‘We hebben Nederland veel te ingewikkeld gemaakt,’ zei oud-president van de Algemene Rekenkamer Arno Visser in zijn gesprek met EW.
8-1-2022
Philip van Tijn vreest dat alle kwalen en tekortkomingen van ons bestel er dusdanig zijn ingesleten, dat geen kabinet, van welke politieke samenstelling ook, daaraan een eind zal kunnen maken. Het wordt alleen maar erger.
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.
Met rode oortjes las ik deze week in EW het interview met de juist afgetreden president van de Algemene Rekenkamer, Arno Visser. ‘Het verhaal van de week’, maar wat mij betreft het verhaal van vele weken. Visser is de lezers van EW al een aantal jaren bekend als de man die sinds 2017 een Nieuwjaarsessay voor dit blad heeft geschreven. Altijd de moeite van het lezen waard en eigenlijk altijd over hetzelfde thema: bezorgdheid over de ontwikkeling van ons openbaar bestuur.
In dit afscheidsinterview is het niet anders en in de kop zit het allemaal al: ‘We hebben Nederland veel te ingewikkeld gemaakt’. Die boodschap draagt hij uit sinds hij in 2015 president werd, als opvolger van Saskia Stuiveling, die dezelfde boodschap uitdroeg, net als haar voorganger Henk Koning. Visser en Koning als lid van de VVD en Saskia Stuiveling als PvdA’er. Maar je zult geen van drieën in deze functie kunnen betrappen op ook maar één uitspraak die voortvloeit uit hun partijpolitieke voorkeur, evenmin als hun voorgangers, veelal van het CDA. En zo hoort het ook bij een vooraanstaand controle-orgaan van de regering.
Lees het afscheidsinterview met Arno Visser: ‘We hebben Nederland veel te ingewikkeld gemaakt’
Beleid kun je niet ‘maken’, maar dat mag de pret niet drukken
In feite veegt Visser van begin tot eind de vloer aan met de regering, de politiek, algemener gezegd: het openbaar bestuur. In keurige bewoordingen natuurlijk, want dat vereist de waardigheid van de functie. Bovendien weet Visser dat hard schreeuwen niet werkt. Waarbij natuurlijk de vraag is of het omgekeerde – in zorgvuldige bewoordingen vertellen wat er allemaal niet deugt – wel helpt. Je kunt geen minister verplichten om de boodschappen van Visser ter harte te nemen, evenmin als er trouwens een verplichting voor de regering bestaat om de adviezen van de Rekenkamer over te nemen. In elk opvolgend kabinet-Rutte was dat minder het geval, zo bleek uit een onderzoek in 2021.
Enkele kernboodschappen van Visser in het interview zijn: er is allerwegen een gebrek aan standaardisering, de achteruitgang van ons onderwijs wordt niet opgelost door alleen maar meer geld, scheiding van beleid en uitvoering is een onding, je kunt geen beleid ‘maken’, terwijl Den Haag vol zit met ‘beleidsmakers’. Stuk voor stuk zijn dit verstandige opmerkingen en conclusies (en er staan er meer in het interview) maar door aard en inhoud begrijp je meteen dat ook deze boodschappen niet in vruchtbare aarde zullen vallen, net als de meer officiële aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer.
Crisis na crisis kent dezelfde fundamentele oorzaken
Want alle kwalen en tekortkomingen van ons bestel die Visser noemt, zijn dusdanig ingeslepen en ingesleten, dat geen kabinet, van welke politieke samenstelling ook, daaraan een eind zal kunnen maken. Sterker, bij elk kabinet zijn die kwalen manifester geworden en ook hier geldt: ongeacht de politieke samenstelling. En per definitie zal het dus in de toekomst alleen maar erger worden, dus nog moeilijker op te lossen.
Het is aan het einde van 2022 in vele jaaroverzichten, terugblikken en analyses uitvoerig belicht: we zijn van het ene schandaal in het andere geraakt, van de ene crisis in de volgende, van de tekortkoming uit het verleden tot het bewijs daarvan in het heden. Dag- en weekbladen, tv-nieuwsbulletins, actualiteitenrubrieken en documentaires zijn er het hele jaar door mee gevuld. Daarbij waagde menigeen zich aan de oorzaken hiervan in een land dat tot de meest welvarende van de wereld behoort en de bevolking, blijkens internationale onderzoeken, tot de gelukkigste.
Ik denk dat Arno Visser de vinger legt op de dieperliggende, fundamentele oorzaken.
Lees ook deze column van Geerten Waling: Stop wildgroei van regeringscommissarissen
Als we daaraan niets doen, kunnen we het wel vergeten. Als hij zegt: ‘Ik probeer uit te zoeken waarom mensen die de vlag op hun kop hangen en hun onrust te begrijpen,’ behoort hij daarmee tot een kleine minderheid op en rond het Binnenhof, vrees ik. En de oplossing ligt ook niet in de benoeming van de zoveelste regeringscommissaris, zoals Geerten Waling in hetzelfde EW genadeloos aantoont. En evenmin in het zetten van een komma achter de slavernij-excuses of in een krakend energieprijs-plafond. Laat staan in een falend toeslagen- of migratiebeleid, die helaas prachtig de woorden van Arno Visser onderstrepen dat je geen beleid kunt ‘maken’. Vette pech voor al die tienduizenden ‘beleidsmakers’, maar er bestaan goede her-, bij- en omscholingscursussen.
0 reacties :
Een reactie posten