Is kernenergie erg duur, of toch niet ? Wat vertelt het Duitse Fraunhofer Instituut ons ?

Presentator: Stefan Spiegelsberger

Vertaling: Tom Hoornstra.

Kernenergie is de duurste energie die er bestaat en zon- en windenergie is het goedkoopst. Dat is wat ons dagelijks wordt verteld en dat wordt vooral beleden door de Groenen in het Duitse parlement.

Kernenergie is bepaald niet goedkoop, want één MWh (megawattuur) kernenergie is viermaal zo duur als zon- en windenergie. En met viermaal zo duur wordt waarschijnlijk bedoeld de verbruikskosten. En voor die stellingname wordt zelfs een bewijsdocument geleverd. En laten we eens gaan kijken naar dat bewijsdocument.

Het is opgesteld door het Fraunhofer Instituut voor Zonne-energie systemen. En hun conclusie is: “Kernenergie is het duurste en zon- en windenergie is het goedkoopst”.

Maar dan wil ik graag een ketters georiënteerde vraag stellen en dat is de volgende: we hadden in het jaar 2016 acht kerncentrales en 20% van de elektriciteits-opwekking kwam toen van zon- en wind. In het jaar 2024 hebben we gèèn kerncentrales meer en 47% van de elektriciteitsopwekking komt uit zon- en wind.

Dan zou de stroom tegenwoordig toch veel goedkoper geworden moeten zijn ?

En, vreemd genoeg is onze stroom alleen maar een stuk duurder geworden. En wat te denken van al die grote hoeveelheden stroom die we tegenwoordig uit het buitenland importeren. En die importstroom is inmiddels goedkoper dan de stroom die we zelf produceren. We hebben voor 18.300 GWh aan stroom geimporteerd, dat komt neer op de capaciteit van 1,5 kerncentrale. En aan waterkrachtenergie hebben we voor 13.000 GWh aan energie geimporteerd. Heeft het Fraunhofer ISE Instituut daar eigenlijk mee rekening gehouden ? Want dat rapport van het Frauhofer instituut doet me toch wel wat aan bedrog denken.

Laten we eerste maar eens gaan kijken naar de prestaties van een bestaande kerncentrale. Als u daar meer over wilt weten, kijkt u dan vooral verder.

Zo beste kijkers, we beginnen maar eens met een kritische blik op dit alles te werpen, zoals al aangekondigd. In het jaar 2016 hadden we acht kerncentrales in bedrijf met 20% van de elektriciteitslevering door zon- en windenergie, daarbij was de groothandelsprijs

€ 0,0626 per kWh. Tegenwoordig hebben we geen kerncentrales meer. Onze zon- en windenergie levering is sinds 2016 meer dan verdubbeld. En de groothandelsprijs is gestegen tot € 0,17 per kWh. En dan doet de vraag zich voor: “Hoe kan dat nou ?”.

Het volgende aandachtspunt is de tot stand koming van de groothandelsprijs. Die wordt bepaald door de zogenaamde “merit order”. De duurste elektrische centrale bepaalt mede de prijs van alle andere producenten. Met voorrang op het net komen wind en zon en dan energielevering uit afval. Die worden gemakshalve op nul cent per kWh gerekend omdat ze sowieso voorrang hebben. Maar dat is natuurlijk niet de werkelijke kostprijs van die systemen. Maar na die drie voorrangsproducenten komt dan kernenergie en daarna bruinkool, steenkool en aardgas. Maar die rangorde is eigenlijk vreemd als het Fraunhofer Instituut kernenergie als het duurste wenst in te delen. Hoe zit dat dan ?

Laten we eens kijken wat het Fraunhofer ISE Instituut te melden heeft over de total cost of ownership van hernieuwbare energiebronnen en hier op bladzijde vier zien we heel duidelijk dat kernenergie het duurste is en zon- en windenergie het goedkoopste.

Wat meteen opvalt is, dat in dit rapport alleen sprake is van nieuw te bouwen kerncentrales, terwijl wij in Duitsland acht gesloten centrales hebben die we voor veel minder geld zouden kunnen reactiveren. Als dat in het rapport zou zijn meegenomen ontstaat er een heel andere conclusie, maar blijkbaar interesseerde het de auteurs niet.

Het eerste dat in het rapport opvalt zijn de in rekening gebrachte vollasturen van offshore windsystemen van 4.500 uur per jaar. De daarbij horende voorspelde stroomprijs komt dan uit op een bedrag tussen de € 0,055 en € 0,103 per kWh. Maar de stroomprijs zal lager worden naarmate er meer draaiuren per jaar gemaakt kunnen worden. Maar als we naar de werkelijke prestaties kijken, dan zien we dat offshore wind 25,7 TWh aan elektriciteit heeft geleverd bij een opgesteld (piek-)vermogen 8.456 MW.

Maar als we deze twee getallen op elkaar delen in de juiste eenheden, dan vinden we dat er (bij offshore wind) sprake is van 3.000 vollasturen. En daardoor zal het voorspelde kWh tarief een factor 1,48 hoger uitvallen.

Offshore wind wordt dus een factor van circa 1,5 te rooskleurig voorgesteld.

(de offshore wind kWh prijs wordt daarmee tussen de € 0,0814 en € 0,152).

De total cost of ownership voor onshore wind worden samen met zonnepanelen in het rapport tot de goedkoopste energievorm gepresenteerd. Maar ook hier heeft men teveel vollasturen in rekening gebracht. Maar als we het eerste kwartaal van 2025 vergelijken met het eerste kwartaal 2024, dan zien we dat er veel aan opgesteld vermogen is bijgebouwd, maar de prestaties zijn gedaald. Dat komt omdat de meest gunstige locaties reeds zijn vergeven. Wat er wordt bijgebouwd komt vaak op de iets minder gunstige locaties terecht. Bij offshore doet zich hetzelfde verschijnsel voor. Onlangs was in het nieuws dat de Belgen de Nederlandse wind gestolen zouden hebben. De Nederlanders beschuldigde de Belgen ervan dat ze zó veel windmolens hadden neergezet, dat er voor Nederlanders in die omgeving te weinig wind zou zijn. Laten we eens gaan kijken naar de investeringskosten voor wind aan land (onshore wind). Die zouden uitkomen op een bedrag tussen de € 1.300 en € 1.900 per kW.

Dat kan wel kloppen, ik reken zelf op een bedrag tussen de € 1.000 en € 2.000 per kW voor offshore wind. Ik kan me nog de begintijd van de zonnepanelen-systemen herinneren, dan kwam je uit op een investering van € 6.000 per kW of meer.

En als je tegenwoordig nog meer bijbouwt, dan wordt het goedkoper. En de investering in kernenergie wordt verondersteld op een bedrag tussen de € 6.000 en € 16.000 per kW.

Neem nu bijvoorbeeld een kerncentrale met een vermogen van. 1.400 MW, die zou daarmee op een investeringsbedrag van tussen de 8,4 miljard en 22,4 miljard euro komen. Maar vergelijk dat eens met een bestaande kerncentrale in Finland. Die heeft een vermogen van 1.600 MW en die heeft 11 miljard euro gekost. En voor die Finse kerncentrale betekent dat een investering van € 6.875,– per kW.En ik had al eerder gezegd, dat naarmate je meer centrales bouwt, des te lager de investeringskosten.

China bouwt de laatste jaren 10 kerncentrales per jaar en de investeringskosten daarvan liggen nu op € 2.500 ,– per kW. Echter, het Fraunhofer rapport heeft het over een investeringsbedrag van tussen de € 6.000,– en € 16.000,– per kW. Daarmee is hun aanname veel en veel te hoog. En dan moeten we nog even de levensduur van in beschouwing nemen. Fraunhofer kiest 25 jaar levensduur voor windsystemen. EG subsidies gaan uit van 20 jaar. De meeste windsystemen worden na 20 jaar uit bedrijf genomen omdat ze dan te onrendabel worden. Dan kan je wel een levensduur op papier aannemen van 25 jaar, maar de praktijk wijst heel wat anders uit. Maar als we de levensduur van kerncentrales nader beschouwen dan is de Fraunhofer prognose van 45 jaar veel te kort.

De Zweedse kerncentrales zijn na een opknapbeurt geschikt gemaakt voor 80 jaar. Ik kan op geen enkele manier aanwijzingen vinden die zo’n korte levensduur van 45 jaar zou kunnen rechtvaardigen.

Om een windsysteem voor een periode van 45 jaar in bedrijf te houden zijn er twee opeenvolgende windturbines nodig. Kernenergie komt er op deze manier wel erg bekaaid af in het Fraunhofer rapport. Voor zonne-energie gaat het rapport uit van een opbrengst van zonnepanelen in Zuid-Duitsland van 1.280 kWh per kW geinstalleerd piekvermogen.

Als we kijken naar de werkelijke opbrengt van zonnepanelen versus het geinstalleerde vermogen, dan komen we uit op slechts 824 kWh per kW piekvermogen.

We zien ook hier dat de resultaten voor zonnepanelen met een factor 1,45 te hoog worden ingeschat.

Maar nu komt de klap op de vuurpijl ! De Duitse kerncentrale Isar 2 draaide 93% van de tijd op vol vermogen en dat betekende 8.150 vollasturen per jaar. Dat mag een geweldige prestatie worden genoemd. Helaas vermeld het Fraunhofer rapport een schatting voor het aantal vollasturen voor een kerncentrale van tussen de 4.300 en 6.300.

Maar dat klopt natuurlijk van geen kanten. Zeg mijn beste Fraunhofer Instituut, wat moet ik nou hiervan denken ? Dachten jullie hiermee weg te komen ?

Maar hun grappen en grollen zijn daarmee nog niet van tafel. Voor het jaar 2035 wordt gerekend op tussen de 2.000 en 5.000 vollasturen. En voor het jaar 2045 wordt gerekend op tussen de 2.000 en 4.000 vollasturen. Maar om wat voor reden zou je een kerncentrale zo weinig draaiuren laten maken ?

En geef alsjeblieft niet als reden “ja, dat komt omdat we zon- en windsystemen hebben”. Zon en wind systemen zijn echter geen reden om af te zien van kernenergie. Want kernenergie voorziet het net van de broodnodige momentreserve. Zonder kernenergie zouden we allerlei dure voorzieningen moeten treffen om voldoende momentreserve op het elektriciteitsnet te krijgen. En met kernenergie krijg je dat gratis erbij. Dan speelt ook het blindvermogen een rol op het net. De Blackout in Spanje was voor het grootste deel het gevolg van teveel netvervuiling met name te wijten aan de omvormers van de zon- en windsystemen. En de kosten van kernenergie voorspellen met erg weinig vollasturen en erg weinig levensduur, dan weet je dat je sky-high uitkomt met je voorspelde kosten.

Die hewenste momentreserve in het net kunnen we ook realiseren met konventionele elektrische centrales. Zonder dat geen stabiel netbedrijf. Om het Fraunhofer rapport kort samen te vatten: Zon- en windsystemen worden veel te rooskleurig voorgesteld. Ongeveer een factor 1,5 beter dan de werkelijkheid. Kerncentrales daarentegen worden een factor 1,5 tot 3 maal slechter voorgesteld dan de werkelijkheid.

Het gevolg van deze valse voorstelling is dat kerncentrales financieel in een slecht daglicht worden gesteld. Laten we nog eens gaan kijken naar werkelijke productiecijfers van de kerncentrale Gösgen in het noorden van Zwitserland. Uit het jaarverslag 2023 wordt op bladzijde 8 gerapporteerd.

Dat er het afgelopen jaar 8 TWh (Terawattuur) gelijk aan 8.000 GWh aan elektriciteit is geproduceerd voor een kostprijs van € 0,035 per kWh. Voor windstroom wordt € 0,070 per kWh betaald. Hieruit valt op te maken dat de kernenergie van de centrale uit Gösgen de helft kost van de energie uit wind. In de kostprijs voor kernenergie zijn ook reeds de kosten verdisconteerd voor de lange afkoelperiode nadat de centrale uit bedrijf zal worden genomen alsmede de sloopkosten en de kosten voor het afvoeren en opslaan van kernafval. Voor wat betreft de kosten van kernafval wordt er geld afgedragen aan het German Nuclear Waste Management Fund, een organisatie die bekend staat als KENFO.

Op deze manier hoeft de belastingbetaler niets meer te betalen voor een kerncentrale die aan het eind van zijn levensduur is gekomen. Uit een recent persbericht van KENZO kunnen we zien dat er reeds 3,66 miljard euro is afgedragen voor de toekomstige sanering van kerncentrales. En we mogen er trots op zijn dat deze regeling in 2017 in gang is gezet en ook feitelijk werkt. Het bij KENFO ingelegde bedrag staat momenteel op 24 miljard euro en neemt niet verder toe omdat er geen Duitse kerncentrales meer in bedrijf zijn. Maar de regeling schijnt ook te functioneren voor de Zwitserse Gösgen centrale. En die kerncentrale leverde stroom voor € 0,035 (inclusief alles).

De stelling dat kernenergie de duurste vorm van energie is kunnen we naar het rijk der fabelen verwijzen. We planten die stelling in het sprookjesbos van de groenen.

Kernenergie is in werkelijkheid de goedkoopste vorm.

Tot ziens op een volgende video, groeten van Stefan van Outdoor Chiemgau.

***

Het Fraunhofer-rapport is hier te downloaden.

***