Opeens blijkt de hele wereld ‘in transitie’ – en wie niet mee kan of wil komen heeft dikke pech. CO2, stikstof of woke, er moet altijd ruimte blijven voor andere opvattingen, schrijft Geerten Waling.
17-4-2023
Zonder dat iemand u of mij iets heeft gevraagd, is er in een paar jaar tijd iets vreemds gebeurd. Ineens blijkt de godganse wereld ‘in transitie’. Wat dat precies betekent blijft vaag, maar het proces is in volle gang en alomvattend. Opeens is het zaak zoveel mogelijk mensen ‘mee te krijgen’. De nood tot verandering blijkt zo evident en bikkelhard als een natuurwet: wie niet kan of wil meekomen, heeft dikke pech. De transitiekaravaan wacht op niemand, het is net de Tour de France. Nee, achterblijven is écht niet meer mogelijk. Een andere koers? Dat ‘moeten we niet willen met zijn allen’.
Bekende uitingsvormen van dit transitiedenken hebben betrekking op CO2 en stikstof – met zichtbare gevolgen zoals windmolens, elektrische auto’s en vleesvervangers. Maar ook op andere gebieden speelt dit, zoals genderfluïditeit (gedeelde toiletten, genderneutraal kinderspeelgoed), etnische diversiteit (Kick Out Zwarte Piet, diversity officers, sensitiviteitscursussen en politie-iftars) en levensstijl (denk aan de anti-rooklobby, thuiswerken als het nieuwe normaal, de ‘deeleconomie’).
De gedachte dat de hele wereld in allerlei onvermijdelijke en bovendien schitterende transities verkeert, geeft voeding aan een miljardenindustrie van omdenkers, veranderingsmanagers, coaches en therapeuten die de geesten moeten klaar- stomen voor De Nieuwe Wereld. Om over alle technologische werkgelegenheid nog maar te zwijgen. Ongetwijfeld zijn veel veranderingen ten goede, maar wie vraagtekens durft te plaatsen bij een transitie is algauw een spelbreker: dat is ‘niet waar we naartoe moeten met z’n allen’. Transitietypes doen alsof er maar één weg is, er is geen keuze meer: ‘TINA’ – there is no alternative.
ELITE IS VERBIJSTERD DAT HET GEWONE VOLK MAAR NIET WIL EMANCIPEREN
Paul Frissen, hoogleraar bestuurskunde en auteur van het boek De integrale staat, maakt zich zorgen over deze ontwikkeling. In een interview met Christen Democratische Verkenningen, een blad gelieerd aan het CDA, kraakt Frissen enkele harde noten. Volgens hem is bijvoorbeeld de overheid bezig met het opdringen, door regels, subsidies en andere beleidsinstrumenten, van een bepaald emancipatie-ideaal, namelijk: ‘de liberale seculiere Randstedelijke opvatting over wat emancipatie is’.
GEERTEN WALING: NA REL KÖKÇU: MAG DAT NOG, DE ONWENSELIJKE MENING?Een elite houdt het gewone volk voor ‘dat mensen zich voor hun eigen bestwil moeten emanciperen’, en is vervolgens verbijsterd dat ‘het gewone volk maar niet wil luisteren en maar niet geëmancipeerd wil raken’. Daarbij worden de begrippen ‘diversiteit’ en ‘inclusie’ per koppelverkoop aan de man gebracht, maar Frissen wijst erop dat die twee in werkelijkheid met elkaar botsen. ‘Diversiteit is de Feyenoord-aanvoerder die de regenboogband weigert. Inclusie is de regenboogband.’
Dit geldt voor allerlei woke ideeën, maar net zo goed voor CO2 en stikstof. Ook op die dossiers verklaart een radicale voorhoede onderwerpen buiten de politieke orde, als vanzelfsprekend en noodzakelijk. Debat erover lijkt overbodig, afwijkende opvattingen zijn ongewenst en zelfs ongepast. Maar dat ook een voorhoede achterlijke ideeën kan hebben, goedbedoeld kan doorslaan of gewoonweg een heel particulier, eigen wereldbeeld kan hebben dat helemaal niet representatief is voor de meerderheid – dat wil zelfs na de verkiezingen van 15 maart maar niet doordringen tot de ivoren torens.
SIMON ROZENDAAL: NIET POLITICI VERTRAGEN ENERGIETRANSITIE, MAAR DE ONWILLIGE NATUURWETTENZUIVERING: INTOLERANTIE JEGENS ANDERSDENKENDEN
In dit licht verdient ook de Thorbecke-lezing aanbeveling die het onafhankelijke Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt vorige week hield in Zwolle (gratis beschikbaar op zijn eigen website). Net als Paul Frissen maakt Omtzigt zich grote zorgen over de neutraliteit van de democratische rechtsstaat, omdat in bestuur en beleid steeds minder plaats is voor een open debat over de koers van het land. Ook worden de geijkte grondwettelijke instrumenten om de macht te controleren steeds verder uitgehold. En in plaats van door de burger te worden gecontroleerd, is de staat de burger gaan controleren – juist om te zien of die zich wel braaf voegt naar alle transities.
Frissen ziet het transitiedenken als een ‘teleologische drift’: alsof de geschiedenis één doel heeft. Dat leidt tot ‘zuivering’, oftewel: ‘intolerantie jegens mensen die het licht nog niet hebben gezien’. Hoe dan ook helpt die drift bepaald niet om gewone mensen ‘mee te krijgen’.
ELSEVIER
0 reacties :
Een reactie posten