Nadat MH17 op 17 juli 2014 was neergehaald, bevroor Nederland de diplomatieke relaties- en handelsrelaties met Rusland.
1-4-2021
Althans, voor de buitenwereld. Achter de schermen werden de banden snel weer aangehaald. De Nederlandse regering verzweeg dit tegenover de Kamer. De inzet: Russisch gas.
Na enkele jaren diplomatieke pauze zorgde het bedrijfsleven in 2017 voor een heropleving van de contacten tussen Nederland en Rusland, via de zogenoemde gezamenlijke ‘Werkgroep Energie’. Dat platform van ministers uit beide landen bestaat al sinds de vroege jaren negentig en komt iedere anderhalf tot twee jaar bijeen om actuele economische thema’s te bespreken. Na het rampjaar 2014 – waarin een Russische raket MH17 neerhaalde en Russische troepen Oekraïne binnenvielen – hield het bedrijfsleven de contacten tussen Nederland en Rusland warm, via congressen en onderlinge bezoekjes.
Van de heropleving in 2017 werd de Tweede Kamer niet op de hoogte gebracht. Sterker: wanneer de Kamer eind december 2019 van minister Stef Blok antwoord kreeg op vragen naar de bilaterale contacten met Rusland, werd met geen woord gerept over deze ambtelijke werkgroep, die een paar weken daarna zou plaatsvinden in Moskou.
Aan de hand van Russische documenten brachten The Investigative Desk en Follow the Money deze onderlinge contacten in beeld. In die documenten wordt vol trots over die contacten gesproken; en veel transparanter bovendien dan in Nederland.
De bedrijven die de politieke contacten weer op gang kregen, waaronder de Russische gasgigant Gazprom en het Nederlands-Britse Shell, zijn niet toevallig ook bedrijven die deelnemen in het controversiële pijpleidingproject Nord Stream 2. Dat zijn twee pijpleidingen van Gazprom die extra gas van Rusland naar Duitsland (en zo naar onder andere Nederland) zouden moeten vervoeren.
Midden- en Oost-Europese landen vrezen dat Rusland met de aanleg van die pijpleidingen het gasnetwerk in Oekraïne en Oost-Europa omzeilt, en dat de landen zo kwetsbaarder worden voor Russische grillen. Ze zijn dan minder belangrijk voor gasleveringen naar Europa. De landen vrezen bovendien dat Rusland door de grotere machtspositie op energiegebied vaker gebruik zal maken van ‘pipeline politics’: het inzetten van energievoorziening als politiek wapen.
Landen als Duitsland en Nederland zien er weer een mooie kans in voor het veiligstellen van hun energievoorziening. Ze verdedigen het project dan ook met het argument dat het gaat om een ‘puur zakelijk project’.
Om die reden is Europa erg verdeeld over Nord Stream 2. Nederland staat in deze discussie aan de kant van Rusland. Dat laat de regering zien wanneer er in Europa een voorstel voor een maatregel komt, waarmee de Europese Commissie wil onderhandelen over de voorwaarden voor dit soort projecten van buiten de EU. Normaal voerden de lidstaten waar de pijplijn Europees territorium bereikt deze onderhandeling. De nieuwe maatregel kon het einde van Nord Stream 2 betekenen. Een belangrijk onderdeel van de maatregel is namelijk dat een bedrijf niet zowel exploitant als eigenaar van zo’n project mag zijn. Dat is Gazprom wel bij Nord Stream 2.
Nederland is tegen de maatregel, verklaarde toenmalig minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes, omdat het hecht aan de soevereiniteit van lidstaten. Maar ook omdat investeerders minder makkelijk geld zouden durven vrijmaken voor projecten van buiten de EU. Dat zou volgens Wiebes ‘een negatieve uitwerking hebben op de leveringszekerheid’.
De tegen-coalitie van onder andere Nederland en Duitsland zorgde ervoor dat een besluit hierover steeds werd uitgesteld. Mocht Nord Stream 2 in de tussentijd al af worden gebouwd, dan zou het namelijk juridisch gezien een stuk moeilijker zijn het project nog te stoppen.
Na een lange vertraging is uiteindelijk een compromis gesloten. Er blijft toch meer zeggenschap bij de lidstaten, onder het toeziend oog van de EU. Het is een reddingsboei voor Nord Stream 2, omdat commercieel bondgenoot Duitsland nu weer als eerste wat te zeggen heeft over het project. Op dit moment worden de laatste 138 kilometers van de pijpleiding in Deense en Duitse wateren gelegd.
De Kamerleden, Europarlementariërs en energie-analisten die we spreken, zijn niet op de hoogte dat er via de Werkgroep Energie weer op het hoogste overheidsniveau met het Kremlin wordt gepraat. GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik hoort voor het eerst van de Werkgroep Energie. ‘Dus terwijl het kabinet zegt dat Nord Stream een privéproject is, is het ondertussen bezig de belangen van het bedrijfsleven bij dit project te dienen. De Kamer is daarover niet geïnformeerd.’
Wil je meepraten in de bijdragen, of ben je gewoon benieuwd geworden naar het hele verhaal? Lees het hele artikel via de knop hieronder.
LEES HET HELE VERHAAL (12 MIN.)
FOLLOW THE MONEY
0 reacties :
Een reactie posten