Duits energiefiasco

 De wereld heeft het weer over kernenergie.

Duits energiefiasco

Auteur: Björn Peters 5-9-2022

De wereld heeft het weer over kernenergie. Frankrijk, Engeland, Polen en vele andere Europese landen maken plannen voor nieuwe kerncentrales, alleen deze trein lijkt te vertrekken zonder de Duitsers.

Integendeel: terwijl Duitsland afglijdt naar een energiecrisis die het zelf heeft veroorzaakt, en volgens onze minister van Economische Zaken telt elke kilowattuur, worden de laatste kerncentrales stilgelegd en gesloopt. Wat is de aard van deze energiecrisis en hoe zouden de Duitse kerncentrales kunnen helpen deze te verlichten?

De energiecrisis is zelfgemaakt

Medio 2021 waren er tekenen van een energiecrisis. Aardgas- en CO2-emissiecertificaten waren sinds het begin van het jaar veel duurder geworden. De redenen waren volledig vooraf bepaald door de politiek. De invasie van het Russische leger in Oekraïne heeft de energiecrisis, die in februari 2022 al bijna een jaar oud was, alleen maar verergerd.

De aanleiding van de energiecrisis was het slechte weer. In Brazilië was het te droog, waterkrachtcentrales leverden niet genoeg energie, die werd geleverd door gascentrales. In West-Europa was het windenergie die in de eerste helft van 2021 tot een derde minder energie leverde dan in een normaal jaar (bijvoorbeeld in Ierland). Spottend werd wel gezegd dat de natuur had besloten de opwekking van windenergie uit te faseren. Gas- en kolencentrales moesten weer ingrijpen. De vraag naar fossiele brandstoffen nam toe, en daarmee ook de prijzen voor fossiele brandstoffen.

Doordat er meer CO2 vrijkwam, verdubbelden de prijzen voor emissiecertificaten in Europa halverwege het jaar tot boven de 50 euro per ton. In normale tijden hadden gas- en kolenproducenten de productie snel kunnen opvoeren, maar omdat ze grotendeels waren afgesneden van private en publieke financieringsbronnen door activistische financiële investeerders, hadden ze niet de middelen voor snelle investeringen. Sinds het midden van de jaren 2010 is dit het verklaarde doel van een ‘defund‘-beweging, die was begonnen op Wall Street in New York en het erg moeilijk maakte om de fossiele brandstofindustrie wereldwijd te financieren.

Ook de houding van Duitse politici was zeer problematisch. Sinds 1998 eist ze dat het energieverbruik duurder wordt. Daarom werden de prijsverhogingen van 2021 zelfs verwelkomd door politici en centrale bankiers. De ideologie erachter: Als fossiele energie duurder wordt, loont weersafhankelijke energie beter en stappen mensen vrijwillig over. De zelf gecreëerde energiecrisis werd niet bestreden, maar verergerd door nieuwe belastingen op fossiele brandstoffen.

De energietransitie is gebaseerd op verschillende misvattingen

Helaas zijn er verschillende misvattingen in het energietransitiebeleid die hebben geleid tot de huidige crisis.

De energiemarkten zijn wereldwijd met elkaar verbonden. Veranderingen in Duitsland en Europa hebben invloed op de energiemarkten van de wereld. Wat gebeurt er nu als fossiele brandstoffen in dit land duurder worden door staatsheffingen?

Als energie duurder wordt, worden alle goederen daarmee duurder. Dus Duitse producten worden minder concurrerend. Als gevolg hiervan stagneert de energie-intensieve industrie in Duitsland sinds 2005; er is elders geïnvesteerd, namelijk in landen met een lagere milieuregelgeving en energiezuinigheid. Daarom worden tegenwoordig dezelfde goederen geproduceerd met meer energie-input en -uitstoot dan zonder de energietransitie.

Als de kosten van fossiele brandstoffen in dit land stijgen door staatsinterventie, zal het verbruik dalen. Hierdoor worden de hoeveelheden energie die Duitsland niet nodig heeft, maar die wereldwijd worden geproduceerd, elders tegen lagere kosten verbruikt. Aangezien ongeveer vier vijfde van de wereldbevolking in landen woont die niet deelnemen aan decarbonisatiemaatregelen, is de Duitse bijdrage daarom volledig verspild.

Erger nog: eigenaren van olie- en gasvelden of kolenmijnen zouden hun energiebronnen zonder tussenkomst van de staat zodanig gebruiken dat hun kinderen en kleinkinderen er nog van konden leven. Als politici aandringen op een snel verbod op het gebruik van deze energiebronnen, dan moeten de eigenaren er zoveel mogelijk in de kortst mogelijke tijd voordat het verbod van kracht wordt, in contanten omzetten. Op deze manier neemt zelfs de productie van fossiele energiegrondstoffen toe, bijvoorbeeld in bruinkoolmijnen in Duitsland.

Laten we de centrale redeneerfout van de energietransitie noemen: Een systematische stijging van de prijs van energieverbruik heeft geen voordelen voor het milieu of het klimaat. De transitie naar niet-fossiele brandstoffen zal alleen slagen als er milieuvriendelijke technologieën op de markt komen die energie leveren tegen lagere kosten en in hoeveelheden die vergelijkbaar zijn met fossiele brandstoffen. Dergelijke technologieën zouden zich op de markt laten gelden zonder enige staatsinterventie.

De nucleaire uitfasering schaadt Duitsland en Europa

Viervijfde van de energie die de mensheid nodig heeft – net als vijftig jaar geleden – komt van fossiele brandstoffen en minder dan vijf procent van weersafhankelijke energiebronnen zoals wind- en zonnestraling. Als de fossiele energiebronnen vervangen moeten worden, zouden de weersafhankelijke energiebronnen meer dan twintig keer zo groot moeten worden. Dit zou alleen mogelijk zijn als er volledig nieuwe opslagtechnologieën beschikbaar zouden zijn die vraag en aanbod in evenwicht kunnen brengen tegen lage kosten en energieverlies. Aangezien deze opslagtechnologieën nog niet bestaan ​​en mogelijk fysiek niet te bouwen zijn, zal er alleen een succesvolle energietransitie zijn met kernenergie.

In Duitsland is deze optie tot dusver bemoeilijkt door de nucleaire uitfasering die al twee decennia wordt nagestreefd. Het maatschappelijk draagvlak daarvoor brokkelt echter af. Alle huidige onderzoeken tonen aan dat een meerderheid van ongeveer twee derde van de Duitsers voor kernenergie is, 40% zou zelfs nieuwe kerncentrales bouwen. Dit zou zeer nuttig zijn in de huidige energiecrisis.

Dit wordt veroorzaakt door sterk gestegen prijzen voor kolen, olie, gas en CO2-emissiecertificaten. Volgens de economische theorie zijn prijzen een signaal van schaarste. Hoge prijzen duiden op schaarste, lage op ruime beschikbaarheid van een goed. Dus in een energiecrisis helpt alles wat het aanbod van energie vergroot, en elk verder tekort aan energie verergert het.

De federale overheid heeft dit onderkend, schuift haar klimaatdoelstellingen terzijde en herstart massaal bestaande en reeds ontmantelde kolencentrales, zij het met een verhoging van de CO2-uitstoot en een vermindering van het aantal CO2-emissiecertificaten. Het neveneffect: de Europese buren betalen dit beleid via hogere prijzen voor kolen, gas en CO2-certificaten, en ze zijn zich daar steeds meer van bewust. Er zouden andere milieuvriendelijke en zelfs goedkopere maatregelen moeten komen om de energievoorziening uit te breiden.

In chronologische volgorde van beschikbaarheid zijn dit het voortgezette gebruik van de laatste zes nog in bedrijf zijnde kerncentrales, het gebruik van binnenlandse gasvoorraden, het verder uitbreiden van weersafhankelijke energiebronnen en het ontwikkelen van de daarvoor benodigde opslagtechnologieën, evenals de bouw van nieuwe kerncentrales.

Als men steenkool wil blijven gebruiken, zou men gebruik kunnen maken van een technologie die in Duitsland verboden is, het scheiden van CO2 uit de uitlaatgassen van kolen- en gascentrales, het samenpersen en opslaan in diepe bodemlagen, waar de kooldioxide zich stevig hecht aan het gastgesteente.

Het opgeven van bijna al deze technologieën zal de energiecrisis verder aanwakkeren. Het heeft het potentieel om de Duitse economie zo ernstig te beschadigen dat veel bedrijven zullen sneuvelen. Een einde aan de nucleaire uitfasering zou daarom niet wenselijk zijn, maar een dringende noodzaak.

Voortzetting van de exploitatie van de kerncentrales is mogelijk

Grote delen van de politiek zijn zich ervan bewust dat er geen probleem is om de levensduur van Duitse kerncentrales te verlengen. Er zijn echter een aantal stemmen, vooral van de SPD en de Groenen, die een verlenging van de termijn met technisch onbegrijpelijke argumenten streng afwijzen.

Simpele wijzigingen in de Atoomenergiewet zouden volstaan ​​om ervoor te zorgen dat de kerncentrales ook na het einde van het jaar kunnen blijven draaien. Er zijn in ieder geval geen technische of operationele redenen om dat niet te doen. De TÜV, die de kerncentrales dagelijks (!) inspecteert en ze dus heel goed kent, heeft zelfs bevestigd dat de kerncentrales die eind 2021 werden stilgelegd nog even veilig waren als voor de stillegging.

Brandstofelementen kunnen worden bijbesteld, westerse leveranciers hebben hiermee ingestemd. Werknemers kunnen vanaf vervroegd pensioen worden teruggebracht. De inspanning voor technische maatregelen die voortzetting van de exploitatie mogelijk maken, is beperkt. De kosten voor technisch onderhoud, brandstofinkoop en herplaatsing van medewerkers voor alle zes kerncentrales liggen in de orde van grootte van een miljard euro, die tegen de huidige elektriciteitsprijzen in een paar weken zouden zijn terugverdiend.

De exploitanten hebben afgesproken om de kerncentrales aangesloten te houden op het net “als de politiek dat wenst”. Het gaat niet om kruimelwerk. Als er geen elektriciteitsproductie is van de laatste zes kerncentrales, die in 2021 in totaal 64 TWh opwekten, ontbreekt ruim elf procent van de Duitse elektriciteitsproductie. Vervanging van kernenergie door kolencentrales leidt tot een extra CO2-uitstoot van circa 70 miljoen ton per jaar. Het zal daarom belangrijk zijn om de laatste zes kerncentrales te redden om de het Duitse energieleid om te gooien en het terug naar Europa te brengen.

***

Over de auteur

Björn Peters is momenteel adviseur Energiebeleid bij het Deutscher Arbeitgeberverband e.V. en heeft het particuliere onderzoeks- en adviesbureau Peters Coll opgericht. Peters doet onderzoek op het gebied van statistische meteorologie, economie van energie- en grondstoffeninvesteringen en milieupolitiek. Naast vele andere activiteiten is hij actief in een lopend project: ‘Energiebeleidsformulering voor de Duitse overheid’.

***

Bron hier.

***