteit. Subsidies moeten die uitroeiing niet financieren, maar de natuur beschermen.’

De bevindingen komen er slechts enkele maanden nadat ­wereldleiders op de VN-klimaattop akkoord zijn gegaan met de ‘geleidelijke afschaffing van inefficiënte subsidies voor fossiele brandstoffen’. Daarvoor is geen deadline ­afgesproken. Volgens de laatste cijfers van het International Energy Agency, die de subsidiestromen voor fossiele brandstoffen sinds 2007 opvolgt, zijn Iran, China en India daarin het meest genereus.

In september 2021 stelde een VN-rapport dat bijna 90 procent van de wereldwijde subsidies voor aan boeren ‘schadelijk’ is voor de gezondheid van mensen en voor het klimaat. De conclusie luidde: de excessieve vlees- en zuivelindustrie moet in rijke landen getemperd worden, net als subsidies voor vervuilende kunstmest en pesticiden in lage-inkomenslanden.

‘Het is moeilijk om subsidies stop te zetten zonder verliezers te creëren’, beseft Steenblik. Dat komt door ‘de macht van de gevestigde belangen. Elke subsidie heeft ontvangers, en die zijn vaak goed georganiseerd en lobbyen om te behouden of vermeerderen wat ze krijgen’. Steenblik en Koplow ­hopen dat hun werk stof tot nadenken biedt voor de VN-biodiversiteitstop (COP15) die gepland staat in april.