Bart Vuijk 22-1-2024
Elk jaar uitstel kost weer meer mensenlevens
Professor toxicologie Jacob de Boer uit Velsen weet het nu zeker: ’Tata Steel veroorzaakt kanker’. Sluiting van de beide kooksfabrieken, een van de belangrijkste bronnen van kankerverwekkende paks, kan volgens hem jaarlijks levens schelen.
Het RIVM-rapport over de bronnen van de vervuiling in de omgeving van Tata Steel heeft hij met veel herkenning gelezen. De Boer roept namelijk al jaren dat de staalproductie tot uitstoot van kankerverwekkende stoffen leidt, en dus tot meer kanker in de regio. Toch wilde zelfs de GGD Tata niet noemen in een rapport waarin stond dat inwoners van Beverwijk een tot 50 procent hogere kans op longkanker hebben. Vooral daarom vindt De Boer het laatste RIVM-rapport enorm belangrijk.
„Het is volgens mij voor het eerst dat het RIVM zo’n onderzoek heeft gedaan naar de herkomst van industriestoffen in de omgeving. En hier komt een hele duidelijke relatie uit tussen de paks in de omgeving en de emissies van de fabriek: meer dan 99 procent is afkomstig van Tata.”
„Dat vind ik echt een uitspraak. Paks zijn gerelateerd aan kanker. Voorheen zeiden Tata en de overheid dat het ook nog de scheepvaart kon zijn die voor al die paks verantwoordelijk is. Welnu, de bijdrage van de scheepvaart aan de paks in de omgeving is 0,2 procent en andere bronnen komen tot 0,1 procent. En de rest komt allemaal van Tata. Dat komt hier heel erg duidelijk uit.”
Tata en kanker zijn dus voor het eerst in een officieel rapport met elkaar verbonden, stelt De Boer vast. „Dat is een opmerkelijke uitkomst. We hadden al cijfers over de sterk verhoogde kans op kanker in dit gebied. Er wordt hier vastgesteld dat het Tata is die dat veroorzaakt.”
De professor verbaast zich over het grote verschil in de hoeveelheden paks die door de fabriek worden geregistreerd en opgegeven aan de overheid, en de daadwerkelijk door het RIVM gemeten hoeveelheden. Die zijn tien tot duizend keer zoveel als door Tata vermeld.
De Boer meent dat er nu onmiddellijk actie van de overheid moet volgen. „Je kunt die kooksfabrieken sluiten, cokes kun je ook gewoon importeren. Maar daarmee heb je nog al die diffuse processen nog niet te pakken. En het is heel moeilijk om daar wat aan te doen. Je kunt die bronnen niet zomaar even afschermen. Zelfs als Tata van goede wil zou zijn, is het nog best lastig.”
„Maar ik denk wel dat het heel veel paks scheelt als je die kooksfabrieken dicht doet, ik schat in dat het misschien wel de helft is. ”
Mensenlevens
Het RIVM en de toezichthoudende provincie Noord-Holland doen nu een voorzet voor betere metingen van de bronnen van de vervuiling. Dat lijkt De Boer een goed idee, maar ingrijpende maatregelen bij de fabriek kunnen daar niet op wachten.
Er staan volgens hem concreet mensenlevens op het spel. „Kijk uit, onderzoekers roepen altijd dat er meer onderzoek moet komen. De industrie heeft daar zelf ook altijd een handje van, die vraagt ook altijd zelf om meer onderzoek. Dan hoeven ze nog niks te doen, dan heb je weer een jaar gewonnen ofzo. Daar ben ik altijd huiverig voor.”
„De overheid moet veel meer druk zetten. Dit rapport is echt belangrijk: we weten dat er meer kanker voorkomt en we weten nu ook de bron. Het is heel wat dat het RIVM dat heeft vastgesteld. Dan moet je er ook wat mee doen, niet alleen beter meten.”
„Het gaat erom dat je die kans op kanker reduceert. Elk jaar uitstel kost weer een aantal mensenlevens”, besluit de professor.
__________________________________________________
RIVM legt voor ’t eerst verband Tata, paks en kanker
WIJK AAN ZEE Tata Steel is de grootste bron van kankerverwekkende paks en zware metalen in de woonwijken rondom de staalfabriek. De registratie van die vervuiling door Tata Steel zelf klopt voor geen meter met de werkelijkheid.
Dat stelt het RIVM ondubbelzinnig vast na uitgebreid onderzoek naar de bronnen van de giftige vervuiling in Wijk aan Zee, IJmuiden en Beverwijk. Dat paks en zware metalen in de omgeving van de staalfabriek daar vandaan komen, lijkt een voor de hand liggende conclusie, maar het is er een waar Tata Steel zich zelf jarenlang tegen heeft verzet. „Er zit geen plakkertje op de deeltjes”, stelde een woordvoerder vorig jaar nog tegen deze krant. Het RIVM heeft er nu wel etiketjes op geplakt. Die wijzen allemaal onmiskenbaar in de richting van de staalfabriek.
Giftige neerslag
Omwonenden en journalisten werden door de fabriek gecorrigeerd als zij de giftige neerslag en vervuilde lucht in de omgeving van Tata in verband brachten met de fabriek. Vaak werd verwezen naar alternatieve vervuilingsbronnen, zoals scheepvaart en verkeer. Het RIVM heeft daar korte metten mee gemaakt in dit nieuwe rapport: er is inderdaad veel fijnstofneerslag door verkeer, maar dat komt óók van het Tataterrein, met name van treinen. De scheepvaart levert nauwelijks een bijdrage aan vervuiling, zeker wat verder weg van het Noordzeekanaal.
Longkanker
Gezondheidsrapporten wisten vanaf de jaren tachtig tot afgelopen zomer de veelvuldige gezondheidsklachten bij omwonenden niet in verband te brengen met de fabriek. De GGD noemde Tata Steel vorig jaar bewust niet in een rapport over het feit dat in woonwijken onder de rook van de fabriek tot vijftig procent meer longkanker voorkomt. De reeks RIVM-rapporten die het afgelopen jaar zijn gepubliceerd, leggen echter wel degelijk verband met de uitstoot van het Tataterrein.
Deze verbanden zijn nu glashelder blootgelegd. In het zeer uitgebreide onderzoek is zowel naar het neergeslagen industriestof op de grond gekeken, als naar de samenstelling van luchtmonsters in de buurt van de fabriek. Hier heeft het RIVM verschillende rekenmodellen op losgelaten die aantonen dat de ongezonde neerslag en lucht van het fabrieksterrein komen. Alleen voor lood is niet precies te herleiden waar het vandaan komt, hoewel het RIVM zich realiseert dat Tata Steel de grootste looduitstoter van de IJmond is en tot voor kort zelfs van het hele land. De beschikbare meetgegevens schieten tekort om dit zware metaal duidelijk aan het staalcomplex te linken.
Groot gat
Een zeer opmerkelijke conclusie van het RIVM is dat er een groot gat zit tussen de door Tata Steel zelf geregistreerde vervuiling en daadwerkelijke RIVM-metingen. De fabriek is verplicht om jaarlijks een milieujaarverslag in te leveren bij Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. In deze verslagen staan volgens het RIVM veel lagere aantallen paks en zware metalen vermeld dan er daadwerkelijk op het fabrieksterrein worden uitgestoten. De rijksdienst stelt vast dat er zelfs tot duizend keer méér van sommige paks worden uitgestoten dan de fabriek opgeeft. Van zware metalen is dat een factor vijf tot vijftig keer meer.
Onderschatting
Het RIVM verbindt hier geen conclusies aan, want dat is niet het doel van dit onderzoek geweest, zegt hoofdonderzoeker Janneke Elberse. Het ’gat’ tussen de berekende vervuiling die Tata zelf opgeeft, en de daadwerkelijk aangetroffen hoeveelheden giftig stof, kan volgens het RIVM te maken hebben met ’onderschatting’, en ook met vervuilingsbronnen op het terrein die niet worden gemonitord. Mogelijke uitstoot van slakverwerkers Harsco en Pelt & Hooykaas is bijvoorbeeld niet in de milieujaarverslagen opgenomen.
Dit brononderzoek is het laatste in een serie van drie grote onderzoeken die het RIVM sinds begin 2019 nabij Tata Steel heeft verricht. In eerdere onderzoeken stond de gezondheid van omwonenden centraal. De onderzoeken begonnen na ophef over ’grafietregens’, stofwolken vanaf het Tata Steel-terrein die glimmendzwarte korrels achterlieten op woningen en die daar ook regelmatig in doordrongen.
Noorhollands Dagblad
0 reacties :
Een reactie posten