The Social Dilemma, de tech-elite en het digitale proletariaat. Een gesprek met Hans Schnitzler

 Ad Verbrugge in gesprek met filosoof en publicist Hans Schnitzler,,,,

2-11-2020

Ad Verbrugge in gesprek met filosoof en publicist Hans Schnitzler over de documentaire The Social Dilemma en de technologisering van het menselijk leven. “Je ziet een groeiende moeite om je te verhouden tot de fysieke werkelijkheid. Om het ongemak aan te gaan.” Onlangs verscheen The Social Dilemma op Netflix (nota bene!). Schnitzler is al jarenlang bezig met de thematiek die daar aan de orde wordt gesteld: de digitalisering en de sociale en culturele implicaties van moderne techniek. Hij is verheugd met de aandacht voor dit onderwerp, maar toch is hij kritisch op de filosofie achter de docu. “We worden voorgesteld als datasubjecten. Alsof we volledig willoos overgeleverd zijn aan de hogere techmachten.” Dan blijf je in een technologisch narratief zitten, zo stelt Schnitzler. Hij pleit ervoor dit niet als een noodzakelijkheid te beschouwen. “Het wordt dan heel moeilijk om de discussie naar maatschappelijke of publieke waarden te verleggen, buiten dat tech-narratief.” De fascinatie van Schnitzler voor dit thema begon bij de Jerry Springer show in de jaren ’90. Daarin biechtten mensen hun meest intieme problemen en geheimen met vrienden en familie voor de camera op. De privésfeer kwam daarmee direct in het publieke domein terecht. Schnitzler: “Media kan dat soort effecten enorm versterken. Het is daar een katalysator voor.” In zijn vorige boek spreekt hij zelfs over de opkomst van een digitaal proletariaat. “Het hele domein van de geest – het vermogen om te denken, willen en oordelen – wordt het ware wordt opgenomen in de industrie.” Schnitzler maakt zich zorgen over de aandachtseconomie waar de grote techbedrijven zich op richten. “Daardoor vergeten we dat we aandacht voor de wereld en voor elkaar moeten hebben.” Bovendien willen we het vaak niet zien: de nieuwe technologische snufjes lijken onze vrijheid en autonomie juist te bekrachtigen. Het nieuwste boek van Schnitzler heeft als werktitel ‘Welkom in Nerdistan’. Een kleine tech-elite van nerds bepaald in hoge mate hoe wij onze levens leven. Hun ideaal is volgens Schnitzler “om alles wat ongemak veroorzaakt zoveel mogelijk te elimineren.” Dat is niet onschuldig. “Je ziet een groeiende moeite om je te verhouden tot de fysieke werkelijkheid. Om het ongemak aan te gaan.” Bij uitstek in deze periode moeten we hiervan doordrongen zijn, zo betoogt Schnitzler. “Het is een hele urgente discussie die overal gevoerd moet worden. En zeker nu, nu we ons massaal laten verleiden om schermpjes te gebruiken.” -- 2:50 Hoe heb jij gekeken naar The Social Dilemma? 5:47 Kun je enkele centrale gedachten uit jouw boek ‘Het digitale proletariaat’ vertellen? 11:49 Over de techno-wetenschappelijke wending: de wetenschap als dienstmaag van de technologie 17:17 Wat is de proletarisering door technologie? 22:27 Het gaat in die proletarisering om ons hele wezen. Wat bedoel je daarmee? 29:04 Kun je het ‘nerd-ethos’ nader omschrijven? Waarom kies je voor dat woord? 36:36 “Het net had de belofte dat het ons kon– en dat zit er nog steeds in – kon emanciperen en democratiseren” 41:27 Er komt iets op wat die nerds totaal niet hebben overzien.. “Nee, dat is inherent aan technologie.” 45:57 Welke culturele horizon speelt ook mee als we het hebben over digitalisering? -- De Nieuwe Wereld TV is een platform dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering. Het is een initiatief van journalist Paul van Liempt, filosoof Ad Verbrugge en David van Overbeek De Nieuwe Wereld TV wordt gemaakt in samenwerking met de VU, Centrum Ethos en Filosofische School Nederland. Volg ons! Website: https://www.denieuwewereld.tv Twitter: https://twitter.com/De_NieuweWereld