Het 'nieuwe werken' in Hollands Kroon loopt volledig uit de hand

Hollands Kroon - Aan de 'revolutionaire' werkwijze wordt nu openlijk getwijfeld

Met het radicale 'nieuwe werken' wilde Hollands Kroon de slimste gemeente van Nederland worden. Nu twee wethouders en twee topambtenaren zijn opgestapt, rijst de vraag: is het experiment mislukt?

Door: Jeroen van Raalte 30 november 2017, de Volkskrant

In het gemeentekantoor van Anna Paulowna staat een pingpongtafel ter ontspanning. Hier werken ambtenaren niet aan grijze bureaus onder systeemplafonds, maar aan statafels van geperst hout of bungelend in rieten hangstoelen. Kraanwater komt uit een biertap genaamd 'krnwtr', aan de muur hangen tablets en motivatiespreuken als 'Geloof in die ene reden waarom het wel kan'.

Het nieuwe werken in Hollands Kroon

- Geen managers, maar 32 zelfsturende teams
- Teamleden bepalen eigen werktijden en vakantiedagen
- Teamleden nemen zelf collega’s aan
- Streven naar volledige digitalisering van overheidsdiensten
- Flexwerken, thuis of aan willekeurig bureau
- Tweederde van APV-regels zijn geschrapt (wildplassen toegestaan)

Aan ambitie heeft het nooit ontbroken. Hollands Kroon moest de 'slimste' en duurzaamste gemeente van Nederland worden, waar volledige digitalisering het gemeenteloket overbodig maakt. In ambtenarenkringen laat Hollands Kroon zich graag voorstaan op zijn pionierswerk, en schuwt daarbij zelffelicitaties niet.

Maar nu twee topambtenaren en twee wethouders zijn opgestapt, verkeert Hollands Kroon in een identiteitscrisis. Reden voor de bestuurlijke leegloop is de verbouwing van twee gemeentekantoren, die 2,4 miljoen euro hoger uitviel dan de 7,5 miljoen die was begroot. Wethouders Theo Meskers (VVD) en Frits Westerkamp (lokale partij Lada) bleven een motie van wantrouwen voor en namen ontslag, nadat eerder al de gemeentesecretaris en de concern controller moesten vertrekken. De schuld van de financiële miskleun gaven ze aan de zelfsturende ambtenarij, die de geldproblemen lange tijd stilhield voor wethouders en gemeenteraad.

Aan de 'revolutionaire' werkwijze wordt nu openlijk getwijfeld. Is het experiment mislukt?

_______________________________

Het is de wereld op z'n kop: hier maken ambtenaren de dienst uit       Rob Ravesteijn, inwoner Hollands Kroon

_____________________________________________                                                                                                                                                                           

'Je kan werken met zelfsturende teams, maar ergens moet een stuurman zijn', zegt Wim Sepers (70) in zijn huiskamer in 't Veld, een dorpje dat onder Hollands Kroon valt. Samen met Tjeerd van Weering (73) en Rob Ravesteijn (69) vormt hij de kern van een groepje betrokken inwoners dat de gemeentelijke vernieuwingsdrift met argwaan volgt. 

De financiële flater legt bloot wat zij allang wisten: dat het in de gemeente ontbreekt aan interne controle. 'Al een jaar geleden pikte ik geluiden op dat de verbouwingskosten over het budget gingen, maar formeel wist de gemeenteraad hier niets van', vertelt Ravesteijn. De zelfsturende ambtenaren geven een eigen invulling aan de begroting, constateert hij. 'Het is de wereld op z'n kop: burgers zouden moeten regeren via de volksvertegenwoordiging, maar hier maken ambtenaren de dienst uit.'

Zo ervaart Jan Eichhorn, fractievoorzitter van GroenLinks, het ook. 'Waarom zouden we nog een begroting opstellen, als van de uitgaven uiteindelijk toch geen hout klopt?' Volgens hem is het onduidelijk aan wie de ambtenarenteams verantwoording afleggen. Als raadslid vindt hij het dan ook lastig toezichthouden. 'Van de 32 teams ken ik er vier. Van de rest heb ik geen idee wat ze doen.'

Alles flex

In een gemeente waar alles flex moet, ontvangt zelfs de burgemeester niet in eigen kantoor, maar dient hij een zaaltje te reserveren. Daar ziet hij vandaag van af, want in deze roerige tijden kiest de gemeentedirectie voor mediastilte.

Niet te beroerd om het op te nemen voor het 'nieuwe werken' is Jan Swaag, fractievoorzitter van de lokale VVD. 'Ik geloof nog steeds in de nieuwe koers', zegt hij in bestuurscentrum De Ontmoeting, waarvan de verbouwing ruim een miljoen euro meer kostte dan begroot. 'Die budgetoverschrijding valt niet goed te praten', benadrukt Swaag, 'maar de gemeente verdient het voordeel van de twijfel, omdat er ook veel dingen goed gaan. Ik vind het nu te gemakkelijk om te concluderen dat er iets structureel fout zit in de organisatie.'

Wat niet heeft meegeholpen is het vertrek van het drietal dat het 'nieuwe werken' in Hollands Kroon gestalte gaf, zegt Swaag. Van de drie directieleden, die over hun methode vorig jaar het boek Poleposition publiceerden, verkozen twee een baan in Alkmaar. De derde - gemeentesecretaris Arthur Cremers - stapte vorige maand op vanwege de financiële malaise, maar schreef wel mee aan de beleidsvisie die Hollands Kroon weer op de rails moet krijgen.

Trailer van het boek Poleposition

Intussen zijn twee interim-bestuurders van buiten gehaald, die rust in de tent moeten brengen. 'Het komend halfjaar wordt belangrijk', stelt Swaag. 'Ik ga ervan uit dat de problemen in de organisatie straks zijn opgelost.'

Zo veel vertrouwen heeft Eichhorn niet in gemeentelijke zelfreflectie. De gemeente is een in zichzelf gekeerd bolwerk, zegt hij, dat in al zijn vernieuwingsdrift de burger wat uit het oog is verloren. 'Ik krijg regelmatig mailtjes van inwoners die klagen dat de gemeente niets van zich laat horen of zelfs maar de telefoon opneemt.' Hollands Kroon telt ook veel rechtszaken tussen bewoners en gemeente, weet Eichhorn, waarbij de ambtenarij zich niet altijd aan het vonnis zou houden.

Managementtaal

Het hele concept van zelfsturing de nek om draaien is niet de oplossing

Rob van Eijbergen, hoogleraar organisatiepsychologie

Hoe nu verder? Alle veranderingen terugdraaien ziet geen van de partijen zitten. 'Het hele concept van zelfsturing de nek om draaien is niet de oplossing', zegt ook Rob van Eijbergen, hoogleraar organisatiepsychologie en specialist in zelfsturing. Maar het kan geen kwaad de grip vanuit de directie op de ambtenarij weer te verstevigen. 'Zeker bij gemeentelijke organisaties pleit ik ervoor dat per team één iemand, een primus inter pares, de leiding heeft.'

In de huiskamer van Wim Sepers betwijfelen ze of de gemeente de hand in eigen boezem zal steken. In haar stukken grossiert de gemeente vooralsnog in nietszeggende managementtaal, van zelfbezinning heeft Ravesteijn nog bar weinig gezien. 'Twee hoge ambtenaren en twee wethouders vertrekken en ze gaan weer over tot de orde van de dag.'

De Volkskrant


_____________________________________________




REACTIE 

Th.Moras

Burgers blijven met tal van onbeantwoorde vragen achter!

Nu er ook weer twee wethouders vertrokken zijn blijven burgers met tal van onbeantwoorde vragen achter. Maar aftredend VVD fractievoorzitter Jan Swaag blijft vertrouwen houden in dit fiasco wat het nieuwe werken tot nog toe heeft opgeleverd. Waarom zit de audit commissie er niet meet af aan met z'n snufferd bovenop vragen de inwoners zich hardop af. De auditcommissie heeft die overschrijding achteraf geconstateerd terwijl in januari al duidelijk was dat er iets vreselijk mis was met deze verbouwingen die echt niet zo zeer nodig waren. Dan wordt er door de raad toch besloten dat de resterende wethouders de rit gaan zitten.
Nadat de andere wethouders gehoor hadden gegeven aan de oproep om op te stappen had het logisch gezien meer voor de hand liggend geweest dat het hele college was afgetreden en opgestapt. Volgens de voorzitter spreekt het college met één mond dat heet “Collegiaal Werken” tegenwoordig dus allen verantwoordelijk.
En met de wetenschap wat er allemaal heeft plaats gevonden toch zeker. Onder andere de kwestie met de thuiszorg waar de coalitie het zelfs tot een rechtszaak liet komen en gesommeerd werden hun ingenomen standpunt ondanks hevige protesten bij te stellen. Ook lopen er nog steeds diverse rechtszaken tegen deze slimme en nergens tegen opziende gemeente die zelfsturend hun eigen beleid ten uitvoer trachten te brengen. Zo zorgde ook de locatie van het Trafostation bij De Weel voor de nodige commotie. Campingbaas en ondernemer Tonneman wordt van alle kanten dwars gezeten en zit met enorme schade posten opgescheept door het halsstarrige optreden Hollands Kroon. Schadeposten welke bekend zijn bij de gemeente maar welke maar nooit tot uitkering komen waarover deze meneer telkens op nogal brute wijze door de voorzitter bij zijn inspreken wordt onderbroken en de onvrede steeds grotere proporties aanneemt. En nog steeds val je bij iedere raadsvergadering steeds weer in verbazing over dingen die er zoal gepasseerd zijn waar inwoners nog steeds traumatische ervaringen van ondervinden. Zoals donderdagavond ook weer bleek uit de overigens netjes gehouden inspraakbeurt van dhr. Stam van Solide Woningen BV. Waar die man van de voormalige gemeente Wieringermeer destijds al een schriftelijk akkoord heeft ontvangen over het toestaan van het gebruik als woon-werk pand aan de Dorsmolen 10 te Wieringerwerf. Maar waarbij ambtenaren niet de moeite zouden nemen om de feiten goed uit te zoeken en/of te onderbouwen. Over deze kwestie is nog nooit persoonlijk contact met Wethouder Groot geweest. Zo ook niet met het Veegbedrijf van de familie Meester over hun problemen en de psychische en financiële gevolgen die zij daar nog steeds van ondervinden. Het valt immers niet goed te praten wanneer er op eens een gewonnen aanbesteding wordt teruggetrokken, om redenen die daar totaal niets mee te maken hadden. Dat bedrijf wordt ook het vuur nog steeds aan de schenen gelegd en dwars gezeten en regelmatig met een Boa die na de raadsvergadering van donderdagavond bleek niet eens bevoegd of althans de wettelijk vereiste eed niet hebben afgelegd om op hun terrein met zo’n handhaver geconfronteerd te worden. 
Een vergunning werd er tussentijds ook nog stiekem aan ZAP verleend voor dat er een motie werd ingediend om naar een andere locatie te verhuizen.’
Dan speelt ook de kwestie over en met de Zure Gekken nog steeds, de fam. Lombaard en de buren hopen deze langslepende zaak binnenkort in hun voordeel af te sluiten, ook daarover hebben alle raadsleden inmiddels een uitgebreide toelichting ontvangen. En mogelijk zullen er dan nog meer koppen rollen voordat de verkiezingen in maart 2018 plaats vinden. Dat waren toch bepaald geen perspectieven om met de overgebleven wethouders door te blijven aanmodderen, het zo nodige vertrouwen was en is weg en vervlogen en toch hebben de fracties te kennen gegeven met deze wethouders door te willen gaan. Een licht puntje als je dat zo althans nog zo noemen mag, is het mogelijke behoud van de vier zwembaden ook die procedure verdiend echter zeker niet de schoonheidsprijs.
Alles blijkt dus mogelijk te zijn met de beschadigde politieke verstandhoudingen in Hollands Kroon waar Burgemeester Nawijn zijn termijn hoopt te mogen afmaken.

________________________________________