David van Overbeek in gesprek met ethicus Jelle van Baardewijk over de morele vragen en dilemma's bij bedrijven en in de economie. "Het is goed om dat te trainen."
29-11-2020
Als bedrijfsethics doet Van Baardewijk onderzoek naar morele kwesties - vragen wat goed en fout is - bij bedrijven en organisaties. Ethiek in het publieke debat is momenteel een hot topic, zo signaleert hij, maar in het bedrijfsleven is men nog zoekende: “Bedrijven zijn vaak nog vrij opportunistisch bezig met maatschappelijk verantwoord ondernemen.” Van Baardewijk bedoelt daarmee dat ethiek vaak wordt opgevat als het volgen van de wet of als onderdeel van de bedrijfsstrategie. Er bestaat wel een verhaal over ‘purpose’, maar er wordt nauwelijks gezamenlijk gesproken over de waarden die bedrijven voorstaan en nastreven. “Er is te weinig dialogische ruimte.” In zijn nieuwe boek ontwikkelt Van Baardewijk een model om op een vruchtbare manier een morele dialoog op te zetten binnen een bedrijf of organisatie. Hij onderscheidt drie niveaus – macro, meso en micro – en deze licht hij in dit gesprek toe. Marco gaaat over het systeem. Van Baardewijk illustreert: “Systeemvragen [..] gaan over dat dingen als: wat is nou een goede vakbond? Maar ook: hoe wil je een economie inrichten als overheid? Wat wil je steunen omdat je dat belangrijke dingen vindt?” Hij legt uit dat we bij dergelijke vragen rekenschap moeten geven van het economische en maatschappelijke transformaties die nu gaande zijn. Ethiek op mesoniveau wijst op de structuur van bedrijven zelf. Volgens Van Baardewijk kunnen morele kwesties niet enkel aan het individu of het gehele systeem worden overgelaten. “In branches wil je dat bedrijven ethiek institutionaliseren.” Hij geeft als voorbeeld media- of modebedrijven die sectorbreed standaarden kennen. “We zien: dat werk vrij goed. [..] En dan veranderen markten ook.” Ten slotte is er het niveau van het individu, dat bijvoorbeeld als consument ook voor keuzes komt te staan. Maar: “je moet je wel informeren want er zijn bedrijven die er misbruik van maken.” Met dit model van Van Baardewijk kunnen werknemers, consumenten en bedrijven zich moreel ontwikkelen. En, zo betoogt hij, dat is van het hoogste belang. “De meeste mensen zijn meelopers, en de voorlopers zijn vaak te principieel. Het is dus goed om dat te trainen.” Link naar openbare les van Jelle van Baardewijk: https://www.youtube.com/watch?v=Gu1Wm... -- 0:45 Waar hou je je mee bezig als bedrijfsethicus? 1:55 Hoe vind jij dat op dit moment in Nederland met ethische vragen wordt omgesprongen? 4:57 Zie jij een spanning tussen de behoefte aan ethische discussies en de moeite om de dialoog aan te gaan? 9:36 Het gaat erom ethische dilemma’s en spanningen niet op te lossen, maar ermee om te gaan? 12:15 Kun je ingaan op het model voor een moreel gesprek dat je ontwikkelt, te beginnen bij het macroniveau? 21:55 Over de KLM casus: Is er vanuit de overheid te weinig dialoog met de samenleving geweest? 27:27 Is er sprake van een gebrek aan morele moed om de transitie die gaande is te maken? 32:08 Hoe komen we van het macroniveau naar het meso- en microniveau? 37:45 Over het microniveau, op het niveau van het individu 40:42 Hoe kijk je met jouw schema in het achterhoofd naar de dieselgate bij Volkwagen? 49:59 Hoe kun je jouw schema gaan inzetten in je bedrijf? 53:00 Hoe kan het dat het zo lastig is om dat ethische gesprek op gang te brengen in een bedrijf? -- De Nieuwe Wereld TV is een platform dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering. Het is een initiatief van journalist Paul van Liempt, filosoof Ad Verbrugge en David van Overbeek De Nieuwe Wereld TV wordt gemaakt in samenwerking met de VU, Centrum Ethos en Filosofische School Nederland.
De Nieuwe Wereld TV
0 reacties :
Een reactie posten