De demonstratievoorwaarde om alle deelnemers een mondkapje te laten dragen, was tevens niet rechtmatig bevonden.
Duitse rechtbank: Geen besmettingsgevaar in de open lucht
Tijdens een demonstratie in het Duitse Murnau (Beieren) op 16 november 2020 had organisator Wolfgang Greulich, een bekend figuur binnen de Querdenken-beweging, alle aanwezige mensen (ca. 300) ertoe opgeroepen om hun mondkapje af te zetten. Hierop werd Greulich aangeklaagd voor het in gevaar brengen van mensen en het overtreden van de demonstratievoorwaarden, in dit geval de mondkapjesplicht voor alle aanwezigen. Aan de hand van een getuigenis van aerosolenonderzoeker dr. Gerhard Scheuch stelde de rechtbank Amtsgericht Garmisch-Partenkirchen (Beieren) echter vast dat er geen besmettingsgevaar was in de open lucht, waardoor Greulich onmogelijk mensen in gevaar heeft kunnen brengen en zich dus niet strafbaar heeft gemaakt. De demonstratievoorwaarde om alle deelnemers een mondkapje te laten dragen, was tevens niet rechtmatig bevonden. Advocaat Friedemann Däblitz, die Greulich verdedigde, eiste daarom vrijspraak. Greulich werd vervolgens op alle punten vrijgesproken door de rechtbank.
Het oordeel is met name interessant vanwege de opname van bewijs door een expert, in dit geval van de heer Scheuch. Scheuch dook al vaker op in de Duitse media waarin hij stelde dat besmettingen in de open lucht nauwelijks voorkomen en dat het beleid zich vooral moet richten op het veiliger maken van binnenruimtes, met name door het zorgen voor betere ventilatie en filtering van de lucht [1] [2] [3]. In Duitsland is, in tegenstelling tot in Nederland, allang onderkend dat het virus zich vooral spreidt door aerosolen. Weliswaar blijft het beleid nog achter, maar er is enigszins beweging. Zo stelde kanselierskandidaat Armin Laschet (CDU) deze zomer voor om zoveel mogelijk luchtfilters te installeren [4].
De getuigenis valt hieronder in het Nederlands te lezen, het origineel in het Duits is bijgevoegd [5]. Uit de getuigenis kunnen we een aantal interessante conclusies trekken. Zo beweert Scheuch dat er in de open lucht praktisch geen gevaar is. Ook niet als mensen geen afstand houden. Er is hooguit een zeer klein gevaar als mensen dichtbij elkaar staan met de gezichten naar elkaar toe en voor langere tijd met elkaar praten. Daarbij moet tenminste één iemand wel besmet én tegelijkertijd besmettelijk zijn. De kans dat iemand dat is, aangenomen dat hij ook geen symptomen heeft, is erg klein. Het heeft dan ook geen enkele zin om in de buitenlucht een mondkapje op te zetten. Ook biedt het nauwelijks meerwaarde om afstand te houden. Vrijwel alle infecties vinden immers in binnenruimtes plaats, en dan voornamelijk op plekken waar slecht wordt geventileerd.
Belangrijk om op te merken is dat het mondkapje zelf niet op zijn effectiviteit wordt beoordeeld. Het is voor het gemak van de rechtszaak een aanname dat deze virusoverdracht tegenhoudt. Maar zelfs als dat daadwerkelijk waar zou zijn, zou het dus geen meerwaarde bieden in de buitenlucht, omdat het gevaar daar toch al verwaarloosbaar klein is.
Dit oordeel heeft juridische implicaties. Mocht deze getuigenis niet tijdens een andere rechtszaak onderuit worden gehaald, dan kunnen Duitse overheden geen mondkapjesplicht meer instellen in de buitenlucht in bijvoorbeeld binnensteden of tijdens demonstraties, wat sinds de herfst van 2020 erg gebruikelijk was. Uit de getuigenis kunnen we echter ook afleiden dat het houden van afstand in de buitenlucht ook geen zin heeft, aangezien de kans op een infectie daar zo klein is en het totaal aantal infecties daar waarschijnlijk in het niet valt vergeleken met het totale aantal infecties die dus voornamelijk in binnenruimtes plaatsvinden. Ook in Nederland kunnen wij ons beroepen op dit oordeel mocht de overheid in de toekomst weer een mondkapjesplicht in de buitenlucht willen instellen. Daarnaast kunnen boetes als gevolg van overtredingen van de afstandsregels in de buitenlucht worden aangevochten. De bewijslast ligt dan immers bij de staat, die moet aantonen dat er alsnog daadwerkelijk mensen in gevaar zijn gebracht door het niet houden van genoeg afstand tot iemand anders in de open lucht. Afstandsregels kunnen ook niet rechtmatig zijn als ze het doel hebben om infecties te verhinderen, terwijl het gevaar op infecties in de buitenlucht al verwaarloosbaar is.
Vertaling mondelinge getuigenis Scheuch
Mijn beroep is natuurkundige en ik zit in het bestuur van de vereniging voor aerosolenonderzoek en ben adviseur op het gebied van aerosolenwetenschap. Ik heb 18 jaar als algemeen onderzoeker gewerkt in de aerosolenwetenschap. Een juridische opleiding heb ik niet.
Door mijn jarenlange ervaring op het gebied van aerosolenonderzoek en aan de hand van de talrijke door mij uitgevoerde studies zou ik zeggen dat als we rekening houden met de terreinoppervlakte en het aantal deelnemers, er vanuit mijn optiek geen gevaar voor de deelnemers bestond, in het geval dat er een persoon aanwezig was onder de deelnemers die met het coronavirus geïnfecteerd was en in het geval dat alle deelnemers geen mondkapjes zouden hebben gedragen.
Op de video-opnames is immers goed te zien dat de afstanden tussen de deelnemers best groot waren. Voor mij zag dat er vanuit het oogpunt van virusbestrijding allemaal in orde uit. Aan de hand van wetenschappelijke inzichten is het van belang of zo’n evenement in een binnenruimte of in de open lucht plaatsvindt. Het gevaar om zich in de open lucht te infecteren is buitengewoon klein. Er zijn mij geen gevallen bekend waarbij personen zich in de open lucht hebben geïnfecteerd. Één van de grootste onderzoeken op dit gebied werd in China uitgevoerd. Hieruit bleek dat van 7.324 gevallen er slechts bij één een besmetting in de buitenlucht had plaatsgevonden. Er zijn nauwelijks zulke bewezen gevallen. Dit ligt aan de overdracht van het virus. Virusdragers dragen deze virussen over bij het uitademen. De daarbij uitgestoten aerosolen zijn klein en kunnen lang in een gesloten ruimte blijven. Daarom is het belangrijk om in binnenruimtes vaak te luchten. In de buitenlucht gedragen de aerosolen zich heel anders. De deeltjes stijgen op in de buitenlucht en vervliegen erg snel. In binnenruimtes gaat dat anders. De kamerlucht raakt dan snel volledig besmet met virussen, zodat mensen zich door een duidelijk hogere viruslast veel makkelijker kunnen infecteren. Dit gevaar bestaat in de open lucht de facto niet. Het gevaar op infectie is buitengewoon klein. Natuurlijk kan ik hier niet als wetenschapper zeggen dat ik het voor 100% uitsluiten kan. Dat zou niet serieus zijn. Maar daadwerkelijk tendeert de kans op een infectie in de openlucht richting nul.
Daar komt nog bij dat bij het zevendaagse gemiddelde aan infecties tijdens die dag (128 op 100.000 inwoners, red.) de kans dat er überhaupt iemand aanwezig was op de demonstratie die met het virus geïnfecteerd was, zeer klein is. Ik zou zeggen dat dit misschien zo’n 1 procent is. Dat deze geïnfecteerde persoon ook nog daadwerkelijke besmettelijk is en daarmee voor niet-geïnfecteerde mensen gevaarlijk zou kunnen zijn, is nog veel kleiner. Dus naar alle waarschijnlijkheid is in elk geval tijdens deze demonstratie niemand geïnfecteerd geraakt. De afstanden in de open lucht van 1,50 m hebben ook een zekere invloed op de kans op een infectie. Daarom bevelen wij ook aan om zich aan deze afstand te houden in de open lucht. Als veel mensen heel dicht op elkaar staan, gedraagt de aerosolenwolk zich namelijk doorgaans anders. Als ik nu zeer lang en heel dichtbij een geïnfecteerd persoon sta, kan ik ook in de open lucht geïnfecteerd raken. Maar dat gaat niet zomaar. Dan moet je zeker 10 minuten direct met de gezichten naar elkaar toe tegenover elkaar staan.
Op de vraag van de rechtbank:
Aerosolenonderzoek is een niche. In Duitsland zijn er een handjevol mensen die zich wetenschappelijk met dit onderwerp bezighouden. Door de politiek werd ik ook al gevraagd als adviseur. Ik heb de regering van Noordrijn-Westfalen al geadviseerd en er zijn al meerdere politici die mij benaderd hebben. In de tussentijd is onze vereniging ook door het Bundesverfassungsgericht (het Duitse constitutionele hof, red.) benaderd voor het opstellen van een getuigenis. Ik heb echter niet de indruk, dat mijn inzichten in het beleid zijn meegenomen. Het is ook zo dat deze wetenschappelijke inzichten ten tijde van deze demonstratie al bekend waren. Het is allemaal niet nieuw. Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het zonder twijfel nuttig om in binnenruimtes mondkapjes op te zetten. In de goed geventileerde open lucht is dat echter niet nodig. Ik denk dat zulke voorschriften vooral het doel hebben ter symboliek om de mensen eraan te herinneren dat er een virus is waar gevaar vanuit gaat. Mijn persoonlijke mening vanuit wetenschappelijk oogpunt: De mondkapjesplicht in de open lucht is overbodig. Als je de pandemie onder controle wilt krijgen, moet men zich focussen op de plekken waar de infecties daadwerkelijk plaatsvinden, namelijk in binnenruimtes. De mondkapjesplicht buiten dient er vooral toe om de mensen te sensibiliseren, dat de pandemie nog niet voorbij is. Maar vanuit wetenschappelijke oogpunt is het zinloos.
Op de vraag van het Duitse Openbaar Ministerie:
De politie moet beoordelen en inschatten hoe de situatie is. Als je mij vraagt wat ik zou beslissen, als ik politieman of beslissingsbevoegd was, dan had ik gezegd dat ik mensen had geïnformeerd om voorzichtig te zijn. Als je lang dicht bij elkaar staat, zet dan een mondkapje op. De mensen stonden echter niet lang dicht bij elkaar. In elk geval kan ik dat niet terugzien op de videobeelden. Als ik de beelden uit grote voetbalstadions zie, en wij staan dat toe, dan zou ik zo’n evenement zonder mondkapjes zonder meer toelaten. Ik zou zeggen, laat die mondkapjes, als je er geen draagt, dan is dat ook in orde. Het zou vanuit wetenschappelijk oogpunt ook zinvol zijn om het juist te bevorderen dat mensen elkaar buiten kunnen ontmoeten. Het infectiegevaar vindt plaats in binnenruimtes. Als ik een ambtenaar was, zou ik ook gewoon even in de verordening hebben gekeken en dan dat wat er geschreven staat hebben uitgevoerd. Maar ik ben maar een wetenschapper.
Op de vraag van de verdediging:
Als je mij vraagt, hoe groot de kans is op een infectie, als de mensen op de demonstratie relatief dichtbij elkaar staan en daarmee bedoel ik ca. 15 minuten dicht op elkaar staan terwijl er lang wordt gepraat, dan is het gevaar nog altijd klein. De wolk stijgt relatief snel op naar boven buiten. De situatie met de opeenstapeling aan mensen is ook ongevaarlijk, er staan immers maar 1 of 2 mensen tegenover elkaar. In de buitenlucht is ook hier een infectie onwaarschijnlijk. De monsters (van de PCR-test, red.) worden zo afgenomen omdat bij het uitademen vanuit de neus in de neus aerosolen blijven hangen, en die worden dan meegenomen. Als je besmettelijk bent, adem je een veelvoud aan aerosolen uit. Alleen van daaruit kan bij iemand worden vastgesteld, of iemand besmettelijk is.
Referenties
[3] https://www.heise.de/hintergrund/Corona-in-Schulen-Luftfilter-Lueften-oder-Maske-6147096.html
[4] https://www.zdf.de/nachrichten/politik/corona-laschet-sommerinterview-luftfilter-schulen-100.html
VIRUSWAARHEID
0 reacties :
Een reactie posten