Uur U voor het Joods Werkdorp.

Datum:
  • zondag 16 januari 2022
  • in
  • Categorie: , ,

  • HOLLANDS KROON -
     
    SLOOTDORP 
     ’Nu het eind in zicht komt van vele jaren discussie over een herinrichtingsplan zou het goed zijn als voor- en tegenstanders de handen ineenslaan en samen aan de slag gaan’

    Gastschrijver 16-1-2022

    |De gemeenteraad van Hollands Kroon beslist volgende week over het plan voor een herinneringscentrum/museum en logies voor arbeidsmigranten in het Joods Werkdorp. Gastschrijver Joel Cahen schetst waarom dit voor de historie van de Wieringermeer een unieke kans is. 

    In aanwezigheid van burgemeester Rian van Dam werden op 6 oktober jl. 197 steentjes onthuld met de namen van de tijdens de Holocaust vermoorde bewoners van het Joods Werkdorp erop. Een belangrijke gebeurtenis voor de Wieringermeerpolder, die nauw aansloot bij de onthulling van het Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam, een maand tevoren. Net als in Amsterdam kunnen overlevenden en belangstellenden nu de naam van de vermoorde werkdorpers aanraken. Daarmee is een traditionele plicht vervuld nu voor ieder die vermoord is een teken en een naam, een Yad Vashem, zijn geplaatst. Dit eerbetoon is een toevoeging op de perkamenten rol met hun namen, die sinds 1989 in de vestibule van het Gemeenschapsgebouw hangt.

    Herdenken en vertellen

    Tegelijkertijd zijn de activiteiten rond het doorgeven van de geschiedenis van het Joods Werkdorp toegenomen. Die geschiedenis vond zijn dieptepunt in de moord op al deze mensen. Niet vergeten mag echter worden dat bijna honderd van de laatste bewoners erin slaagden om zichzelf te redden, gered werden door derden, in het verzet vochten tegen de bezetter of zelfs in een paar gevallen erin slaagden naar vrije landen te ontvluchten. Daarnaast moet het verhaal verteld worden hoe op deze plek en in deze polder, tussen 1934 en 1940, ongeveer zeshonderd jonge Joodse vluchtelingen, dankzij initiatief vanuit de Joodse gemeenschap, door onder andere de door het kamerlid George van den Bergh en de hoogleraar David Cohen opgerichte Stichting voor Joodse Arbeid, een veilig onderkomen kon worden geboden. Het werd tevens een plek om een nieuw vak of ambacht te leren om daarmee elders een nieuw bestaan op te kunnen bouwen. Het verhaal van het Gemeenschapshuis en het terrein van het Joods Werkdorp is mede daardoor meer dan slechts een plek om te herdenken. Hier moet immers een belangrijk stuk vluchtelingen geschiedenis in de context van de toen nieuwe polder worden verteld, uitgebeeld en overgedragen.

    Het is ook de plek bij uitstek om die geschiedenis van de polder en hoe deze vreemdelingen daarin terecht kwamen, al dan niet pasten, te vertellen en uit te beelden. Vandaar dat het nu ter tafel liggende plan om tot een herinnering-centrum en museum in het Hoofdgebouw te komen met daarnaast een opvang voor arbeidsmigranten zo sterk is. Immers deze logiesgebouwen voor arbeidsmigranten vormen een onlosmakelijk deel van het plan voor een bij dat herinnering-centrum behorend ondernemingsplan. De logies-functie zal voor inkomen zorgen, waaruit het Herinnering-centrum/Museum mede wordt gefinancierd. Het zal voorzien in een goed en aangenaam tijdelijk verblijf voor arbeidsmigranten. Er zijn meerdere plannen en initiatieven voor het behoud van dit erfgoed geweest, geen enkele echter met een daaraan verbonden duurzame exploitatie. Dit gecombineerde plan: huisvesting arbeidsmigranten en ontwikkeling herinnering-centrum/museum heeft de instemming van zowel de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed als van de provincie Noord-Holland. Overigens moeten we vaststellen dat in de 75 jaar na de bevrijding vanuit de verschillende overheden nooit verantwoordelijkheid is genomen om het Joods Werkdorp een betekenisvolle functie te geven en duurzaam te exploiteren. Ook daarom verdient dit plan steun.


    Totaalplan

    De gemeenteraad stond initiator Joep Karel, tot nu toe de enige investeerder, toe dit totaalplan te ontwikkelen. Hieraan werden voorwaarden verbonden. Bij de aanvraag van de vergunning moesten ontwerp en plan zijn uitgewerkt voor beide onderdelen: het herinnering-centrum/museum en de logiesverblijven en het logies van 160 arbeidsmigranten. Onder dit beding mocht het plan in afwijking van het bestaande bestemmingsplan worden ingediend zoals dat nu geschied is. Burgemeester en wethouders van Hollands Kroon hebben vastgesteld dat het plan voldoet aan de voorwaarden, die de gemeenteraad heeft vastgesteld.

    Het is verheugend te kunnen constateren dat naast de totstandkoming van een herinnering-centrum/museum inmiddels meer educatieve initiatieven worden ontwikkeld. Ook hieruit blijkt de groeiende belangstelling voor het onderwerp.

    Samen aan de slag

    Nu het eind in zicht komt van vele jaren discussie over een herinrichtingsplan zou het goed zijn als voor- en tegenstanders de handen ineenslaan en samen aan de slag gaan. Zij kunnen van het Joods Werkdorp en omgeving een waardevolle en spannende plek maken voor nu en later. Zo blijft deze bijzondere geschiedenis van voor, tijdens en na de oorlog op ons aller netvlies staan. De toekomstgerichte houding van de stichters van het Werkdorp krijgt een vervolg in onze tijd.

    Gelukkig zijn we ons in dit land steeds meer bewust geworden hoe belangrijk het is om ons in te zetten voor exploitatie en behoud van historische plekken. Gelet op de ambities van de gemeente, ligt hier voor Hollands Kroon de kans om zich op de kaart zetten op cultuur-historisch gebied. Het is een unieke kans die nu benut kan worden.

    Joel J. Cahen

    Joel J. Cahen is historicus en oud-directeur van het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam en initiator van het Nationaal Holocaust Museum.

    Noordhollands Dagblad

    0 reacties :

    Een reactie posten