Raden staan in crisis buitenspel

ALKMAAR -„Dit geeft mij verregaande bevoegdheden”, kondigde Piet Bruinooge, burgemeester van Alkmaar, bijna anderhalve maand geleden aan. „Ik zal er behoorlijk wat tijd mee bezig zijn.” 


Gertvan der Maten 8-4-2020

Beide opmerkingen blijken understatements. Bruinooge is hoofdzakelijk nog bezig met de bestrijding van het coronavirus. Hij hanteert, zoals hij het verbeten uitdrukt, ’een fluwelen handschoen met daarin een ijzeren vuist’. ’Bijzonder’ vindt hij het hoe de 25 voorzitters (onder wie hijzelf) van de Veiligheidsregio’s in Nederland nu ’de verantwoordelijkheid’ voor het land dragen. 

Waar anders oeverloze procedures nodig zijn om iets voor elkaar te krijgen, is nu één pennenstreek van Bruinooge genoeg. En dat moet ook. In de woorden van de Alkmaarse VVD-fractieleider John van der Rhee: „Er moeten mensenlevens gered worden.” 

Van der Rhee vindt ook dat het schort aan democratische controle op de voorzitters van de V-regio’s. Niet dat hij vindt dat Bruinooge de zaken verkeerd aanpakt, maar de wet geeft de gekozen volksvertegenwoordigers, en dus het volk, geen enkele stem momenteel. Van der Rhee: „We kunnen niet eens officieel onze instemming laten blijken.” Dat is onwennig voor het anders zo polderende Nederland. 

De VVD’er staat niet alleen. In het blad Binnenlands Bestuur zegt directeur Eric Meijer van de Johan van Oldenbarnevelt Stichting (voor bestuursrechtelijke vraagstukken) hetzelfde. Hij vindt het raar dat één man ’besluiten kan nemen die impact hebben op de burgers van een gemeente waarvan hij geen burgemeester is’. 

Nooit voorgedragen 

De Veiligheidsregio Noord-Holland Noord omvat zeventien gemeenten. De burgemeester van Alkmaar is automatisch voorzitter van de V-regio. Bruinooge is door de andere zestien raden nooit voorgedragen, zo betoogt Meijer. Natuurlijk zijn de wetten waar Bruinooge naar handelt democratisch goedgekeurd door het parlement. „Maar de gemeenteraden staan buitenspel”, aldus de directeur. De Wet veiligheidsregio’s draagt Bruinooge (en zijn collega’s) op om achteraf verantwoording af te leggen en om tussentijds de gemeenteraden op de hoogte te houden van het reilen en zeilen van de oorlog tegen corona. Dat laatste doet hij door elke dag alle zeventien colleges een update te geven, en alle gemeenteraden eens per week. Maar het is Bruinooge zelf die uitmaakt welke informatie hij verstrek. 

En daar heeft Van der Rhee moeite mee. „De essentie van ons democratisch bestel is dat we voor onze informatievoorziening niet afhankelijk moeten zijn van de keuzes die hij daarin maakt.” 

Het beïnvloedt ook de verantwoording die Bruinooge na afloop van de coronacrisis moet afleggen, zo is de redenering. Na de crisis moet Bruinooge alle gemeenten schriftelijk verslag doen. Daar volgt nog een schriftelijk vraag-en-antwoord rondje op. Daarna mogen de raden Bruinooge ook nog eens mondeling overhoren. 

En wat als ze wat te mopperen hebben? De wet wijdt er één zinnetje aan: Dan kunnen ze klagen bij de minister. Al moet dat via de Commissaris van de Koning die er dan een briefje bij moet doen met zijn eigen opvatting over de klachten en over het handelen van Bruinooge.

Noordhollands Dagblad