Tegen witwassen, voor groenwassen

 Zo ontstaat dan stapsgewijs een betalingssysteem, waar politieke keuzes als technische features in zijn geprogrammeerd.

6-11-2025

Tegen witwassen, voor groenwassen

Door Rypke Zeilmaker.

De Andere Krant meldde herhaaldelijk, hoe bankrekeningen van bedrijven worden bevroren vanwege ‘verdachte’ transacties. De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) maakte private banken namelijk tot verlengstuk van het Openbaar Ministerie, geheime dienst AIVD en de Belastingdienst. De Rabobank zet daartoe haar afdeling Capital Control in, waar personeel met Artificial Intelligence (AI) de betaalgegevens van klanten afgraast. Zo zet hun overheid met haar ‘private partners’ de oorlog tegen contant geld in. Vanaf 2026 volgt via de Wwft een verbod op cashbetalingen boven 3000 euro.

Recent werd zo weer een garagehouder de dupe van de Rabopolitie. Die verkocht een occassion aan een Duitser die met een flinke zak cash betaalde. De garagehouder stortte dat netjes, maar kreeg meteen een telefoontje van de bank. Met omgekeerde bewijslast moest hij als autoverkoper niet alleen verantwoorden hoe hij aan dat geld kwam. Hij moest ook van de klant in Duitsland alle persoonlijke gegevens overhandigen. Anders zou hij niet meer bij zijn eigen geld kunnen. In een notendop vormt die praktijk de essentie van het nieuwe financiële stelsel in de maak.

In dat stelsel zijn politieke keuzes als algoritme geprogrammeerd in de financiële architectuur. Voldoe je aan de Environmental, Social and Governance (ESG) doelen als bedrijf, heb je genoeg CO2 gereduceerd?

Op precies dit moment bouwt de centrale bank der centrale banken, de BIS in Basel die features namelijk in het digitale betalingsverkeer. Op termijn is er niet meer een telefoontje van je bank nodig, voorafgaand aan debanking. Ook is geen enkel democratisch debat meer nodig over klimaatbeleid. Het systeem zelf dwingt dan via design je gehoorzaamheid aan beleid af in de ‘groene’ rantsoen-economie van de ‘transitie’. Via de digitale geldkraan.

Op 17 oktober werd bijvoorbeeld het project Symbiosis opgeleverd door de BIS Innovation Hub. Samen met de Hong Kong Monetary Authority, ontwierp de BIS een AI-programma, dat CO2-emissies van toeleveranciers aan banken inschat uit midden- en kleinbedrijf. Bijvoorbeeld uit de aard van het product dat ze maken. De methode komt overeen met zogenaamde Trucost Accounting: dan berekenen economen de ‘klimaatkosten’ van de fabricage van een product in CO2-tonnen. Het resulterende programma heet Novel Emissions Optimiser (NEMO). Financiële instellingen die streven naar ‘decarbonisatie’ van hun toeleverketen, kunnen dan klanten afstoten wiens CO2 ‘te hoog’ is berekend.

Een andere digitale CO2-politieagent die de BIS al in maart 2024 lanceerde heet ‘Project Gaia’. Met EU-financiering en medewerking van de Europese Centrale Bank, bouwden ze een AI-programma dat duizenden digitale jaarverslagen van bedrijven navlooit. De technologie vergelijkt hun beleden reductiedoelen met de daadwerkelijke gehaalde doelen. In enkele uren, waar dit handmatig weken zou kosten. Dat framet de BIS dan als het in kaart brengen van ‘klimaatrisico’ voor de geldsector. En ‘klimaatrisico’ zou weer bestreden moeten worden vanwege ‘financiële stabiliteit.’

Zo hoef je dus geen Frans Timmermans meer te stemmen voor klimaatbeleid. Frans zit al in technische architectuur geprogrammeerd van de centrale banken. Zoals bij het vroegere Twitter-algoritme automatisch eerder linkse standpunten bovendreven, terwijl conservatieve standpunten werden onderdrukt of zelfs gedeplatformeerd. Die ‘regering via architectuur’ is bedacht door het ‘Network for Greening the Financial System’ van de BIS in 2018. Dat werd opgezet en tot 2022 geleid door Frank Elderson, toen bestuurder van De Nederlandse Bank.

Dat netwerk moet banken ‘vrijwillig’ helpen dwingen om hun CO2-uitstoot in kaart te brengen, en die van toeleveranciers. Ze moesten dus helpen om de data boven tafel te halen, waar AI-programma’s als Symbiosis en Gaia vervolgens mee aan de slag kunnen. Data over CO2 in de bedrijfsvoering, werken als opmaat om via de geldkraan dus CO2-reductiedoelen af te dwingen. Centrale banken leggen die eisen op aan private instellingen, die dat aan klanten kunnen gaan opleggen.

Zo ontstaat dan stapsgewijs een betalingssysteem, waar politieke keuzes als technische features in zijn geprogrammeerd. De programmatuur is er al, klaar om uit naam van ‘transparantie’ en ‘veiligheid’ ingevoerd te worden. Klanten van banken wórden al ge-debanked door banken die hen er met een AI-algoritme uitvisten. Nu tegen witwassen. Straks kan de bank ook toeleveranciers lozen die ‘teveel’ CO2 zouden uitstoten. Maar dan om zichzelf groen te wassen. En bij wie klaag je dan? Bij het algoritme?

***