Hoe draai je een halve eeuw onderwijsverloedering terug?

Datum:
  • dinsdag 23 mei 2023
  • in
  • Categorie:
  • EEN LAND DAT GOED ONDERWIJS HEEFT, HEEFT DE TOEKOMST


    23-5-2023


    Hoe draai je een halve eeuw onderwijsverloedering terug?

    De vele onderwijsvernieuwingen in de afgelopen decennia hebben geleid tot kelderende reken- en taalvaardigheid, zwakke lerarenopleidingen en een wildgroei aan buitenlandse studenten. Minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf wil daaraan een nieuwe hervorming toevoegen: een soepeler bindend studieadvies. Onbegrijpelijk, vindt Philip van Tijn.

    In mijn leven heb ik nu en dan voor bepaalde gezelschappen of gelegenheden een speech gegeven. Ik wist daarin altijd wel de these te vlechten: ‘Nederland is het enige land ter wereld waar elke tien jaar een spellinghervorming en een Onderwijsvernieuwing plaatsvindt.’ Met geen uitspraak, constatering of zienswijze had ik méér succes. Het kan niet anders of mijn gehoor moet steeds iets hebben herkend. En helaas is dat terecht, met aftrek van de lichte overdrijving.

    PHILIP VAN TIJN
    Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur.
    Lees meer
    Philip van Tijn

    Vorige week namen de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs (let op de door mij gecursiveerde voorvoegsels, die in het Haagse binnenwereldje een wereld van verschil maken), Robbert Dijkgraaf (D66) en Dennis Wiersma (VVD), het jaarlijkse rapport van de Inspectie van het Onderwijs in ontvangst. De ministers zeiden ‘de signalen te herkennen’, wat zelden betekent dat er de volgende dag al iets aan wordt gedaan.

    Wel maakte minister Dijkgraaf van de gelegenheid gebruik om een grote verandering in het hoger onderwijs aan te kondigen: eerstejaarsstudenten hoeven vanaf 2025 nog maar 30 studiepunten te halen om hun opleiding te vervolgen. Dat zijn er nu 60, maar deze norm veroorzaakt, aldus de voormalig directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton, te veel stress. In EW heeft Ruud Deijkers recent de vloer aangeveegd met deze verlaging, die in alle opzichten fout is: veel studenten die daardoor nu wel doorstromen, lopen later toch stuk, collegezalen worden (nog) voller, de werkdruk onder docenten neemt toe en je krijgt dezelfde basisbeurs voor de halve studietijd – waarbij ik aanteken dat die ‘hernieuwde’ basisbeurs allerminst een vetpot is, maar dat is een ander verhaal.

    DE UNIVERSITEITEN GAAN ZELF OOK NIET VRIJUIT

    Deze normverlaging brengt als vanzelf een niveauverlaging met zich mee, een verhoging van kosten zonder meer opbrengst. Bovendien is het een slechte voorbereiding op de maatschappij waarin in veel opzichten de stress met de dag toeneemt, of je dat nu leuk vindt – of zelfs toejuicht – of niet. Maar het is vooral een zoveelste onbegrijpelijke verandering om de verandering of toegeven aan druk, met de kanttekening dat universiteiten en hogescholen zelf tégen de normverlaging zijn.

    Maar vooral die universiteiten gaan in ander opzicht ook niet vrijuit. Ze hebben in de loop der jaren zelf ook nogal wat dubieuze veranderingen ingevoerd, rare leerstoelen ingesteld en zich de benen uit het lijf gelopen om een toestroom van buitenlandse studenten te bewerkstelligen. Met als gevolg dat aan onze universiteiten en hogescholen 115.000 buitenlandse studenten studeren en dat 40 procent van de eerstejaars uit het buitenland komt. De instellingen kunnen dat allang niet meer aan, maar berouw komt na de zonde en iets terugdraaien kost altijd méér tijd dan ‘de verkeerde afslag nemen’, zoals dat tegenwoordig heet. De minister van OCW heeft een jaar nagedacht over een Kamerbrief hoe dit probleem het hoofd te bieden; ik ben de draad kwijtgeraakt. Gevolg: een nog grotere druk op de woningmarkt en koeterwaals Engels sprekende docenten voor slecht het Nederlands beheersende studenten (ik bedoel ook een stevig deel van de van origine Nederlandstaligen).

    ‘DE LAT MOET OMHOOG!’ BIJ REKENEN EN TAAL

    Ook nog maar kort geleden is weer eens officieel vastgesteld dat leerlingen van de basisschool rekenen en taal slecht beheersen en dat sijpelt natuurlijk door naar boven. Nu behoren rekenen en taal tot de basisbehoeften in het leven, dus dat is niet zo best. De oorzaak is zoals altijd van verschillende aard, maar onderzoeken hebben meermalen aangetoond dat de beheersing van rekenen en taal door de leraren (die mijn generatie ‘onderwijzers’ placht te noemen, want ook in de titulatuur van het onderwijs heeft inflatie stevig huisgehouden), vooral de wat jongere, ook niet best is.

    En dat heeft weer te maken met het niveau op de huidige Pabo (die ooit Kweekschool heette). De minister van OCW was geschrokken van het jongste rapport en reageerde resoluut: ‘De lat moet omhoog’ en ‘De bekwaamheidseisen moeten tegen het licht worden gehouden’Stevige taal dus! De minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs kwam meteen met geld en een aantal maatregelen, maar de media hadden er meer aandacht voor dat dezelfde bewindsman soms heel hard praat tegen zijn ambtenaren en met deuren smijt.

    Een beoordeling van deze twee ministers mag pas aan het eind van hun bewindstermijn. En zelfs als ze onbetwist steengoed zouden zijn, helpt dat weinig: je moet een soort Herakles zijn (die twaalf onmogelijk lijkende taken moest vervullen) om de verloedering van ons onderwijs gedurende een halve eeuw een halt toe te roepen.

    EEN LAND DAT GOED ONDERWIJS HEEFT, HEEFT DE TOEKOMST

    Wie een jaar of twintig afgesloten is geweest van alle informatie en voor het eerst weer het onderwijs in Nederland bekijkt, begrijpt er niets meer van. Niet van het basisonderwijs en zijn normen en eisen, niet van het voortgezet en niet van het hoger en universitair onderwijs. En diegene zal na bestudering tot de conclusie komen dat het er in het algemeen allerminst op vooruit is gegaan – al moet worden toegegeven dat op een enkel punt sprake is van verbetering. Wat wel sterk is toegenomen is de kretologie, zoals ‘Ons onderwijs bepaalt onze toekomst’ of ‘In een globaliserende wereld is goed onderwijs onze sterkste troef’. Want qua kretologie wordt rond het Binnenhof moeiteloos elke norm gehaald.

    ELSEVIER

    2 reacties :

    Max_Q zei

    In 1968 is het doodvonnis voor het onderwijs al getekend: Dat gebeurde met de invoering van de mammoetwet. 1967 Je moest op de MULO examen doen in 14 vakken. Mavo nog maar 5..............

    Anoniem zei

    Max-Q, klopt helemaal wat u zegt. Mijn vader gaf in die periode les op de 2e 3 jarige HBS in Amsterdam waar o.a.Henk Vonhof(VVD), Hedy d'Ancona(pvdA) collega's van hem waren. Het was toen al een Links bolwerk. Ze stonden allemaal te juichen bij de invoering van de Mammoet Wet (door o.a. de PvdA) waarvan mijn vader toen al zei dat het een ramp voor de kwaliteit van het onderwijs was. Mijn vader is daarna les gaan geven op een lyceum in Haarlem waar nog wel normaal les werd gegeven. VVD coryfee Henk Vonhof was net zo links als de rest van de leraren van o.a. CPN en PvdA. We zien nu waar dat Linkse gezever toe heeft geleid: Een teloorgang van het eens zo goede onderwijs.

    Een reactie posten