Aangezien werkelijk alle geledingen van de almachtige staat tegen burgers hebben samengespannen, kan het kabinet niet anders dan aftreden. Niet louter om schuld te belijden voor de toeslagenaffaire, maar om te laten zien dat de staat zijn plaats kent. En die is dienstbaar zijn aan de burger, schrijft Arendo Joustra. En aftreden maakt het kabinet geenszins machteloos, zo bewijst de parlementaire geschiedenis.
12-1-2021
De Acte van Verlating, de Nederlandse onafhankelijkheidsverklaring uit 1581, zegt het zo mooi. ‘De burgers zijn er niet voor de staat, maar de staat is er voor de burgers.’ Een kleine driehonderd jaar later zei de Amerikaanse president Abraham Lincoln het in zijn Gettysburg Address niet veel anders. ‘De regering is van het volk, door het volk, voor het volk.’
Lees ook dit essay van Arendo Joustra: Aftreden Rutte III lost wel degelijk iets op
Dit besef, dat de staat dienstbaar moet zijn aan de burgers, zou leidend moeten zijn bij het gesprek in de ministerraad over de toeslagenaffaire. Dinsdagavond en vrijdag overlegt het kabinet over zijn reactie op het verslag Ongekend onrecht van de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag. Maandagavond meldde het tv-programma Nieuwsuur dat premier Mark Rutte (VVD) niet vindt dat zijn kabinet de ultieme knieval hoeft te maken.
Het verslag Ongekend onrecht is echter vernietigend. ‘De grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden,’ staat daarin te lezen. Kan het erger?
Als de toeslagenaffaire niet tot opstappen leidt, wat dan wel?
Alle zogenaamd ‘gescheiden’ machten van de overheid hebben in de toeslagenaffaire gefaald. Niet alleen de regering, maar ook het parlement. En niet alleen de ambtenarij, maar ook de rechterlijke macht. En niet even, maar vele jaren lang. En niet ten koste van een enkele burger, maar ten koste van vele duizenden burgers. En het ging niet om een paar stuivers, maar om hele jaarinkomens.
Als de toeslagenaffaire niet eens tot het aftreden van een kabinet leidt, wat dan nog wel? De meeste burgers zien het kabinet als de verpersoonlijking van de staat. En juist wegens die symboolfunctie moet het kabinet aftreden. Daarmee erkent het dat de almachtige staat fout zat. Dat het systeem van gescheiden machten heeft gefaald. Als het kabinet aftreedt, doet het dat als het ware ook namens het parlement, de ambtenarij en de rechterlijke macht. Aftreden klaart de lucht tussen staat en burger, enigszins.
Een demissionair kabinet is geenszins machteloos, integendeel
De vaak gehoorde veronderstelling dat een ‘demissionair kabinet’ machteloos is, klopt niet. De ministers blijven op hun post tot het nieuwe kabinet aantreedt dat na de verkiezingen van 17 maart wordt geformeerd. En tot die tijd doen ze alles wat ze ‘in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk achten’, zoals de formule sinds 1935 luidt. De ministers kunnen gewoon doorgaan met de bestrijding van de coronacrisis en allerlei maatregelen nemen.
Ook kunnen ze wetsvoorstellen indienen en blijven deelnemen aan de Europese besluitvorming. ‘Het is wel eens anders geweest, maar intussen betwist eigenlijk niemand het kabinet meer het recht om wetsvoorstellen te blijven indienen, ook na de verkiezingen en ongeacht of de zittende coalitie nog een meerderheid heeft of niet,’ aldus prof. dr. J.Th.J. van den Berg in 2017.
Meer van Arendo Joustra over de toeslagenaffaire: optreden overheid leek op dat van bezettingsmacht
De Tweede Kamer behoudt, anders dan vaak gedacht, ook de mogelijkheid om te dreigen een minister die niet naar het parlement wil luisteren, naar huis te sturen. En de Tweede Kamer kan dit dreigement in praktijk brengen. Zo werden in 1994 de demissionaire ministers Ernst Hirsch Ballin en Ed. van Thijn tot aftreden gedwongen. Alleen een kabinet als geheel wegsturen, kan slechts in theorie, aldus hoogleraar Van den Berg.
Zonder aftreden gaat de toeslagenaffaire etteren
Kortom, aftreden van het kabinet is nodig om de lucht te zuiveren en om te laten zien dat de staat ondergeschikt is aan de burger. Met als doel het vertrouwen van de burgers weer enigszins te herstellen. Niet alleen het vertrouwen van de slachtoffers van de toeslagenaffaire, maar van alle burgers.
Aldus gelouterd, kan het demissionaire kabinet alles op alles zetten om de maatregelen te nemen die nodig zijn om een volgende toeslagenaffaire te voorkomen en de compensatie voor de slachtoffers snel af te ronden.
Zonder aftreden blijft de doorn in het vlees steken en zal de wond uiteindelijk gaan etteren.
1 reacties :
Het is ongelooflijk dat slachtoffers aangifte moeten doen tegen 5 bewindslieden(Rutte ontloopt de aangifte) om de schuldigen van dit walgelijke besturen voor de rechter te krijgen.
Het in en in corrupte O.M. ziet geen aanleiding tot vervolging.
Wordt het niet eens tijd de bezem door het ministerie van Justitie te halen? Het gaat er om alle smeerlapperij op te ruimen die door de VVD veroorzaakt is en dat is een hele grote berg smeerlapperij waar Officieren van Justitie en rechters moeiteloos aan mee hebben gedaan..
Een reactie posten