Ambtenaren voelen zich machtig. Wellicht zelfs oppermachtig. Als het erop aan komt maken zij de dienst uit.
Ambtenaren en de Deep State
(Door: Wim van Schaik)
De onmacht van “het meest rechtse” kabinet is veroorzaakt door tegenwerking binnen het kabinet. Met name door NSC. Maar vlak de ongehoorde rebellie van het Nederlandse ambtenarenkorps en hun selectieve loyaliteit niet uit.
Ambtenaren voelen zich machtig. Wellicht zelfs oppermachtig. Als het erop aan komt maken zij de dienst uit. Wanneer zien we nu eens een bewindspersoon met een eigen visie? Zij lezen voor wat ze krijgen voorgeschoteld door hun ambtenaren. Soms is het overduidelijk dat ze zelf niet snappen wat zij oplezen, zoals stikstofminister Christianne van de Wal eens giechelend moest toegeven…
Een beschrijving van het ambtenarencultuurtje door blogger Toon Kasdorp komt erop neer dat ambtenaren niet zo’n duidelijke politieke voorkeur hebben, althans die weten zij handig te verbergen. Daarentegen hebben ze wél hun duidelijke politieke afkeer. Zij overwerken zich niet en laten zich aan de opvattingen van anderen weinig gelegen liggen. Niet omdat ze niet beter zouden kunnen of willen, maar omdat de bedrijfscultuur zo is: meer wordt niet gevraagd en hun hun rechtspositie is super solide. Toon schreef dit in 2017 in een artikel waarin hij putte uit een enquête uit 2011. Meer dan de helft van de ambtenaren zag het toen al niet zitten om loyaal te werken voor een politicus tegen wiens politieke opvattingen zij bezwaren hadden. Dat is de dood in de pot: “Ambtenaren moeten niet partijdig zijn, strijd voeren of hartstocht in het spel brengen en zelfs beleid uitvoeren waar ze het persoonlijk niet mee eens zijn”. (Max Weber, 1864-1920)
In Nederland kennen we de trias politica: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Machten die volstrekt onafhankelijk van elkaar zouden moeten functioneren. Dat beginsel staat al langere tijd onder druk. Vooral waar het de rechterlijke macht betreft. Maar niet alleen het beginsel van scheiding der machten staat onder druk. Het is nog maar de vraag of de macht alleen berust bij de drie genoemde machten. In de ideale wereld voeren ambtenaren politiek neutraal hun werk uit. Zij dragen immers geen politieke verantwoordelijkheid. Zij zouden zich dan ook niet moeten bemoeien met de politieke gang van zaken. Maar dat blijkt een illusie. Ambtenaren oefenen wel degelijk politieke macht uit. Dat maakt de ambtenarij tot een vierde macht naast de traditionele machten; een Deep State. (Het is zelfs nog erger, omdat er veel voor te zeggen is om de media te beschouwen als een vijfde macht.)
Feit is dat ambtenaren zich zonder dat dit leidt tot repercussies steeds vaker publiekelijk uitspreken over politieke kwesties en zelfs protesteren tegen het beleid van hun eigen minister. Direct na de verkiezingen van november 2023 hebben ambtenaren op verschillende ministeries bijeenkomsten georganiseerd om de gevolgen van de uitslag – een kabinet met PVV-ministers – voor hun werkzaamheden te bespreken. Zij hadden moeite met een rechts kabinet en vooral afkeer van Wilders en zijn partij. Ook vreesden zij voor hun baan als er werk gemaakt zou worden van een bezuiniging van 20% minder ambtenaren!
De veel geplaagde “asielminister” Marjolein Faber (PVV) geeft in haar vlot geschreven boek “Mij krijgen ze niet klein” een inkijkje in de elf maanden dat zij de leiding had op het ministerie van Asiel en Migratie, waar zij te maken kreeg met zowel loyaliteit als openlijke en stille tegenwerking.
In Buitenhof onthulde Arnon Grünberg dat hij op het ministerie van Justitie en Veiligheid na een lezing gesprekken had met hoge ambtenaren die belast zijn met asielzaken. Hij zei dat hem letterlijk gezegd was: “Wanneer dat kabinet (met PVV) er echt komt, dan zullen we zoveel mogelijk zand in de machine strooien”. Streng asielbeleid mocht er niet komen. Ambtenaren kunnen zich zo’n opstelling veroorloven vanwege hun sterke rechtspositie en omdat hen altijd uit de wind worden gehouden door bestuurders die politiek verantwoordelijk zijn. En zo zagen we ambtenaren die zich niet schaamden om als ware activisten te protesteren tegen het uitroepen van een asielcrisis en minister Faber voor de voeten liepen tijdens de lintjesregen. (Er wordt zelfs gefluisterd dat minister Veldkamp door zijn ambtenaren “gedwongen” werd tot een rigide opstelling tegen Israël.) Als dit niet het gezicht van de Deep State is… We worden geregeerd door politiek correcte ambtenaren, zodat we in plaats van in een democratie, leven in een bureaucratie die alles weg heeft van een dictatuur.
Ontluisterend, want ambtenaren maken het beleid niet. Zij hebben als ambtenaar niks te vinden. En wat zij als privépersoon vinden, mag er niet toe doen. Ze moeten politieke besluiten uitvoeren. Ook als die hen niet aanstaan. Zij behoren geen barricades op te werpen zoals “kan niet”, “geen draagvlak”, “niet rechtsstatelijk”, maar te adviseren en uit te zoeken onder welke omstandigheden wetten wél kunnen. Want waar een politieke wil is, is altijd een weg…
Door:
Wim van Schaik
(voor www.ejbron.wordpress.com)
0 reacties :
Een reactie posten