De NAVO als belangrijkste hindernis voor vrede in de Oekraïne: een kritische analyse

 De vergeten voorgeschiedenis van het conflict

De NAVO als belangrijkste hindernis voor vrede in de Oekraïne: een kritische analyse

Geplaatst op 2 maart 2025 door E.J. Bron

(Door: Heinz Steiner – Vertaling: E.J. Bron)

Zou het eigenlijk geen tijd zijn om het fossiel van de Koude Oorlog, de NAVO, definitief te liquideren en een nieuwe, moderne veiligheidsstructuur voor Europa te ontwikkelen? Juist de Oekraïne-oorlog maakt duidelijk waarom Europa zowel met Washington als met Moskou constructieve betrekkingen zou moeten onderhouden.

De vergeten voorgeschiedenis van het conflict

In het actuele debat over het Oekraïne-conflict wordt een beslissende factor vaak over het hoofd gezien: de rol van de NAVO als drijvende kracht achter de escalatie. Terwijl Donald Trump tijdens zijn presidentscampagne herhaaldelijk van een “geheim plan” ter beëindiging van de oorlog sprak, staat zijn team nu voor een complexe realiteit, waarin de trans-Atlantische militaire alliantie de grootste hindernis voor een duurzame vredesoplossing vormt.

De westelijke mainstream media beginnen hun verhaal typisch genoeg met de Russische invasie – alsof deze het uitgangspunt van het conflict zou zijn. Deze verkorte voorstelling van zaken ignoreert echter de decennia lange voorgeschiedenis, die voor het begrip van de actuele situatie onontbeerlijk is.

Na het einde van de Koude Oorlog zou de NAVO het Pact van Warschau hebben kunnen volgen en zichzelf opheffen. In plaats daarvan begon de alliantie een agressieve uitbreiding naar het oosten, die uiteindelijk de wortel van het huidige conflict werd. Deze expansie vond plaats ondanks herhaaldelijke verzekeringen van westelijke politici tegenover Moskou dat de NAVO zich niet naar het oosten zou uitbreiden.

De gebroken belofte

“De NAVO zal geen centimeter naar het oosten opschuiven”- deze toezegging kreeg de Russische leiding na de val van de Berlijnse Muur. De realiteit zag er anders uit: Polen, Hongarije, de Baltische staten en andere voormalige leden van het Warschaupact werden successievelijk in de alliantie geïntegreerd, waardoor NAVO-troepen, -raketten en -infrastructuur steeds dichterbij de Russische grens kwamen.

Bijzonder brisant: Duitsland, dat in de 20e eeuw tweemaal verwoestende oorlogen tegen Rusland voerde, maakte deel uit van de expansie naar het oosten. Vanuit Russisch perspectief moest dit als existentiële bedreiging overkomen – vergelijkbaar met een hypothetische situatie, waarin Rusland militaire bondgenootschappen met Mexico of Cuba zou aangaan.

Het veiligheidspolitieke complex van Amerika

Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie verloor het Amerikaanse veiligheidsapparaat – Pentagon, CIA en NSA – zijn grootste vijand. Het gevolg was een wanhopige zoektocht naar nieuwe bedreigingsscenario´s: eerst de “oorlog tegen drugs”, daarna de demonisering van de voormalige bondgenoot Saddam Hoessein en tenslotte de “oorlog tegen de terreur” na de aanslagen van de 11e september.

Maar de verlokking om Rusland opnieuw tot officiële tegenstander te verklaren, bleef bestaan. De diep gewortelde anti-Russische stemming in de Amerikaanse samenleving boor de perfecte voedingsbodem voor een nieuwe Koude Oorlog – en daarmee voor nieuwe militaire budgetten en uitgebreidere bevoegdheden voor het veiligheidsapparaat.

De Oekraïne als sleutel tot het begrip

Rusland had herhaaldelijk en op niet mis te verstane wijze duidelijk gemaakt dat een NAVO-lidmaatschap van de Oekraïne een rode lijn zou vormen. Toen de alliantie desondanks met een mogelijke opname van het buurland koketteerde, reageerde Moskou exact zoals ze het had aangekondigd: met een invasie.

Juridisch bekeken was dit zonder twijfel een agressie. De Oekraïne had het soevereine recht om toe te treden tot een militair bondgenootschap naar keuze. Maar de praktische realiteit van internationale veiligheidspolitiek volgt andere wetten. De Amerikaanse leiding wist heel goed welke reacties ze met de NAVO-uitbreiding zou provoceren – net zoals de VS zelf gereageerd zouden hebben wanneer Rusland militaire steunpunten in Cuba zou oprichten.

Het dilemma van een vredesoplossing

Hier ligt het centrale probleem voor elk vredesinitiatief: hoe kan aan Rusland gegarandeerd worden dat de Oekraïne nooit lid van de NAVO wordt? Trump´s beloftes alleen zijn niet voldoende – te vaak heeft de Amerikaanse buitenlandse politiek bewezen dat toezeggingen gebroken kunnen worden. Zelfs een schriftelijk akkoord biedt geen zekerheid, wanneer een toekomstige president het kan ignoreren.

De enige betrouwbare garantie zou de volledige ontbinding van de NAVO zijn – een stap, die de bedreigingswaarneming van Rusland fundamenteel zou veranderen. Zonder de NAVO zou er geen gevaar zijn van een plotselinge opname van de Oekraïne of ander elanden aan Ruslands grenzen.

De kansen voor zo´n radicale reorganisatie van de Europese veiligheidsarchitectuur zijn echter slecht. Het militair-industrieel complex en de gevestigde buitenlands-politieke elites in Washington hebben geen belang bij de ontbinding van een bondgenootschap dat hen macht, invloed en financiële voordelen verzekert.

Zolang de NAVO als relict van de Koude Oorlog voort bestaat, blijft een duurzame vrede in de Oekraïne een illusie. De ware uitdaging voor Trump en toekomstige vredesinitiatieven ligt niet in diplomatieke formuleringen, maar in de bereidheid van het vragen naar het waarom van de fundamentele structuren, die het conflict pas mogelijk gemaakt hebben.

Bron:
report24.news
Door: Heinz Steiner

Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron