Hoewel het knap is dat Mark Rutte al dertien jaar resideert in het Torentje, een echte staatsman wordt hij pas als hij nog één kunstje heeft geleerd: weten wanneer het klaar is.
23-2-2023
En dat moment is allang gekomen, schrijft Geerten Waling.
Lees dit omslagverhaal terug: Mark Rutte: een handige manager in plaats van een leider
Als het aan Mark Rutte ligt, is hij in 2050 nog steeds minister-president. Zelf zegt hij daarover altijd luchtigjes dat hij een half jaar voor de volgende verkiezingen weer eens rustig gaat bedenken of hij nog ‘de energie’ en ‘de ideeën’ heeft om door te gaan. Maar iedere stikstofboer voelt op zijn klompen aan: het moment waarop Rutte uit eigen wil een stap terugdoet, is nog verder weg dan de dag waarop álle slachtoffers van het Toeslagenschandaal en van de Groningse aardbevingen hun beloofde compensaties zullen hebben ontvangen.
Immers, Rutte vindt zijn ‘baantje’ veel te leuk – en dat siert hem ook. Bovendien is hij een factor van stabiliteit in deze onzekere tijden en staat het land er ook internationaal goed op met zo’n ervaren en opgewekte premier.
In een democratie is de macht altijd vacant
Toch is het moment van gaan voor Rutte zo langzaamaan wel echt gekomen. In een democratie is de zetel van de macht in essentie altijd vacant, weten we van filosoof Claude Lefort. Dat moet ook: er is geen troon meer die ellenlang door dezelfde leider of partij kan worden bezet – afgezien van de ceremoniële Oranjetroon. Stilstaand water gaat stinken, doorstroom is gezond: niet alleen voor Ruttes eigen VVD, die na dertien jaar Torentje het midden houdt tussen een applausmachine en een persoonlijkheidscultus. Maar vooral voor het open karakter van het landsbestuur is een machtswissel nodig, en voor die onmisbare collectieve illusie in de democratie: dat verkiezingen er echt toe doen.
Niet voor niets hebben veel democratieën wetten die de regeringstermijn begrenzen. In Frankrijk mag de president maximaal tweemaal vijf jaar het Élysée bewonen. En in het Witte Huis komt zelfs al na tweemaal vier jaar de verhuiswagen voorrijden. Sinds de Tweede Wereldoorlog ligt dat constitutioneel vast, maar eigenlijk was het al een ongeschreven regel sinds George Washington.
Lees meer over de eerste Amerikaanse president: George Washington (1789-1797)
Cincinnatus: mythisch voorbeeld voor de founding fathers
Deze gevierde generaal uit de Onafhankelijkheidsoorlog had zich in de nieuwe republiek netjes laten verkiezen tot eerste president der Verenigde Staten. En al na twee termijnen, in 1796, hield hij de eer aan zichzelf en trok hij zich terug op zijn plantage Mount Vernon aan de monding van de Potomac. Dat besluit bezegelde zijn mythische status als founding father, omdat Washington hiermee het voorbeeld volgde van de Romeinse staatsman Lucius Quinctius Cincinnatus.
Volgens de overlevering had deze zich na een politieke en militaire carrière teruggetrokken op zijn bescheiden boerderij buiten de stad. Maar terwijl hij daar zijn akkertje liep te ploegen, vielen barbaarse stammen het Romeinse Rijk binnen. Een delegatie Senatoren uit Rome kwam in paniek Cincinnatus opzoeken, hij moest het rijk redden.
Cincinnatus zwichtte, liet zijn ploeg achter en ging mee naar Rome. Daar kreeg hij voor zes maanden de politieke almacht, letterlijk als ‘dictator’. Maar binnen een paar weken was de vijand al verslagen en Rome gered. En wat deed Cincinnatus? Die gaf zijn almacht terug aan de Senaat en snelde naar zijn boerderij, waar hij de ploeg ter hand nam die nog midden op de akker stond. Hiermee werd hij het toonbeeld van prudentie en gematigdheid in de politiek.
Hoeders van de politieke deugdzaamheid
Net zoals later dus president Washington, en met hem talloze oud-officieren uit het eerste leger van Amerika. Zij noemden zich de ‘Cincinnati’, stichtten de gelijknamige stad in de staat Ohio, en worden herdacht als hoeders van politieke deugdzaamheid.
Ook Mark Rutte heeft bepaalde kwaliteiten die hem tot staatsman maken. Zijn communicatieve vaardigheden en zijn lange ervaring vielen weer op toen hij onlangs voor de vijfde keer de Oval Office betrad – en evengoed toen hij laatst de Franse president bij een eenvoudig restaurant op een rijsttafel trakteerde. (Althans, hij zal Emmanuel toch geen Tikkie hebben gestuurd?!)
Lees ook dit interview met de premier: Mark Rutte: ‘Ik ga niet naar de NAVO en ik ga niet naar de Europese Unie’
Weten wanneer het klaar is
Maar om ook echt als een goede staatsman te worden herinnerd moet Rutte nog één kunstje leren: weten wanneer het klaar is. Ook al zou hij zelf nog wel twintig jaar door kunnen, hij moet dat gewoon niet willen.
Terwijl het vierde kabinet-Rutte wankelt, is de NAVO naarstig op zoek naar een nieuwe secretaris-generaal. Jens Stoltenberg zit er bijna negen jaar en dat is voor NAVO-begrippen onwenselijk lang. Idealiter is zijn opvolger een oud-premier uit Noordwest-Europa. Kan Mark Rutte zich een tijdiger en eervoller aftocht wensen?
0 reacties :
Een reactie posten