Het Dilemma | Verplichting warmtepomp op de schop – vloek of zegen?

 Het kabinet Wilders draait de verplichting van de warmtepomp terug.

1-6-2024

Het Dilemma | Verplichting warmtepomp op de schop – vloek of zegen?

Het kabinet Wilders draait de verplichting van de warmtepomp terug. Is dit een vloek of een zegen? Solar Magazine bespreekt dit dilemma met Frank Agterberg, voorzitter van Vereniging Warmtepompen.

‘Het schrappen van de warmtepomp, geweldige maatregel. Heel Nederland is blij dat ze dat gekke ding niet meer hoeven te kopen.’ Wat dacht jij toen je Wilders dit hoorde zeggen?

‘Wilders bewijst ‘ze’ daarmee geen dienst, ook volgens zijn eigen woorden! Hij zegt immers “mensen met een laag of middeninkomen en ondernemers te helpen in de energietransitie (…) bij het verduurzamen van hun woningen en bedrijfspanden. Dit zorgt voor een lagere energierekening”. En met het terugdraaien van de verplichting van een warmtepomp bij het vervangen van een oude cv-ketel vanaf 2026 breekt de overheid een afspraak met de sector. Het spel was nog maar net begonnen en toen was het van “doe toch maar niet”. Dat was hier zeker geen reden voor een feestje.’

Jij was not amused.
‘Zeg maar gerust behoorlijk giftig. Als dit voornemen doorgaat wordt vele partijen in onze keten grote financiële schade berokkend. Niet alleen warmtepompenfabrikanten die investeerden in productiecapaciteit, maar bijvoorbeeld ook hun toeleveranciers en de installateurs die “deze gekke dingen” goed installeren zijn hard bezig met voorsorteren op de grootschalige uitrol van warmtepompen. Dat gaat gepaard met het uitgeven van grote bedragen.’

Kun je dat hard maken?
‘Nederlandse fabrikanten breidden hun fabrieken uit. Ik geef een paar voorbeelden. Remeha breidt de jaarlijkse Nederlandse productiecapaciteit uit van 50.000 naar 140.000 stuks. Itho Daalderop van 20.000 naar 100.000. Intergas en Inventum schalen respectievelijk op naar een volume van 50.000 en 80.000. Hiermee hebben we het alleen nog naar over een paar van de Nederlandse bedrijven, en slechts 4 van de ruim 30 bedrijven die Vereniging Warmtepompen vertegenwoordigt. Andere leden breidden uit elders in Europa of in andere werelddelen, ook voor de groeiende Nederlandse markt. In totaal worden er hier zo’n 200 merken verkocht, allemaal bedrijven die rekening hielden met een enorme versnelling vanaf 2026. En dat geldt tevens voor Nederlandse installateurs, verenigd in Techniek Nederland, die volop investeren in kennis en extra mensen.’

Jullie zagen dit niet aankomen?
‘Ik denk dat iedereen die zich bezighoudt met verduurzaming de uitkomst van de formatiegesprekken met spanning afwachtte. Tijden de verkiezingscampagne zei Wilders dat al het klimaatbeleid door de shredder moet. Tegelijkertijd wordt er een coalitie van 4 partijen gesmeed en ga je ervanuit dat er onder de streep redelijke keuzes worden gemaakt.’

Dat is niet gebeurd?
‘Het klimaatprobleem en het belang van de energietransitie wordt erkend. Er wordt niet aan de doelen wat betreft de reductie van CO2-uitoot getornd. In het hoofdlijnenakkoord staat ook letterlijk dat verduurzaming van gebouwen goed is voor de energierekening. Je zou dit alles als winst kunnen beschouwen. Wanneer je echter vervolgens wel in de middelen en beleidsinstrumenten snijdt, dan gaan we het alsnog niet redden. En we hebben een acuut probleem dat niet gebaat is bij politieke spelletjes. Sla de – door Wilders overigens ook veel duurder wordende – krant maar open over de recente en toenemende weersextremen, ook in ons eigen land.’

De warmtetransitie is in gevaar?
‘Eind dit decennium moeten er 1 miljoen warmtepompen draaien in bestaande woningen en ruim een half miljoen in nieuwe, sinds in 2018 de nieuwbouw aardgasloos werd. Vanaf 2024 zijn er nog bijna een miljoen te gaan. Dat gaan we als die verplichting wegvalt niet realiseren; het tempo is zonder verdere groei simpelweg te laag. Het doel voor warmtenetten in 2030 is overigens 500.000 nieuwe aansluitingen bovenop de aantallen warmtepompen, maar het loopt ontzettend traag. Ik zie voor zowel individuele als voor collectieve systemen voorlopig weinig verbetering in het verschiet.’

Er worden al heel veel warmtepompen verkocht.
‘We bedienen momenteel een kwart van de vervangingsmarkt bij woningen. Warmtepompen zijn met name omarmd door mensen die verduurzaming belangrijk vinden en daar ook in willen en kunnen investeren. We zijn op het punt aangekomen dat de gewone mensen, met het gewone huis en een gewoon inkomen aan de beurt zijn. Die kunnen we proberen te verleiden. Daar moeten we dan ook nog sterker op gaan inzetten. Het zal echter niet genoeg zijn. Wij zetten dus alles op alles om die verplichting te behouden én om de nieuwe doelgroep in staat te stellen om ook over te stappen om uiteindelijk netto goedkoper uit te kunnen zijn.’

Jij ziet echt een kans dat dit besluit wordt teruggedraaid?
‘We waren net lekker op stoom met de warmtepomp. Met dit beleid wordt daar de handrem opgezet. Al is de kans nog zo klein, dat moeten we proberen te voorkomen. Ik zeg dit niet alleen als vertegenwoordiger van de warmtepompensector, maar tevens als bezorgde burger, vader en grootvader.’

Er zijn mensen die dit beleid geen vloek maar een zegen vinden.
‘Verplichtingen zijn zelden prettig. Als mensen een warmtepomp uit vrije keuze aanschaffen, en zonder een gevoel van dwang de voordelen en het comfort ervaren, zullen ze dat aan anderen vertellen. Dat is goed voor het draagvlak, en dus goed voor de markt. Daarnaast is er trouwens geen sprake van het afschaffen van de subsidie op de warmtepomp, althans nog niet. In die zin zou je een positieve kant aan dit beleid kunnen zien. Een zegen is het echter geenszins. We hebben gewoon een energietransitie te realiseren en als we vertraging oplopen zullen we op een gegeven moment een inhaalslag moeten maken. Wellicht komt die verplichting dan weer op tafel. En los daarvan, op EU-niveau wordt “as we speak” ook gewerkt aan beleid om louter fossiele verwarming uit te faseren door strengere regels aangaande de efficiëntie van systemen waaraan stand-alone gasketels niet kunnen voldoen, wat de warmtepomp en andere duurzame oplossingen op termijn alsnog de broodnodige boost gaat geven. Ook dat ziet ik als een lichtpuntje.’