Hollands Kroon - Middenmeer - Zonder medeweten van de gemeenteraad heeft het college van B en W van Hollands Kroon in 2019 miljoenen aan legeskorting toegezegd aan softwaregigant Google. Deskundigen zetten grote vraagtekens bij de aanpak van de gemeente.
Voor de vestiging van vier mega-datacenters in Middenmeer zou Google een lokaal belastingvoordeel van in totaal zo’n 70 procent genieten door een vermindering van bouwleges. Dat beloofde het college van B en W, na tussenkomst van ambtenaren, nadat het bedrijf klaagde over de hoge kosten. Uiteindelijk ging deze deal niet door, omdat Google zelf afzag van de vestiging van drie van de vier gebouwen.
Om hoeveel geld het precies zou gaan, is niet bekend, omdat de gemeente op verzoek van Google weigert de bouwsom en de bouwleges van het enige gerealiseerde datacenter van de zoekgigant openbaar te maken. Volgens de laatste antwoorden op vragen van deze krant aan de gemeente bedraagt de bouwsom voor één datacenter al ’honderden miljoenen’.
Vergunningen
Hollands Kroon heeft in totaal zeven vergunningen voor zeven datacenters verleend. Vijf aan Microsoft aan de oostzijde van de A7, een aan Microsoft aan de westzijde van de rijksweg en nog een aan Google. Voor zes van de zeven vergunningen ontving de gemeente 5,2 miljoen leges.
Maar had de gemeente niet veel meer moeten innen? Volgens wethouders Theo Meskers (VVD) en Theo Groot (CDA) niet. Beide bedrijven hebben volgens het college gewoon het volle pond aan bouwleges betaald.
Ambtenaren waarschuwen in een mail van 4 augustus 2020 het college tegen het gebrek aan transparantie over de geïnde bouwleges. Het college wil aan de raad en de buitenwereld alleen een totaalbedrag bekend maken, maar dat houdt een risico in.
Transparant
Een ambtenaar wordt om raad gevraagd. „Het antwoord is: ja, we moeten hier transparant over zijn tenzij er zwaarwegende belangen zijn om dit niet te doen.”
De ambtenaar wijst nog op een ander risico, namelijk dat de gemeente teveel geld dreigt te innen. In de Gemeentewet staat dat er niet meer geld mag worden geïnd voor bouwleges dan er daadwerkelijk aan ambtelijke kosten is gemaakt. Maar zomaar afwijken van de verordening mag ook niet.
„Wanneer het heffen van leges niet transparant gebeurt en wanneer er onverklaarbare verschillen zijn in heffingen, kan dit ertoe leiden dat de belastingverordening onverbindend wordt verklaard. Dit laatste betekent dat er dan geen grondslag meer is om leges te heffen met alle gevolgen van dien.” Desondanks besluit het college het volle pond aan bouwleges te innen, en de opbrengst per datacenter geheim te verklaren.
Aanvankelijk wilde de gemeente een veel hoger bedrag van Google hebben, met diezelfde bouwlegesverordening in de hand. Voor de vier hyperscale datacenters die het Amerikaanse bedrijf aanvankelijk wilde bouwen in Middenmeer, en waarvoor nu nog steeds een lap grond ingetekend staat in de gemeenteplannen, zou er volgens kritische raadsleden zo misschien wel tien miljoen euro aan bouwleges in de gemeentekas stromen. Totdat Google in 2019 tegen ambtenaren zei: ho eens even.
Eemshaven
Google vroeg of de in het vooruitzicht gestelde rekening die ze ontvingen voor de bouwleges wel klopte. In Eemshaven in de provincie Groningen hoefde het bedrijf maar een fractie van het bedrag aan bouwleges te betalen. Met een blik op de legesverordening van die provincie is dat snel uit te leggen: voor dergelijke grote gebouwen brengt Groningen maximaal enkele tonnen aan bouwleges in rekening. Hollands Kroon kwam dus aan een veelvoud van dat bedrag, en Google wilde weten hoe dat zat. Werden in Hollands Kroon veel meer kosten gemaakt voor de beoordeling van een vergunning dan in Groningen?
In documenten die na een wob-verzoek van De Telegraaf openbaar zijn gemaakt, valt te lezen hoe het college hiermee omging. De zoekgigant schuift een juridisch onderlegde vertegenwoordiger naar voren, die met ambtenaren gaat onderhandelen.
Hardheidsclausule
De Google-vertegenwoordiger stelt lastige vragen. Hoe kan het dat Hollands Kroon miljoenen wil hebben, terwijl het in Eemshaven om tonnen gaat? Het college denkt maximaal mee. Een lagere rekening blijkt geen enkel probleem, hoewel de legesverordening van de gemeente hier geen ruimte voor biedt. Om Google toch te kunnen bedienen, wordt de hardheidsclausule uit de Algemene Wet Rijksbelastingen van stal gehaald. Mondeling wordt een deal gemaakt met Google dat alleen voor het eerste datacenter het hele legesbedrag zal worden betaald. De andere drie datacenters krijgen een korting van 98% per gebouw. Want die zijn toch allemaal hetzelfde, en de gemeente hoeft hier niet dezelfde inspanningen voor te verrichten als voor het eerste, luidt de uitleg. Aan Google wordt zelfs nog een gesprek met de wethouder toegezegd. Een gesprek dat niet zal komen.
Uiteindelijk komt Google met een bouwaanvraag voor maar een gebouw, niet vier. En betaalde het bedrijf hiervoor enkele miljoenen aan bouwleges. De gemeente stelt dat Google hiervoor gewoon het volle pond heeft betaald.
Deskundigen zetten grote vraagtekens bij de handelwijze van het college. Docent bestuursrecht en -kunde Marcel van den Heuvel zegt dat Hollands Kroon een ’onjuiste wettelijke grondslag’ heeft aangehaald.
Bijzondere situaties
„Ik heb samen met een student van mij, Huygen Blink, naar de situatie gekeken. Het college geeft aan een hardheidsclausule toe te passen, maar deze is alleen bedoeld voor bijzondere situaties die zich kunnen voordoen bij natuurlijke personen en rechtspersonen wanneer zij de dupe zijn van een gevolg zoals de wet dat niet bedoeld heeft”, zegt hij. „Nergens geeft deze hardheidsclausule een mandaat voor rechtspersonen zoals Google om een bijzondere belastingkorting te bewerkstelligen. Sterker nog, het gaat in deze casus om leges, niet om belastingen.”
Ook professor Michiel de Vries, hoogleraar Bestuurskunde van de Radboud Universiteit, zegt dat de gemeente alleen kortingen op leges mag toezeggen als aan twee voorwaarden is voldaan: het moet passen binnen de kaders die zijn vastgesteld door gemeenteraad. „Ten tweede moet de gemeenteraad als de vastgestelde kaders anders zijn vooraf actief zijn geïnformeerd. De controlerende functie van de gemeenteraad is namelijk de tweede kerntaak ervan. Beide voorwaarden lijken mij niet vervuld”, zegt hij.
Allerrijksten
De Vries vindt daarnaast ook moreel iets van de werkwijze van het college. „Het toezeggen van zulke miljoenen kostende kortingen aan bedrijven die in handen zijn van de allerrijksten in de wereld, lijkt mij moeilijk uit te leggen aan de eigen bevolking die ook geen korting krijgt bij het aanvragen van een vergunning als een identieke vergunning al eens is afgegeven aan een ander.”
In de gemeenteraad van Hollands Kroon is de fractie van GroenLinks kritisch bezig met het datacenterdossier. De fractie richtte meerdere keren zijn pijlen op de bouwleges, met schriftelijke vragen aan het college van b en w. Ook nu liggen er vragen bij het college, die nog moeten worden beantwoord.
„Het rodeloperbeleid van het college van B en W voor datacenters blijft verbazen”, zegt fractieleider Lilian Peters. „Blijkbaar is dit wat wethouder Meskers bedoelde met: ’Hollandse bouwregels vertalen in Amerikaanse wensen’. Het was die zin in de NRC van 5 juni 2020, die mij triggerde. Hoezo Hollandse wet- en regelgeving aanpassen aan de Amerikanen? Waarom niet wensen van Hollands Kroon vertalen in bouwregels voor de Amerikanen? We hebben als reactie meteen een twintigtal schriftelijke vragen gesteld over het besluitvormingsproces, de relatie tussen wethouder Meskers en ondernemer Hiemstra (van Agriport A7, het bedrijventerrein waar de datacenters verrijzen), vestigingsvoorwaarden, elektranet, gebruik restwarmte, energietransitie, welke initiatieven er lopen en wat de opbrengst voor de gemeentelijke schatkist is.”
Het spervuur aan vragen leverde weinig inzicht op. Peters: „Het antwoord op onze vraag over de hoogte van de leges bestond uit twaalf woorden, te weten: ’Het totaal aan leges tussen 2016 en nu is circa 5,2 miljoen’. Daar blijkt dus een hele wereld achter te zitten!”
„Google heeft mondeling om korting op de bouwleges gevraagd, wat door het college is toegezegd”, gaat Peters verder. „De legesverordening die de raad jaarlijks vaststelt, staat vermindering echter niet toe. Dat werd door het college van B en W opgelost door een zogeheten hardheidsclausule toe te passen en de raad erbuiten te houden, zo blijkt uit interne stukken.”
Rodeloperbeleid
Omdat het juridisch ingewikkeld ligt, heeft GroenLinks deskundig advies gezocht. „Duidelijk is dat het college dergelijke besluiten alleen bij uitzondering mag nemen en goed moet motiveren. Het is netjes om de raad daarbij te betrekken, of op z’n minst te informeren. Het college van B en W van Hollands Kroon deed dat pas toen de kwestie in het nieuws kwam.’’,,De legeskorting van 69 procent voor Google is slechts één onderdeel van het rodeloperbeleid van Hollands Kroon. Wij vragen ons af hoe ver je daarmee kunt gaan, als je het al wilt toepassen. Het vestigingsbeleid voor datacenters moet realistisch en zakelijk zijn. Alleen dan worden ’koopjesjagers’ afgeschrikt, en blijven serieuze exploitanten over.”
Noordhollands Dagblad
0 reacties :
Een reactie posten