Risico op kanker door pesticiden werd jarenlang verkeerd getest

 Ze geeft toe dat er jarenlang verkeerd is getoetst op de gevaren van kanker.

Risico op kanker door pesticiden werd jarenlang verkeerd getest

De organisatie die landbouwgif test op veiligheid voordat het mag worden gebruikt, past onder druk haar werkwijze aan. Ze geeft toe dat er jarenlang verkeerd is getoetst op de gevaren van kanker.

Onno Havermans

verslaggever natuur en landschap

14 mei 2025, 

Of landbouwgif kankerverwekkend is kun je het beste testen door alleen naar dat risico te kijken. Een groep wetenschappers heeft het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) daarvan overtuigd.

Tot dusver gebruikt de pesticidenwaakhond op proefdieren een dubbelzijdige test. Die toetst ook de mogelijke bescherming van een middel, dus op de werkzaamheid als geneesmiddel. Dat blijkt minder betrouwbaar, waardoor mogelijk tumoren in de proefdieren over het hoofd zijn gezien.

Met het RIVM probeert het Ctgb nu binnen de Europese Unie steun te krijgen om ‘de internationale richtlijnen aan te scherpen’ en voortaan de eenzijdige test te gebruiken, schrijven de voorzitter Rob van Lint en directeur Marcel van Raaij aan landbouwminister Femke Wiersma. Het Ctgb erkent dat een strengere analysemethode ‘meestal de voorkeur’ heeft.

De pesticidenwaakhond komt daarmee terug op de stellige ontkenning dat jarenlang de verkeerde statistische methode is gebruikt om middelen te toetsen op kankerrisico’s. Tv-programma Zembla bracht dat vorig jaar aan het licht. Directeur Van Raaij zei een half jaar geleden nog dat middelen zoals glyfosaat niet verkeerd zijn getoetst. “We staan achter de gevolgde procedure.”

Het Ctgb heeft zich laten overtuigen door kritische wetenschappers, die het eerder dit jaar op een bijeenkomst had uitgenodigd. Onder hen directeur Geert de Snoo van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, die de dubbelzijdige methode in Trouw ‘slechte statistiek en slechte wetenschap’ noemde en zei dat mogelijk bewijs voor kankerverwekkende effecten is verdund. “We willen niet weten of een bestrijdingsmiddel ook als geneesmiddel op de akker kan worden gespoten. We willen alleen maar weten of een stof veilig is.”

Strengere analysemethode

Ook in de brief aan de minister houdt het college vol dat de huidige richtlijnen meer ruimte laten ‘voor verschillende vormen van toetsing’ en dat ‘een conclusie over de kankerverwekkende eigenschappen van een stof niet alleen afhankelijk is van de statistische toetsing’. Een andere manier van toetsen leidt dus niet automatisch tot een andere conclusie.

“Dat vind ik vaag”, zegt hoogleraar statistiek Jeanine Houwing-Duistermaat van de Radboud Universiteit in een reactie aan Zembla. “Hoe het Ctgb met statistiek omgaat, is gewoon een rommeltje. De organisatie maakt niet hard hoe de verschillende bronnen van bewijs samenkomen en gewogen worden. Het lijkt wel of ze statistiek niet goed begrijpen.”

Al die risico’s tellen op

Hoogleraar microbiologie De Snoo bepleitte vorig jaar om studies waarbij dubbelzijdig is getoetst opnieuw te doen. Het Ctgb laat Zembla weten dat ‘een heropening of herbeoordeling van dat dossier niet aan de orde’ is. “Dat is gewoon slordig”, reageert Houwing-Duistermaat.

Of de huidige beoordeling van pesticiden ons voldoende beschermt tegen effecten zoals kanker en de ziekte van Parkinson? Houwing-Duistermaat: “Nee. Ze testen elk stofje apart.” Dat baart haar zorgen. “Al die risico’s tellen bij elkaar op, of vermenigvuldigen zelfs.”

Trouw