Opruiing!

Opruien betekent aandrijven, opstoken, aanzetten, ophitsen, aansporen tot ‘ongewenst’ gedrag.

 

27-3-2022

Opruiing!

Door Drs. Mariëlle Van Heugten, psycholoog

 

 

Een actueel maatschappelijk en juridisch containerbegrip. Superhandig om mensen met een uitgesproken mening de mond te snoeren.

Net als ‘complotdenken’.

‘Opruiing.’

 

Opruien betekent aandrijven, opstoken, aanzetten, ophitsen, aansporen tot ‘ongewenst’ gedrag.

Het bijzondere hierbij is dat de verantwoordelijkheid wordt gelegd bij degene die de boodschap geeft. Niet bij degene die de boodschap uitvoert. Als de boodschapper een machtspositie heeft ten opzicht van de uitvoerder, dan snap ik dat nog wel. Als er sprake is van een afhankelijkheidsrelatie. Van een hiërarchische verhouding. Maar als iemand zich door een boodschapper of diens boodschap laat aansporen tot ongezonde, criminele of gewelddadige acties, zonder dat er sprake is van een afhankelijkheidsrelatie, wie is er dan verantwoordelijk? Is iemand die reclame maakt voor koekjes verantwoordelijk voor het feit dat mensen diabetes, obesitas of andere ziektes krijgen?

En als iemand een moord pleegt omdat er in een reclameboodschap op TV door een leuke dame gezegd wordt dat ze een moord zou doen voor zo’n lekker koekje, wie is dan verantwoordelijk? 

Die leuke dame?

Het PR-bureau waarvoor zij werkt?

De koekjesfabrikant? 

De televisieomroep die het spotje uitzendt? 

De fabrikant van het TV-apparaat? 

Het merk van de televisie?

Of degene die de moord heeft gepleegd?

Afgelopen zomer deed een vakgenote op Facebook een oproep aan haar achterban, om een klacht tegen mij in te dienen bij mijn beroepsgroep. Vanwege een tekst die ik op Facebook had geplaatst. Een tekst waarin ik mijn vakinhoudelijke visie deelde. 

Haar intentie was dat ik mijn registratie zou verliezen.

Is dat opruiing? Had ik aangifte moeten doen tegen die dame?

En mijn werkgever ontving diverse emails van mensen die hem ertoe wilden aanzetten om mij te berispen, vanwege een andere tekst die ik op Facebook had geplaatst. Een tekst waarin ik een parallel trok tussen hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen en de periode voorafgaand aan WOII. 

De mailers vonden dat mijn werkgever mij flink moest aanpakken, liefst zelfs ontslaan.

Is dat opruiing? Had ik aangifte moeten doen tegen die mensen?

Ik heb in beide gevallen geen aangifte gedaan. Waarom?

Omdat het hun mening was.

Omdat het hun woorden waren.

Omdat het niets zei over mij.

Omdat het alles zei over hen.

En omdat zij niet verantwoordelijk zijn voor eventuele daden van een ander.

Wanneer mijn beroepsgroep de klacht serieus had genomen en mij m’n registratie had ontnomen, dan had ik dat niet de ‘oproeper’ verweten. Natuurlijk vond ik haar actie allesbehalve stijlvol. Maar zij is niet verantwoordelijk voor wat anderen met haar oproep doen. Degene die daden bij haar woorden voegt is verantwoordelijk voor die daden.

Wanneer mijn werkgever gehoor had gegeven aan de klagers door mij te ontslaan, dan had ik dat niet de klagers verweten, maar mijn werkgever. Natuurlijk vond ik die achterbakse acties allesbehalve integer. Zij bevestigden met hun gedrag zelfs mijn punt! Maar de klagers bepalen niet wat mijn werkgever met hun verzoeken doet. Mijn werkgever is zelf verantwoordelijk voor zijn beslissingen. Hij bepaalt wat hij doet met de woorden van individuen die iets vinden van mij en mijn woorden. 

Iedereen kan van alles roepen. Ieder individu bepaalt zelf waar hij of zij naar luistert. En of en hoe hij of zij daar naar handelt. Dat is zijn of haar eigen verantwoordelijkheid, niet die van de boodschapper.

“Ik deed dat omdat hij het zei”. 

“Ik moest dat van haar.”

Van een jong kind of een zwakbegaafde zijn dergelijke afwentelingen nog acceptabel.

‘Opruiing’ is mijns inziens slechts een issue in bepaalde gevallen. Wanneer het gebeurt vanuit een machtspositie. Wanneer iemand vanuit een autoriteitspositie mensen in een afhankelijke positie ergens toe aanzet.

Een ouder tegenover een kind.

Een leerkracht tegenover een leerling.

Een werkgever tegenover een werknemer.

Een politicus tegenover de bevolking.

Als je afhankelijk bent van degene die jou ergens toe wil aanzetten, is er immers geen sprake van een vrije keuze. In alle andere gevallen wel. Tenzij je incompetent of ontoerekeningsvatbaar bent.

Als een minister burgers aanzet om zich te laten injecteren met een dubieuze substantie waarvan de mogelijke schade niet te overzien is, dan is dat mijns inziens opruiing. Want die minister bepaalt wetten en regels, waarvan die burgers afhankelijk zijn.

Als een minister burgers aanzet om medeburgers over de streep te trekken zich te laten injecteren, dan is dat mijns inziens opruiing. En wanneer de minister werkgevers aanspoort tot aansporing van diens medewerkers, is er zelfs sprake van opruiing tot opruiing. Mijns inziens.

Als er sprake is van een gelijkwaardige relatie tussen de zender en ontvanger van de ‘opruiende’ boodschap, is er naar mijn idee slechts sprake van het uiten van een mening of voorstel.  Niet meer en niet minder. Zoals in het geval van een kritische burger die zijn of haar idee deelt met andere burgers.

Ook al is die kritische burger dansleraar.

Ook al is ie welbespraakt.

Ook al heeft ie een organisatie opgericht die de stem van velen vertolkt.

Het gaat nog steeds om een kritische burger.

Niets meer en niets minder.

Er is geen sprake van onderdrukking.

Er is geen sprake van een machtspositie.

Er is geen sprake van een afhankelijkheidsrelatie.

En ieder volwassen en capabel individu is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen gedrag.

Ook al is dat naar aanleiding van een boodschap of oproep. 

Een oproep om geweldloos in actie komen.

Als dat opruiing is, dan zeg ik: rui toch op met je opruiing!

Of is dat ook opruiing?

VIRUSWAARHEID