Nieuw onderzoek legt link tussen pesticiden in ons lichaam en deze soorten groenten en fruit

 Een aantal soorten groente en fruit zijn namelijk gelinkt aan hogere pesticideniveaus in het menselijk lichaam. 

27-9-2025

Nieuw onderzoek legt link tussen pesticiden in ons lichaam en deze soorten groenten en fruit

Wie gezond wil eten, doet regelmatig een stevige greep in het groente- en fruitschap van de lokale grootgrutter. Maar nieuw Amerikaans onderzoek laat zien dat je op deze manier meer stoffen binnenkrijgt dan je lief is.

Een aantal soorten groente en fruit zijn namelijk gelinkt aan hogere pesticideniveaus in het menselijk lichaam. Toch benadrukken de wetenschappers: groenten en fruit blijven onmisbaar voor een gezond dieet en dat pesticiden in je lichaam zitten, wil natuurlijk niet per se zeggen dat dat kwaad kan.

Onderzoekers van de Environmental Working Group (EWG) analyseerden de voeding en urine van 1837 Amerikanen en koppelden deze gegevens aan grote datasets over pesticidenresten op groente en fruit. Vooral aardbeien, spinazie en paprika, maar ook bloemkool, druiven, perziken, kersen, nectarines, peren, appels, blauwe bessen en aardappels blijken veel pesticiden te bevatten, die ook tot meetbaar hogere concentraties in het lichaam leiden.

Extra blootstelling

“Onze studie bevestigt dat wat we eten rechtstreeks invloed heeft op het niveau van pesticiden in ons lichaam”, zegt hoofdonderzoeker Alexis Temkin van EWG. “Groente en fruit zijn essentieel voor een gezond dieet, maar je moet wel rekening houden met extra blootstelling aan pesticiden.” Het onderzoek laat zien dat niet alle producten dezelfde impact hebben. Het team zag dat mensen die vaker groente en fruit aten met lagere residugehaltes ook minder pesticiden in hun urine hadden. Het maakt voor de blootstelling dan ook nogal wat uit welk fruit of welke groente je met regelmaat verorbert, zeggen de voedingsexperts.

De effecten zijn vooral zorgwekkend voor jonge kinderen en zwangere vrouwen, legt Temkin uit. “Zij zijn extra gevoelig voor de schade die blootstelling kan veroorzaken.” Pesticiden worden in verband gebracht met vruchtbaarheidsproblemen, hormoonverstoring en neurologische schade bij kinderen.

Biomarkers

De EWG-onderzoekers verzamelden een heleboel gegevens van het Amerikaanse ministerie van Landbouw uit de periode 2013–2018 over pesticiden op groente en fruit. Deze data koppelden ze aan voedingsvragenlijsten en urineonderzoek van deelnemers aan een nationale gezondheidsenquête (NHANES).

Met behulp van een nieuw ontwikkelde ‘dieet-blootstellingsscore’ berekenden de onderzoekers hoe groot iemands contact met pesticiden was op basis van het eetpatroon. Vervolgens werd die score vergeleken met vijftien biomarkers van pesticiden in de urine, verdeeld over drie belangrijke groepen landbouwgif: organofosfaten, pyrethroïden en neonicotinoïden.

Vertroebeling

De resultaten laten niets aan de verbeelding over: er is een directe relatie tussen wat mensen eten en wat er aan resten van bestrijdingsmiddelen in hun lichaam wordt teruggevonden. Toch konden van de 178 unieke pesticiden er maar 42 worden gematcht aan biomarkers in de urinetests. Opvallend was dat de link pas zichtbaar werd toen de aardappel uit de analyse werd gehaald. Waarschijnlijk komt dat doordat aardappels in zeer uiteenlopende vormen worden gegeten – je kunt ze koken, bakken, poffen, wokken, pureren of in de oven bereiden – waardoor de berekeningen vertroebeld raakten.

Hiaten in regelgeving

De onderzoekers zijn geschrokken van de resultaten en waarschuwen dat hun studie pittige vragen oproept over het huidige pesticidenbeleid in de VS. De milieuautoriteit EPA stelt nu nog grenzen per afzonderlijk bestrijdingsmiddel, maar houdt geen rekening met de mix van tientallen stoffen die vaak samen op een product worden aangetroffen. Op ongeveer dezelfde manier wordt in de Europese Unie met richtlijnen voor residu van bestrijdingsmiddelen op voedingsmiddelen omgegaan. “Dit onderzoek toont aan dat dagelijkse voedselkeuzes een belangrijke bron van blootstelling vormen”, zegt EWG-analist Varun Subramaniam. Hij wijst erop dat zonder de uitgebreide overheidsdata de studie nooit uitgevoerd kon worden. “Dit soort grootschalige onderzoeken kan de particuliere sector simpelweg niet leveren.”

De conclusies klinken nogal zorgelijk, maar toch adviseren de onderzoekers om groente en fruit te blijven eten, ook al zijn ze op de conventionele manier geteeld. De gezondheidsvoordelen wegen zwaarder dan de risico’s van stoppen met groente en fruit eten. Wel kun je slimme keuzes maken. Zo is bekend dat het overschakelen van conventionele naar biologische producten binnen enkele dagen leidt tot veel lagere pesticideniveaus in het lichaam. EWG publiceert jaarlijks een Dirty Dozen-lijst met de producten die de meeste pesticiden bevatten en een Clean Fifteen-lijst met relatief schone opties. Kies dus voor groente en fruit dat relatief ‘schoner’ is.

Balans zoeken 

De onderzoekers zijn geschrokken van de resultaten en waarschuwen dat hun studie pittige vragen oproept over het huidige pesticidenbeleid in de VS. De milieuautoriteit EPA stelt nu nog grenzen per afzonderlijk bestrijdingsmiddel, maar houdt geen rekening met de mix van tientallen stoffen die vaak samen op een product worden aangetroffen. Op ongeveer dezelfde manier wordt in de Europese Unie met richtlijnen voor residu van bestrijdingsmiddelen op voedingsmiddelen omgegaan. “Dit onderzoek toont aan dat dagelijkse voedselkeuzes een belangrijke bron van blootstelling vormen”, zegt EWG-analist Varun Subramaniam. Hij wijst erop dat zonder de uitgebreide overheidsdata de studie nooit uitgevoerd kon worden. “Dit soort grootschalige onderzoeken kan de particuliere sector simpelweg niet leveren.”

De conclusies klinken nogal zorgelijk, maar toch adviseren de onderzoekers om groente en fruit te blijven eten, ook al zijn ze op de conventionele manier geteeld. De gezondheidsvoordelen wegen zwaarder dan de risico’s van stoppen met groente en fruit eten. Wel kun je slimme keuzes maken. Zo is bekend dat het overschakelen van conventionele naar biologische producten binnen enkele dagen leidt tot veel lagere pesticideniveaus in het lichaam. EWG publiceert jaarlijks een Dirty Dozen-lijst met de producten die de meeste pesticiden bevatten en een Clean Fifteen-lijst met relatief schone opties. Kies dus voor groente en fruit dat relatief ‘schoner’ is.

Balans zoeken

Het onderzoek maakt duidelijk dat gezonde voeding niet zwart-wit is. Spinazie en aardbeien zijn rijk aan vitaminen en vezels, maar deze producten kunnen tegelijkertijd een flinke lading pesticiden bevatten. De boodschap van de wetenschappers is daarom: eet vooral veel groente en fruit, maar wees je bewust van welke keuzes de meeste blootstelling opleveren. Het aanschaffen van biologisch fruit en groente kan, vooral voor kwetsbare groepen, een verstandige investering zijn.

Hoe schadelijk zijn pesticiden?
We hebben al eerder geschreven over de gezondheidsrisico’s van pesticiden, maar daarbij ging het vooral om het gevaar voor boeren die ermee werken en omwonenden. Zo wordt het omstreden glyfosaat al langer in verband gebracht met parkinson. De ziekte komt bijvoorbeeld relatief veel voor bij Franse boeren, die het gif rondspuiten in hun wijngaard. Parkinson is zelfs door de Franse overheid officieel erkend als ziekte veroorzaakt door landbouwgif. Volgens eerder Amerikaans onderzoek is er ook een verhoogde kans op kanker. “In onze studie hebben we ontdekt dat het effect van landbouwpesticiden op sommige vormen van kanker vergelijkbaar is met het effect van roken”, zei onderzoeker Isain Zapata van de Rocky Vista University in Colorado destijds. “Het verhoogde risico op kanker door landbouwpesticiden is uiteraard groter naarmate je dichter bij de gebieden woont waar ze worden gebruikt. Voor bepaalde regio’s met een hoge productiviteit is het risico vrij aanzienlijk”, aldus Zapata eerder tegen Scientias.nl.

Ook schreven we over een onderzoek dat pesticiden linkt aan doodgeboorte. Zwangere vrouwen die in de drie maanden voor ze zwanger raken of in het eerste trimester van hun zwangerschap op minder dan een halve kilometer van plekken wonen waar boeren pesticiden, zoals organofosfaten spuiten, lopen waarschijnlijk een verhoogd risico op doodgeboorte.

 SCIENTIAS