Hoe Brussel nog strengere natuurdoelen wil opdringen

Datum:
  • maandag 22 mei 2023
  • in
  • Categorie: ,
  • ‘COMMISSIE WIL ALLES ONDERGESCHIKT MAKEN AAN NATUURDOELEN’


    22-5-2023


    Hoe Brussel nog strengere natuurdoelen wil opdringen

    De EU-natuurherstelwet wil dat landen al hun ‘habitat’ terugbrengen naar staat van 70 jaar terug. EU-correspondent René van Rijckevorsel over het nieuwste staaltje dreigende dwingelandij uit Brussel. ‘Stikstofcrisis valt hierbij in het niet.’

    Brussel wil de 27 lidstaten van de Europese Unie juridisch bindende doelstellingen opleggen voor natuurherstel én een verbod uitvaardigen op verslechtering van natuur buiten de Natura 2000-gebieden. De landen moeten inventariseren hoe de natuur zeventig jaar geleden ervoor stond en op grond daarvan een ‘herstelplan’ maken dat de Europese Commissie moet goedkeuren.

    RENÉ VAN RIJCKEVORSEL
    René van Rijckevorsel (1961) is sinds 1 augustus 2021 correspondent van EW in Brussel. Daarvoor was hij 20 jaar lang adjunct-hoofdredacteur.
    Lees meer
    René van Rijckevorsel

    Goed zo! Meer natuur, daarvan wordt de wereld beter. Bloemetjes in het grasland, ruisende boomblaadjes, kwetterende weidevogels. Maar kijk uit! De gevolgen van deze ‘natuurherstelwet’ zijn immens, waarschuwen politici die zien tot welk beleidsmatig en juridisch onheil de stikstofmaatregelen hebben geleid die de omgeving van Natura 2000-gebieden moeten vrijwaren van depositie. Te snel akkoord gaan met een wet die op papier prachtig is, kan op termijn leiden tot maatschappij-ontwrichtende effecten.

    ‘STRAKS KUNNEN WE IN NEDERLAND GEEN KEUZES MEER MAKEN’

    ‘Dit wetsvoorstel heeft de meeste impact van alle milieumaatregelen van deze Commissie. Meer nog dan de wetten die moeten leiden tot CO2-reductie,’ waarschuwt Europees Parlementslid Jan Huitema (38, VVD). ‘Als dit erdoorheen komt, kunnen we in Nederland straks geen keuzes meer maken.’ Of, in de woorden van zijn collega Esther de Lange (CDA) en in Nederland Caroline van der Plas (BBB): de wet moet van tafel, om te voorkomen dat Nederland nog meer op slot komt te zitten. BBB wijst op ‘desastreuze juridische gevolgen’ voor woningbouw, infrastructuur en energietransitie in Nederland. Zeg maar dag met het handje tegen nieuwe huizen, wegen, windmolens en zonneparken.

    Bert-Jan Ruissen (51), lid van het Europees Parlement voor de SGP, beaamt: ‘Als deze wet wordt aangenomen, krijg je een situatie waarbij de stikstofcrisis in het niet valt.’ Bovendien krijgt de Europese Commissie te veel macht, vindt hij.

    GEBIEDEN WAARVOOR WET IS BEDOELD, ZIJN NIET DUIDELIJK GESPECIFICEERD

    Met de ‘Verordening Natuurherstel’ wil de Commissie bewerkstelligen dat tegen 2050 de beschadigde ecosystemen en de biodiversiteit in heel Europa zijn hersteld. Het voorstel omvat onder meer een ‘verslechteringsverbod’ voor natuur op landbouwgrond, in zeeën en bossen en in stedelijke omgevingen. De wet zal grote invloed hebben op alle actoren in de openbare ruimte: industrie, landbouwers en natuur. Daarom mogen drie Parlementaire commissies hun mening geven over het voorstel: ENVI (milieu), AGRI (landbouw) en PECH (visserij).

    Tekst gaat hieronder verder

    Wat staat er in de wet?

    De natuurherstelwet is de eerste belangrijke EU-wetgeving voor biodiversiteit sinds de Habitatrichtlijn van 1992. De wet wil herstelmaatregelen voor 20 procent van de land- en zeeoppervlakte van de EU. Lidstaten moeten 30 procent van hun gedegradeerde ecosystemen herstellen tegen 2030. In 2050 moeten die volledig zijn hersteld.

    Prima dat er oog is voor biodiversiteit, vindt VVD’er Huitema. Maar ‘dit voorstel is te rigide en te extreem’. Het grootste probleem is, zegt hij, dat de gebieden waarvoor de natuurherstelwet is bedoeld, niet duidelijk zijn gespecificeerd. ‘De wet moet gelden voor de habitat van planten en dieren. Waar eindigt en begint die?’ Telt een eenzame beschermde orchidee op een industrieterrein ook mee? Huitema voorziet eindeloze rechtszaken, aangezwengeld do0r milieuactivisten. ‘Dat is niet goed. De politiek moet juist duidelijkheid verschaffen.’

    ‘COMMISSIE WIL ALLES ONDERGESCHIKT MAKEN AAN NATUURDOELEN’

    Ruissen: ‘De Commissie wil alles ondergeschikt maken aan natuurdoelen. Maar naast de natuur moet er toch ook ruimte zijn voor economische activiteit en woningbouw?’

    Tekst gaat hieronder verder

    Verbod op verslechtering

    Meest omstreden in de natuurherstelwet is het verbod op verslechtering van de natuur buiten de Natura 2000-gebieden. Dat kan grote gevolgen hebben voor infrastructuur en woningbouw. Met de natuurherstelwet in deze vorm wordt Natura 2000 feitelijk uitgebreid tot het hele EU-grondgebied. Natura 2000 is het netwerk van beschermde natuurgebieden ter bescherming van deze ‘natuurlijke habitats’ en van wilde planten en dieren. Het omvat meer dan 750.000 km², zo’n 18 procent van de oppervlakte van de EU. Nederland heeft 162 Natura 2000- gebieden, op land en in zee. Er is veel gedoe over, omdat in de omgeving van de gebieden geen nieuwe projecten van start mogen gaan waarbij stikstof wordt uitgestoten.

    Ook is het volgens Huitema onduidelijk welke maatregelen landen moeten nemen. Hij noemt de natuurherstelwet strenger dan Natura 2000. In die laatste wet moest ‘significante’ achteruitgang worden voorkomen. Dit keer ontbreekt het woord ‘significant’. Huitema: ‘Dat betekent dat ook een verslechtering met 0,01 procent niet mag.’


    Wat Ruissen, schaduwrapporteur in AGRI en PECH, vooral tegen de borst stuit, is dat alle maatregelen in een strak keurslijf van boven worden opgelegd. ‘Er zijn zo veel mooie initiatieven voor natuurverbetering, zeker ook van boeren. Laat het van onderop komen.’

    De Commissie wil zelfs geen uitzonderingen maken voor verslechteringen die niet zijn te voorkomen, tenzij de achteruitgang samenhangt met klimaatverandering. Dus een forse zomerstorm die veel bomen, die vol in blad staan, doet omvallen: eigen schuld, dikke bult.

    GEEN ONDERSCHEID GROTE DUNBEVOLKTE EN KLEINE DICHTBEVOLKTE LIDSTATEN

    Irritatie is er ook dat de Commissie geen onderscheid maakt tussen grote dunbevolkte en kleine dichtbevolkte lidstaten. ‘In Nederland gaan we het extra voelen,’ zegt Ruissen. Huitema: ‘In 1953 had Nederland 10,5 miljoen inwoners en nu 18 miljoen. En dan moeten wij de natuur compenseren die we in die 70 jaar hebben verloren. Hoe moet dat dan?’

    Tekst gaat hieronder verder

    Een greep uit de plannen
    > Herstel landbouw-ecosystemen, af te lezen aan ‘graslandvlinderindex’
    > Herstel draslanden door ‘vernatten’ drooggelegde veengebieden
    > Herstel meandering rivieren
    > Herstel natuurlijke rivierbeddingen, meren en laaglandwaterlopen.
    > Verwijderen dijken en dammen en in ere herstellen van vrij stromende riviergedeelten
    > Bevorderen van de ontwikkeling van oude inheemse bossen, door af te zien van het oogsten
    > Invasieve uitheemse soorten verwijderen en beheersen en nieuwe introducties daarvan voorkomen
    > Stedelijke ‘boomkroonbedekking’ van ten minste 10 procent.

    Als Ruissen een maand of wat geleden was gevraagd of de wet het ging halen, had hij ‘ja’ gezegd. Maar hij ziet de panelen schuiven. ‘Langzaam dringt het besef door bij collega’s dat de voorstellen wel erg ingrijpend zijn.’ De christen- democratische EVP, de grootste groep in het Europees Parlement, keerde zich begin mei tegen het wetsvoorstel, en tegen de flankerende wet inzake gewasbestrijdingsmiddelen, die alle pesticiden wil uitbannen. De EVP vindt de natuurherstelwet ‘een bedreiging voor de voedselproductie en het inkomen van boeren’. Opmerkelijk, want Commissie-chef Ursula von der Leyen is ook van de EVP.

    ‘HET BESEF GROEIT DAT DE NATUURHERSTELWET TE VER GAAT’

    ‘Het besef groeit dat deze wet te ver gaat,’ zegt Ruissen. Naast zijn groep (Europese Conservatieven en Revolutionairen – ECR) en de EVP zal het uiterst rechtse ID niet instemmen. De bal ligt bij het liberale, soms wat linksige, Renew Europe, waartoe ook de VVD behoort.

    Huitema: ‘Het is fiftyfifty in het Parlement. De sleutel ligt bij mijn Renew-groep, die verdeeld is.’ Waarschijnlijk stemt het Parlement in juli in een plenaire zitting over de wet.

    Beide Parlementariërs hebben een amendement ingediend met als strekking: we verwerpen het gehele voorstel. Ruissen: ‘Als dat het niet haalt, zijn er nog vele andere amendementen op detailniveau.’

    VREES VOOR JURIDIFICERING VAN TOCH AL STERK GEJURIDIFICEERD BELEIDSTERREIN

    Mocht het Parlement ondanks alle bezwaren akkoord gaan met het Commissievoorstel, dan moet de beoogde natuurherstelwet de ‘triloog’ in: onderhandelingen tussen Parlement, Commissie en de lidstaten.

    Het Nederlandse ministerie van Landbouw heeft ook al laten weten te vrezen voor ‘juridificering van een toch al sterk gejuridificeerd beleidsterrein. Als het verslechteringsverbod er komt, is het denkbaar dat een vergunningsprocedure noodzakelijk wordt voor álle voorgenomen projecten.’ Het kabinet wil daarom een inspanningsverplichting, geen resultaatverplichting, en vindt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten aan zijn zijde: ‘We zijn geen voorstander van procentuele EU-normen omtrent stedelijke groene ruimte en stedelijke boomkroonbedekking zoals vastgesteld in de wet.’

    OOK KRITIEK VAN VLAANDEREN, DENEMARKEN EN FINLAND

    En dan is er de horde die de Tweede Kamer heet. In oktober 2022 steunden 81 leden de motie van Caroline van der Plas waarin het kabinet wordt gevraagd zich maximaal in te zetten om het verslechteringsverbod in de verordening van tafel te halen.

    Ook de regeringen in onder meer Vlaanderen, Denemarken en Finland hebben stevig kritiek geuit op het wetsvoorstel. Als de natuurherstelwet een (verplichtende) verordening wordt, wat de Commissie wil, moeten de lidstaten unaniem akkoord gaan.

    De natuurherstelwet is een belangrijke pijler van de Green Deal van Europees Commissaris en vicevoorzitter Frans Timmermans (PvdA). Ruissen: ‘Het is een enorme nederlaag voor Timmermans als het Parlement dit pakket verwerpt. Dan is de wet in elk geval deze termijn van de baan. Over een jaar zijn er Europese verkiezingen en hij kan in die tijd niet met een nieuw voorstel komen.’

    Timmermans’ collega Virginijus Sinkevičius (Milieu), onder wiens auspiciën de natuurherstelwet officieel valt, ontbrak twee weken geleden in Straatsburg toen het Parlement debatteerde over het groene EU-landbouwbeleid. Maar de Groene Litouwer toonde zich tijdens dat debat op Twitter nog strijdbaar: ‘Geen klimaatneutraliteit zonder herstelde ecosystemen. Klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit zijn één: we winnen of falen in beide. Deze wet is onze erfenis voor de volgende generaties.’

    Luister ook EU-podcast BruXL met René van Rijckevorsel en Matthijs van Schie:

    0 reacties :

    Een reactie posten