Nieuwe maatregelen: inconsequent, onlogisch en weinig perspectief

 

Het kabinet had dinsdagavond 3 november een lastige boodschap te verkopen. Terwijl de besmettingscijfers dalen, gaat het land toch verder op slot om de zorg te ontlasten. Maar naar de logica van de maatregelen is het soms zoeken, schrijft Bram Hahn.

4-11-2020

In vergelijking met vorige week noteerde de GGD 11.000 minder positieve gevallen, het percentage tests met een positief resultaat daalde van 18,4 procent naar 16,6 procent en de toestroom in de ziekenhuizen vlakte ook af.

Ruimte voor versoepeling zou je denken. Maar Outbreak Management Team (OMT) en kabinet zijn er niet gerust op. Want de gemiddelden verhullen dat het in een aantal regio’s nog helemaal niet goed gaat: in Zuid-Holland en Twente ligt het percentage positieve tests nog boven de 20 procent en stijgen de besmettingscijfers.

Verschil tussen voorjaar en najaar

Bovendien, zo benadrukte CDA-minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, voltrekt de tweede golf zich in de ziekenhuizen anders dan de eerste golf. De piek was in het voorjaar kort en hevig, nu is die minder hoog, maar lijkt die veel trager te dalen, doordat de patiënten blijven komen.

Meer van Bram Hahn: Ons gedrag onder een vergrootglas

Daarvan kun je cynisch zeggen dat het kabinet daar mede debet aan is. De ‘tsunami’ in de ziekenhuizen – ofwel een lang aanhoudende, krachtige golf – reflecteert de trage en gefragmenteerde reactie van het kabinet op de opleving van het virus aan het eind van de zomer. Het reageerde steeds met kleine stapjes en hobbelde zo al gauw weer achter de feiten aan. Sinds 18 augustus kondigde het kabinet al vijf keer nieuwe, strengere maatregelen aan, terwijl het doel en het perspectief steeds verder uit beeld raakten. Was het niet beter geweest om eind augustus meteen duidelijke en forse maatregelen te nemen?

Ook de nieuwe maatregelen die op 4 november ingaan doen weer een beroep op het uithoudingsvermogen van burgers en bedrijven. Het zogenoemde verzwaringspakket is bedoeld voor twee weken, daarna gaan we terug naar de gedeeltelijke lockdown die op 14 oktober inging.

Er is nauwelijks zicht op het effect van de eerdere maatregelen

Het viel op, ook in de beantwoording van vragen op de persconferentie, dat er in veel gevallen geen direct verband wordt gepresenteerd tussen besmettingen en de locaties of activiteiten die aan banden worden gelegd. Het advies van het OMT dat leidde tot de maatregelen van 14 oktober stelde dat het eigenlijk ondoenlijk was om nog te ontwarren welk effect de maatregelen eigenlijk hadden, ook omdat ze samenvielen met de herfstvakantie. Het kabinet wil simpelweg het aantal reisbewegingen en contacten tussen mensen nog veel drastischer omlaag brengen.

In dat licht is het wel begrijpelijk dat reizen in alle vormen zo veel mogelijk wordt ontraden en ontmoedigd, niet alleen naar het werk maar dus ook naar de skipiste of familie over de grens. Zeker nu bekend is dat het virus in de zomer vanuit Spanje met vakantiegangers weer over Europa meereisde.

Dat veelomvattende negatieve reisadvies geldt bovendien tot half januari. Het pakket is wel (sinds maart eigenlijk) vrij vaag over wat je moet verstaan onder een ‘niet-noodzakelijke reis’. Voor buitenlandse reizen staat er nu expliciet bij dat vakantie en familiebezoek geen noodzakelijke reizen zijn. Voor reizen binnen Nederland ontbreekt die uitleg.

Maar een tripje naar het museum, theater of de bioscoop is ook niet de bedoeling. Want ondanks alle tijdvakken, eenrichtingverkeer, spatschermen, desinfectiezuilen en minimale bezetting moeten zo’n beetje alle publiek toegankelijke gebouwen dicht. Dat geldt dus ook voor onder meer theaters, concertzalen, casino’s, pretparken, zwembaden en bibliotheken.

Pakket bevat moeilijk uit te leggen uitzonderingen

Voor scholen verandert er niets. Dat valt te begrijpen vanuit het belang van het onderwijs en het feit dat school ouders in staat stelt overdag te werken. Maar ook hier zeg je achteraf: als het nou zo belangrijk was om die R snel omlaag te krijgen, was het dan niet slimmer geweest om de herfstvakantie een week eerder te laten beginnen en tot twee weken uit te breiden?

Een vreemde uitzondering is er ook voor sportscholen. Die blijven open, zij het dat er geen groepslessen zijn toegestaan. Sport zou een te belangrijke uitlaatklep zijn. Dat is cultuur ook, zal de liefhebber van museum of toneel zeggen, en wij staan niet in een zaaltje te hijgen en te zweten. Ga dan in het bos rennen of fietsen. En bibliotheken? Die zijn cruciaal voor scholieren en studenten die thuis niet kunnen studeren of mensen die geen internet hebben en voor belangrijke zaken vaak zijn aangewezen op een computer in de bieb.

De groepsgrootte is ook zoiets. In plaats van met vier, mag een ‘gezelschap’ buiten nog slechts uit twee personen bestaan. Er is werkelijk geen zinnige reden te bedenken waarom drie mensen niet, met voldoende afstand, een ommetje in de buitenlucht zouden mogen, maken. Tegelijkertijd mogen er wel nog steeds drommen mensen naar de bouwmarkt.

Avondklok lijkt nuttiger dan museumsluiting

Dergelijke maatregelen lijken druppels op een gloeiende plaat. En ze zijn zeker moeilijk te verteren als je hoort dat premier Mark Rutte (VVD) benadrukt dat er stevig wordt gehandhaafd in het geval van illegale feesten. Vorige week liet de politie weten dat handhaven daar vooral bestaat uit het naar huis sturen van feestvierders. Een avondklok lijkt dan nuttiger dan het sluiten van, bijvoorbeeld, het Textielmuseum in Tilburg. Maar Rutte houdt die nog achter de hand.

Rutte zei zich geen zorgen te maken over het draagvlak voor de maatregelen, maar een pakket met zo veel inconsequente en onlogische regels en zo weinig perspectief zal met weinig enthousiasme worden ontvangen.

ELSEVIER