In 50 jaar heeft Rusland de Europese gasverzorging nooit als politiek instrument ingezet.
Hoe Europa´s energiezekerheid ondermijnd werd: Ideologie verslaat pragmatisme
(Door: Alexander Männer – Vertaling: E.J. Bron)
In 50 jaar heeft Rusland de Europese gasverzorging nooit als politiek instrument ingezet. Bij de Nord Stream-pijpleiding was er bovendien sprake van een wederzijds economisch belang. Met een doelgerichte campagne hebben de VS een anti-Russisch narratief binnen de EU gecreëerd, waarmee Nord Strem 2 tot “geopolitiek wapen van het Kremlin” werd verklaard.
De actuele situatie rondom de energiecrisis in Europa is zonder twijfel verontrustend en bedreigt het functioneren van de Europese economie en maatschappij. Een van de hoofdoorzaken daarvoor is de verzorging met aardgas, dat samen met kernenergie de belangrijkste energiebron op het continent is en voor de energiezekerheid ondertussen absoluut noodzakelijk is.
De prijs voor gas in de Europese Unie heeft echter sinds eind vorig jaar als gevolg van een unieke stijging een nog nooit eerder vertoond niveau bereikt, wat niet alleen de economie keihard trof, maar ook de gewone verbruikers. Want de EU-landen moeten ongeveer 90% van hun jaarlijkse gasbehoefte van ongeveer 400 miljard m³ volgens de marktprijzen importeren en dienovereenkomstig deels de vijf- of zesvoudige van de prijzen tot nu toe betalen.
Een ander belangrijk probleem is de verzorgingssituatie, die bijzonder kritiek werd nadat de EU samen met de VS en andere landen eerst zwaarwegende sancties tegen Rusland in verband met diens militaire interventie in de Oekraïne in februari had uitgevaardigd, en toen de Russische pijpleiding Nord Stream 1, waardoor sinds 2011 jaarlijks 55 miljard m³ gas respectievelijk 10% van he tin Europa verbruikte gas uit Rusland rechtstreeks naar Duitsland stroomde, door een vermeende aanslag in september werd verwoest. Dientengevolge daalde de gasimport uit Rusland met meer dan 60%, wat tot gas-schaarste leidde en bijgevolg ook de prijsvorming negatief beïnvloedde.
De EU-landen, met voorop Duitsland, hebben desbetreffende stappen ondernomen om de gevolgen van de precaire verzorgingssituatie te boven te komen, bleven daarbij echter zonder succes. Noch belastingverlagingen noch andere maatregelen toonden het gewenste effect. Bovendien kwamen extra importen van gas uit bijvoorbeeld Saoedi-Arabië of Qatar tegen de verwachtingen in uiteindelijk niet tot stand. Ook de VS zijn volgens deskundigen op dit moment niet in staat om het ontbrekende Russische gas te vervangen.
Hoe kon het dus gebeuren dat de Europeanen met het oog op de verscherping van de energiecrisis, die voor hen catastrofale gevolgen kan hebben, in principe compleet machteloos zijn?
Amerikaanse belangen contra Europese energiezekerheid
Daarbij leek een langdurige en economisch verantwoorde energieverzorging van Europa niet al te lang geleden eigenlijk in kannen en kruiken te zijn. De oplossing was een goedkope gasbron, en met Rusland hebben de leden van de EU een leverancier gevonden, die de gewenste hoeveelheid aardgas tegen een vanuit Europees oogpunt bekeken aannemelijke prijs beschikbaar kon stellen.
Moskou leek als partner ook daarom geschikt te zijn, omdat de vraag naar energiedragers met geringe ecologische gevolgen in Europa in het kader van de politieke van de energietransitie toenam en er ook met betrekking tot de duurzame vormen van samenwerking op energiegebied geen alternatieven voorhanden waren. De VS, die eveneens gas aan Europa leveren, kwam o.a. daarom niet in aanmerking, omdat zij het gas op dure wijze vloeibaar maken en het bovendien via een lange en moeilijke route moeten transporteren. Bovendien is de omvang van de levering van vloeibaar gas veel kleiner dan het totale volume van de leveringen via pijpleidingen uit het oosten.
Benadrukt moet worden dat de gasverzorging van Europa in grote mate ook de Europees-Amerikaanse betrekkingen betrof, waarbij de gasimport uit Rusland en het daarbij passende project “Nord Stream 2” tot de belangrijkste geschilpunten behoorden. Zowel voor de Trump-regering als voor de huidige Amerikaanse regering van president Joe Biden was de Europese energiezekerheid naar alle waarschijnlijkheid niet de voornaamste wens, maar het ging hen in de eerste plaats om fundamentele belangen van de Verenigde Staten.
En omdat namelijk vooral Duitsland, de zogenaamde economische motor van de EU, tot de belangrijkste concurrenten van de VS op de wereldmarkt behoort, ligt het toch voor de hand dat de Amerikanen geen productievoordelen tegenover Amerikaanse producenten willen overlaten aan de Duitse concurrenten en daarom proberen de voordelige importen van gas uit Rusland in de Bondsrepubliek te verhinderen. Daarom had Washington alles in het werk gesteld om het Russisch-Europese energie-partnerschap te torpederen, en daardoor afbreuk te doen aan de economische belangen van Europa.
Tot het huidige conflict tussen het Westen en Rusland golden de Russen als de grootste gasverzorger van de EU – vorig jaar nog leverden ze 155 miljard m³ gas, wat meer dan 40% van de totale verbruikte hoeveelheid uitmaakte. Duitsland voerde zelfs meer dan de helft van zijn gas uit Rusland in. Bovendien werd in september 2021 de pijpleiding Nord Stream 2 voltooid, die jaarlijks nog eens 55 miljard m³ gas naar Europa moest transporteren en van Moskou zodoende zonder twijfel een van de belangrijkste strategische partners van de EU zou maken. Om er maar van te zwijgen dat de gevolgen van de energiecrisis daardoor met grote waarschijnlijkheid duidelijk verzacht kunnen worden.
Het narratief van het “geopolitieke wapen”
Terugblikkend beschouwd, verliep de Russisch-Europese samenwerking in de gassector absoluut pragmatisch en gold voor beide zijden als absoluut voordelig, totdat het pragmatisme definitief door ideologische aspecten verdrongen en de coöperatie tussen Russen en Europeanen aanzienlijk beperkt werd.
Het kwam tot een conflict om Nord Stream 2, op de voorgrond waarvan hoofdzakelijk beschuldigingen van westelijke en vooral Amerikaanse politici tegen Rusland stonden, volgens welke de Russische leiding de gasverzorging van Europa als politiek wapen zou inzetten. Zo beweerde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken steeds opnieuw dat het bij de genoemde gasleiding gaat om “een Russisch geopolitiek project, dat Europa moet splijten en de Europese energiezekerheid moet verzwakken”. Dientengevolge plande Rusland om het gastransport door de Oekraïne na de inbedrijfstelling van Nord Strem 2 te verbieden – het vermeende belangrijkste argument daarvoor was om het project door de Europeanen in de vriezer te laten leggen.
Dit verbod kwam er echter niet, hoewel de bouw van de tweede Russische Oostzee pijpleiding er inderdaad op gericht was om de gasdoorvoer door de Oekraïne na goedkeuring tussen Rusland en de EU te reduceren. Experts hadden er desbetreffend op gewezen dat deze gasdoorvoer, ook in gereduceerde hoeveelheden, tijdelijk eerst gehandhaafd zou moeten worden, omdat de nieuwe pijpleidingen – Nord Stream 2 en de zich op dat moment eveneens in aanbouw bevindende gasleiding Turkish Stream – en hun verbindingsleidingen om technische redenen en regulerende factoren nog niet op volle capaciteit geëxploiteerd zouden kunnen worden. Bovendien zoude deze beide gasleidingen met hun totale capaciteit van 90 miljard m³ per jaar niet voldoende zijn om de 140 miljard m³ van de Oekraïense transit volledig te kunnen vervangen, zodat de genoemde leidingcapaciteiten van enkele tientallen miljarden m³ verder nodig zouden blijven.
Bovendien werd er eind 2019 een nieuw gasleveringscontract tussen Rusland en de Oekraïne afgesloten, die vijf jaar geldig is en de transitsamenwerking tussen de beide landen moet garanderen. Daarbij verplichtte het Russische staatsconcern Gazprom zich ertoe om in het eerste jaar 65 miljard m³ gas en in de daaropvolgende jaren 40 miljard m³ gas naar Europa te transporteren.
Gezien dat en ook ondanks het feit dat Rusland de aardgasverzorging in de meer dan 50 jaar partnerschap met Europa in de energiesector geen enkele keer als politiek instrument had ingezet en dat er bij de beide Nord Stream projecten sprake is van een wederzijds economisch belang, hebben de VS door een doelgericht campagne een succesvol anti-Russisch narratief binnen de EU kunnen creëren.
Dit narratief impliceerde Nord Stream 2 als geopolitiek wapen van het Kremlin en als oorzaak voor het gevaar van de energiezekerheid. Daardoor zou de Bondsrepubliek er eest toe gebracht moeten worden om zijn energiesamenwerking met Moskou fundamenteel te overdenken, om Nord Stream 2 daarna in het verdere verloop definitief op te geven. Dit plan werd deels uitgevoerd, nadat Berlijn de ratificatie van de Oostzee pijpleiding na haar voltooiing gestopt heeft. Daarmee werd bereikt dat de afhankelijkheid van de Europeanen van de gastransit door de Oekraïne, die blijkbaar als een risicofactor bij de Europese gasverzorging geldt, bleef bestaan.
Bron:
rt.de
Door: Alexander Männer
Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
(www.ejbron.wordpress.com)
0 reacties :
Een reactie posten