Weer liet het kabinet zich overvallen door een snelle stijging van de coronabesmettingen en de bezetting in de ziekenhuizen. Het wordt lastig om voldoende draagvlak onder burgers en bedrijven te krijgen voor maatregelen.
30-10-2021
Te vroeg gejuicht, zo kun je de situatie rond het coronavirus kort en wrang samenvatten. Met de stijgende vaccinatiegraad, zeker onder de oudste Nederlanders, leek de grootste dreiging van het virus bezworen en kon Nederland weer van het slot.
Maar hoe goed de vaccins ook helpen, ze lossen niet alles op. De kans voor een gevaccineerde om besmet te raken zodra die in nauw contact komt met een besmet persoon, is naar schatting 25 procent. Beduidend lager dan de kans die iemand zonder vaccinatie daarop heeft, namelijk 38 procent, maar zeker niet nul.
Het is geen pandemie van de ongevaccineerden
Daar komt bij dat inmiddels ook duidelijk wordt dat het beschermende effect van de vaccins na verloop van tijd afneemt, en dat dat sneller gaat dan werd gehoopt. Hoe ernstig dat is, valt moeilijk te zeggen, want naast de meetbare antistoffen die het lichaam maakt dankzij het vaccin, heeft het lichaam meer verdedigingslinies die zich iets moeilijker laten aantonen. Maar het is een teken aan de wand dat in de ziekenhuizen nu ook mensen terechtkomen die zijn gevaccineerd.
Dat is logisch, want het aantal gevaccineerden is vele malen groter dan het aantal niet-gevaccineerden, en de vaccins beschermen niet 100 procent, maar toch is het een tegenvaller.
Het is meteen ook een duidelijk signaal dat het te kort door de bocht is als demissionair CDA-minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge spreekt van een ‘pandemie van ongevaccineerden’. Dat is het niet. Vaccineren helpt. Maar zolang het virus kan rondgaan onder zowel gevaccineerden als onder mensen die geen prik willen of geen prik kunnen nemen (vanwege medische redenen of kinderen onder 12 jaar), is dit een pandemie van iedereen.
Minder IC-bedden bezet, en toch veel druk op de zorg
Hoe frustrerend het ook is, het virus is niet verslagen en kan de zorg nog steeds overbelasten. Het aantal IC-bedden dat nu wordt bezet door mensen met COVID-19 is weliswaar veel kleiner dan een jaar geleden, maar de omstandigheden zijn geheel anders. Vorig jaar werd een zeer groot deel van de reguliere, planbare zorg uitgesteld om alle mogelijke capaciteit in te zetten voor de zorg voor coronapatiënten. Het streven is nu om die zorg zoveel mogelijk door te laten gaan, naast de corona-zorg. Gelukkig maar, want ook die zorg is cruciaal, maar het zorgt allemaal samen voor een enorme belasting van het zorgpersoneel.
Lees ook dit coververhaal: Zijn er echt meer IC-bedden nodig?
Extra punt van zorg is de vrees voor een griepgolf die zwaarder is dan gebruikelijk, wat de druk op de zorg (ook bij huisartsen en in verpleeghuizen) kan vergroten.
Logisch dat van veel kanten kritische vragen worden gesteld over de capaciteit in de zorg. Was die niet al te gering, en had het kabinet niet alles op alles moeten zetten om die IC-capaciteit uit te breiden? Die vraag is niet zo makkelijk te beantwoorden als het lijkt.
Pogingen IC-capaciteit uit te breiden, strandden
Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care en lid van het OMT, beschreef in april van dit jaar al in een interview met EW dat er wel wordt geprobeerd om nieuwe IC-verpleegkundigen op te leiden, maar dat het moeizaam gaat.
Het kost tijd om mensen te werven die dit zware werk willen doen, en er is op dit moment nauwelijks ruimte om verpleegkundigen in opleiding in de praktijk stage te laten lopen. Bovendien is het vechten tegen de bierkaai: voor iedere nieuwe verpleegkundige die erbij komt, vertrekt er ook minstens één in verband met pensioen, of omdat het werk tegenvalt.
Meer IC-bedden verschuiven het probleem
Daar komt in de huidige situatie nog bij dat het ziekteverzuim onder verpleegkundig personeel hoog is, zowel als gevolg van de uitputtingsslag van de afgelopen anderhalf jaar, maar ook in verband met positieve coronatesten.
Er speelt nog een belangrijke discussie rond IC-capaciteit en corona. Diverse deskundigen wijzen erop dat het uitbreiden van de IC-capaciteit (als je het al voor elkaar krijgt) een schijnoplossing is. Want de druk lijkt dan even van de ketel, maar door de exponentiële toename van het aantal gevallen zal ook dat aantal bedden zijn gevuld. Je hebt misschien iets meer tijd, maar uiteindelijk loopt de zorg alsnog vast en zijn er intussen meer mensen op de IC beland dan wanneer je in een eerder stadium meer had gedaan om de viruscirculatie in te perken.
Hoe het ook zij, op de korte termijn is sleutelen aan de IC-capaciteit geen oplossing voor de huidige situatie. Het kabinet staat voor de vraag wat het nu kan doen om de stijging van de laatste weken te beteugelen.
Meer van Bram Hahn
OMT-leden spraken weer voor hun beurt
Het kabinet zinspeelde al op maatregelen die specifiek zijn gericht op bepaalde doelgroepen (ongevaccineerden) of regio’s (die zwart kleuren op de coronakaart). Diverse OMT-leden hebben daarover al hun twijfels geuit in de media. Ze spraken daarmee voor hun beurt (ook zo’n onuitroeibare plaag), maar hadden gelijk.
Zoals eerder gezegd, is het te simpel om te stellen dat ongevaccineerden verantwoordelijk zijn voor de situatie in de ziekenhuizen. Ze dragen er zeker aan bij, maar de situatie is te diffuus om alle IC-opnames te wijten aan antivaxxers.
Regionale maatregelen komen in een klein land moeilijk van de grond
Regionale maatregelen bleken eerder al lastig: burgemeesters gaven in het overleg van de veiligheidsregio’s aan dat dat qua handhaving niet te doen is, omdat in een klein land als Nederland dagelijks honderdduizenden mensen voor werk de regiogrenzen passeren.
Een tweede probleem is dat de groep van ongevaccineerden moeilijk tot één regio valt terug te brengen. Op de Biblebelt is het percentage niet-gevaccineerden weliswaar hoog, maar de grootste aantallen burgers zonder vaccin zijn te vinden in de grote steden, vooral onder mensen met een migratieachtergrond. Je zou dan delen van wijken moeten aanwijzen waar bepaalde maatregelen gaan gelden en dat is lastig voorstelbaar.
Huiver om de horeca opnieuw aan banden te leggen
Het kabinet zal aan de andere kant ook niet staan te popelen om weer drastische maatregelen in te voeren die voor iedereen gelden en tot ernstige beperkingen in werk en privéleven kunnen leiden, zoals horecasluiting of lockdown-achtige stappen.
Wat resteert zijn maatregelen die wellicht vervelend zijn, maar die zonder al te veel moeite en kosten kunnen worden ingesteld. Dan moet je denken aan de terugkeer van de 1,5 meter als regel (en niet alleen als advies), mondkapjes in alle omstandigheden waarin 1,5 meter niet mogelijk is (dus niet alleen in het openbaar vervoer). Diverse ziekenhuizen wachten de persconferentie niet af en zijn daarmee zelf al weer begonnen. En ook zou het thuiswerken waar mogelijk weer de norm kunnen worden.
Uitbreiding coronapas is schijnoplossing
Er wordt ook gedacht over een uitbreiding van het gebruik van de coronapas. Maar het nut en de legitimiteit van zo’n maatregel zijn twijfelachtig. Gevaccineerden met een groen vinkje in de CoronaCheck-app mogen overal naar binnen, zelfs als ze positief hebben getest op corona. Ongevaccineerden krijgen zo’n groene ‘Go!’ alleen als ze een recente negatieve test hebben. Dat is eigenlijk veel zekerder. Daar komt bij dat de controle op de QR-code veel te wensen overlaat.
Het heeft waarschijnlijk meer nut als de demissionaire bewindslieden Mark Rutte en Hugo de Jonge dinsdag 2 november in de persconferentie volstrekt eerlijk en helder vertellen dat de versoepelingen te voorbarig waren en dat er nog steeds offers nodig zijn. Het nut van vaccineren staat nog steeds voorop, maar de snelste winst zit hem op korte termijn in het voorkomen van besmettingen.
Basisregels verdwenen ook uit de aandacht
Het is dan ook te hopen dat ze nog eens goed kijken naar de bevindingen van de Corona Gedragsunit van het RIVM, die voortdurend onderzoekt hoe burgers de regels en adviezen interpreteren en naleven (dat gaat de laatste maanden niet echt fantastisch). Dan zal blijken dat het cruciaal is om allerlei basisregels die nog steeds gelden, weer eens goed en consequent onder de aandacht te brengen.
Want naast de eventuele herinvoering van maatregelen gaat het bijvoorbeeld ook om naleving van adviezen als testen bij symptomen, thuisblijven bij klachten en drukte vermijden. Dus zou de persconferentie geen toneelstukje moeten zijn met laconieke oneliners à la ‘Dansen met Jansen’, maar een waar ze duidelijke en eerlijke taal spreken over wat nodig is om de komende maanden goed door te komen.
0 reacties :
Een reactie posten