Geen referendum over windmolens en zonneweides in Noord-Holland

 HAARLEM

Er komt geen referendum over de Regionale Energiestrategieën (RES) in Noord-Holland. De initiatiefnemers kunnen de jacht op 45.000 handtekeningen van stemgerechtigde Noord-Hollanders staken.

Peter Schat 5-7-2021

Het referendum over de RES’en in Noord-Holland is gestrand op de tweede hobbel. De eerste was genomen: 1.350 ingezamelde handtekeningen waren voldoende om de procedure voor een provinciaal raadgevend referendum op te starten. Die tweede hobbel bleek Provinciale Staten, die worstelden met de vraag hoe met dit nieuwe fenomeen om moest worden gegaan. Juristen werden geraadpleegd om de (on)mogelijkheden in kaart te brengen, om het verwijt te pareren dat de volksvertegenwoordigers in Haarlem lichtvaardig het volk de mond zou hebben willen snoeren.

De initiatiefnemers, van de stichting Noord-Holland Referendum die achter de website nh-referendum.nl zit, rekenden op veel bijval van de tegenstanders van windturbines en zonneweides. Naarmate de RES’en concreter werden, zwol het koor van de ’windalarmisten’ navenant aan. En daarmee het optimisme van de voorstanders van het referendum, dat de RES van tafel te vegen was.

Tegenhouden van de windmolenplannen blijkt echter geen een-tweetje. Want al kent Noord-Holland het democratische instrument van een raadplegend referendum, niet elk besluit is zonder meer ’referendabel’. Er zijn glasheldere uitzonderingen, bijvoorbeeld besluiten die de Staten nemen in opdracht van het Rijk. Verder zijn er besluiten waar zonder twijfel een referendum over kan worden gehouden en ’twijfelgevallen’.

De RES valt in dat grijze gebied, want met het besluit ’zoekgebieden’ aan te wijzen in de provincie voor zonne- en windenergie kunnen spoedeisende of dringende provinciale belangen zijn gemoeid. En dat is ter beoordeling aan de Staten. Dat maakt de beoordeling een politiek besluit en waar dat toe leidde kwam in het Statendebat helder aan het daglicht. Voorstanders van een referendum Forum voor Democratie, JA21, CDA, SP, ChristenUnie, Denk en 50Plus betoogden dat het referendum de boel niet op hoeft te houden omdat het om een raadgevend instrument gaat terwijl coalitiepartijen GroenLinks, VVD, D66 en PvdA onderbouwden dat sprake is van spoedeisendheid en groot provinciaal belang van het RES-besluit, wat het op grond van de verordening niet-referendabel maakt.

Het voorstel geen referendum te houden is met dertig stemmen tegen 24 aangenomen.

Erik van der Maas (VVD): ,,Als wij niet op tijd leveren grijpt het Rijk in en hebben we het heft niet meer in eigen hand. Daarom is sprake van spoed en provinciaal belang.’’ Wat meespeelt, is dat de provincie ’een radertje’ is in de besluitvorming, omdat ook de waterschappen en de gemeenten de RES’en hebben vastgesteld. Van der Maas tegen de uitgesproken voorstandster Joyce Vastenhouw (Forum): ,,U noemt dat bestuurlijke arrogantie, ik noem dat bestuurlijke betrouwbaarheid.’’

RES’en vastgesteld

De twee Noord-Hollandse RES’en zijn vastgesteld door de Staten met 38 stemmen voor (van GL, VVD, D66, PvdA, CDA, PvdD en CU). De zestien tegenstemmen waren van JA21, FvD, PVV, SP, 50lus, Denk en lijst-Baljeu. De fracties dienden dertig moties in, waarvan de helft de eindstreep haalde en zelfs twee, over hete hangijzers, unaniem werden aangenomen. Die betroffen schrappen van het IJmeer als zoekgebied en geen windturbines plannen dichtbij volkstuincomplexen.

Veel steun kreeg ook de motie de plannen van natuurorganisaties te onderzoeken voor de Wieringerhoek als alternatief van de zonneatollen in het IJsselmeer. Klimaatgedeputeerde Edward Stigter (GroenLinks) gaat kijken of daar toch maatschappelijk en politiek draagvlak voor is. Een onderzoek of zwartgeschilderde wieken voorkomen dat vogels een doodklap krijgen komt er ook. De ongerustheid die buurgemeenten van Amsterdam hebben door de windmolenplannen van de hoofdstad, namelijk ze langs de gemeentegrens zetten, leidt ertoe dat de provincie tussen gemeenten een bemiddelende rol gaat spelen.

Gemeenten zullen hun problemen in eerste instantie echter zelf op moeten lossen. De RES’en zijn immers ontstaan, memoreerde de gedeputeerde, als reactie op verkeerd uitgepakte top-down aanpak ’waarbij het Rijk zich niet van zijn beste kant liet zien’. Provincies en gemeenten wilden zelf verantwoordelijkheid nemen en die missie is in de ogen van Stigter geslaagd. SP’er Eric Smaling keek, als een van de tegenstemmers van de RES, genuanceerder tegenaan, al had hij ’waardering voor de gedeputeerde die er ziel en zaligheid in heeft gestopt en een hele capabele figuur is’: ,,Je ziet dat er een enorme angst is, een gevoel van er niet bij horen dat haaks staat op hier gezegd wordt dat er veel draagvlak is en dat het goed gaat komen. Hopelijk komt er een wending die past bij dit land en goed is voor onze innerlijke balans. Het landschap speelt daar immers een rol bij.’’

Lees ook: Eerste hobbeltje naar Noord-Hollands referendum over windparken en zonneweides wordt dinsdag genomen

Noordhollands Dagblad