Column: Stikstofdoelen zelfs voor Tjeerd de Groot onhoudbaar

Een TNO-rapport, memo’s van het ministerie van Financiën en een nieuw rapport van D66-hoogleraren verhogen de druk op het kabinet om het stikstofbeleid bij te stellen. Zelfs drie van de vier coalitiepartijen willen dat. Alleen D66 nog niet.

 12-8-2022Tekst: Robert Ellenkamp

Tjeerd de Groot zei gisteravond bij televisieprogramma Op1 in een discussie met Sieta van Keimpema van Farmers Defence Force dat het rapport van zijn D66-hoogleraren Han Lindeboom en Johan Sanders ‘nooit zijn vastgesteld en nooit gedeeld’.

Zo’n uitspraak geeft precies weer waar De Groot staat. Hij maakt die hoogleraren van zijn eigen partij min of meer een verwijt, omdat het nog niet wetenschappelijk genoeg zou zijn. Hij ging vervolgens niet op de inhoud in, omdat er bij hem geen enkele wil is om te kijken naar andere oplossingen dan het verkleinen van de veestapel. De Groot zit helemaal niet te wachten op zo’n rapport met andere oplossingen waarbij veel meer boeren boer kunnen blijven. De hoogleraren stelden zelfs dat er geen enkele boer zou hoeven stoppen vanwege het stikstofprobleem, als er gekozen wordt voor andere maatregelen.

Schriftelijk overleg

Diezelfde starre houding had D66 deze week ook bij het schriftelijk stikstofoverleg. Bij zo’n overleg stel je als politieke partij een inleiding op met schriftelijke vragen aan het kabinet en dan hoop je sneller als bij Kamervragen antwoorden te krijgen. Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging en Pieter Omtzigt wilden graag een echt debat, na het bekend worden van memo’s en doorrekeningen van het ministerie van Financiën, maar dat werd door de coalitie geblokkeerd.

Waarom is een raadsel, want zelfs drie van de vier coalitiepartijen stelden deze week kritische vragen. Behalve D66. De Groot heeft maar twee vragen: of er tussen al die memo’s nog nieuwe zaken zitten die niet bij de formatie op tafel lagen en of er bij alle financiële scenario’s ook rekening is gehouden met de klimaatopgave, wateropgave en biodiversiteitsopgave. Dus geen vragen die zouden kunnen wijzen op het eventueel afzwakken van de coalitieafspraak, terwijl er steeds meer onderbouwing voor komt dat dit kan.

Die eerste vraag van De Groot is wel interessant, ook in relatie tot het CDA, VVD en de ChristenUnie. Als het allemaal al op tafel lag bij de formatie, dan hadden deze drie partijen een redelijk pak boter op hun hoofd. Of ze gingen er vanuit dat een akkoord op hoofdlijnen nog veel ruimte zou geven om de scherpe kantjes er af te slijpen. Inmiddels is wel duidelijk dat de boerenorganisaties met enkel wat afgevijlde randjes geen genoegen nemen.

Van 40 naar 30 Kton

Deze drie coalitiepartijen stellen nu in ieder geval wel kritische vragen en daaruit zou je kunnen afleiden, dat als de antwoorden van het kabinet niet afdoende zijn, ze het beleid willen bijstellen. Alle drie vragen ze om een verklaring waarom er 40 Kton emissiereductie moet plaatsvinden, terwijl de doelen ook gehaald worden met 30 Kton. Die vraag werd trouwens in juni al door Pieter Grinwis van de ChristenUnie gesteld tijdens het stikstofdebat, maar het kabinet heeft daar nog steeds geen antwoord op gegeven. Blijkbaar is dat een moeilijke vraag, of een vraag waarbij het antwoord te zwak is om de stikstofdoelen voor de landbouw overeind te houden. Nu de vraag vier keer is gesteld, zal er toch echt een antwoord moeten komen. Overigens stelde stikstofprofessor Erisman dat 23 tot 25 Kton reductie al voldoende was. Dat is bijna de helft van de kabinetsdoelstelling.

Groene Hart

Grinwijs wijst er ook op dat de reductie-opgave in het Groene Hart veel te hoog is voor de Natura 2000-gebieden die daar liggen en vraagt zich af of dat niet omlaag kan naar 18 procent. Hij haalt die info overigens uit het beruchte stikstofkaartje van Van der Wal, die het kabinet nog steeds niet heeft ingetrokken. Daar vraagt Grinwis ook nog een keer naar. Ik vermoed dat het kabinet de kaart bewust boven de markt laat hangen, om ook de grondprijs, de waarde van de landbouwbedrijven en het investeringsklimaat te frustreren. De Rabobank heeft daar inmiddels al op geschakeld door te stellen geen investeringen meer te financieren dichtbij Natura 2000-gebieden.

Drempelwaarde en PAS-melders

CDA en ChristenUnie willen naar aanleiding van het TNO-rapport ook nog weten wanneer de drempelwaarde voor stikstof omhoog kan, zonder de kans te lopen dat vergunningsaanvragen bij de rechter sneuvelen. ChristenUnie vraagt zelfs vooruitlopend op een algemene verhoging voor de korte termijn er in ieder geval de PAS-melders mee te legaliseren. Ik ben geen jurist, maar het kabinet gaat er vanuit dat door de autonome ontwikkeling in de sector en bijvoorbeeld de opkoopregeling er in 2030 al 12 procent minder stikstofdepositie plaatsvindt. Waarschijnlijk is er nu al ruimte, omdat het ministerie met verouderde data werkt en het aantal gehouden dieren inmiddels lager ligt.

Gecombineerd met het TNO-rapport, dat stelt dat de drempelwaarde ergens tussen de 1 en 10 mol per hectare per jaar dient te liggen in plaats van de huidige 0,005 mol, kan die drempelwaarde feitelijk al omhoog zodat woningbouw bijvoorbeeld al niet meer hoeft te worden gefrustreerd. Maar ook hier lijkt het kabinet de huidige patstelling zo lang mogelijk overeind te willen houden, om de doelen voor de landbouw maar zo groot mogelijk te maken. Het rapport lag er namelijk al in april.

De Groot

We moeten even afwachten totdat het kabinet alle vragen heeft beantwoord, maar het lijkt mij sterk dat het kabinet enkel omwille van Tjeerd de Groot de doelen overeind gaat houden. De vraag is alleen of het genoeg zal zijn om de boeren perspectief te geven.