Biomassa: de pijnlijke denkfout van Timmermans en Samsom

De EU zakt steeds dieper weg in het biomassaschandaal. Alles beter dan een vergissing toegeven.

24-2-2021

Dat is vooral te wijten aan Frans Timmerman, de Nederlandse vice-voorzitter van de Europese Commissie en diens rechterhand Diederik Samson. Het PvdA-duo wil in de zomer met een Richtlijn Hernieuwbare Energie komen, waarin biomassa opnieuw de hoofdrol speelt. Even voor de duidelijkheid: het EU-begrip ‘Richtlijn’ klinkt heel vrijblijvend, in feite is het een dwangbevel waar alle lidstaten aan gebonden zijn. Alleen de invulling mogen ze zelf bepalen.

Klimaatnarratief

De ooit zo gevierde ‘milieuoplossing’ biomassa ontpopt zich intussen als een milieuramp. Gesubsidieerd, dus op kosten van de Nederlandse belastingbetaler, worden overal in de wereld complete bossen gerooid, verhakseld tot pellets en door grote oliegestookte vrachtschepen en dieselende vrachtwagens naar Nederland gebracht om vervolgens in een oogwenk door de schoorstenen van centrales in het niets te vervliegen, uiteraard een rijkelijke uitstoot van CO2 achterlatend. En in het klimaatnarratief is nu juist dit CO2 de grote boosdoener van het broeikaseffect. Daar was het juist allemaal om begonnen. De problemen met biomassa vindt u hier op een rijtje.

Milieufetisj

Hoe zijn we in dit gekkenhuis aangeland? De door milieubewegingen aangewakkerde klimaatpaniek heeft overheden op alle niveaus de verkeerde kant op gestuurd. Biomassa is een milieufetisj geworden. In heel Nederland hebben gemeentes langlopende wurgcontracten met energiebedrijven getekend. Contracten waarmee een gemeente zich bijvoorbeeld verplicht tientallen vrachtwagens hout per dag aan te leveren om de hongerige ovenmonden van de biomassacentrales te voeden. Daarvan staan er al 200. Nog eens 100 zijn in aanbouw.

Glashard

Behalve tot immense milieuschade leidt het tot veel burgerleed. In het programma De Hofbar van Rutger Castricum (9 februari) komt bijvoorbeeld Rini Ruitenschild uit Ede aan het woord. Vanwege een naburige biomassacentrale staat zijn huis regelmatig blauw van de rook. Maar “als je een melding [van overlast] doet, wordt er alles aan gedaan om je melding onderuit te halen”, aldus Ruitenschild. Dan wordt bijvoorbeeld glashard beweerd dat de klacht onmogelijk is, omdat de wind die dag de andere kant op stond, hoewel de video-opnamen van Ruitenschild duidelijk laten zien waar de rook vandaan komt.

Leverplicht

Als het om de overlast van een ander particulier bedrijf was gegaan, zou het al lang door de gemeente gesloten zijn, aldus Ruitenschild. Dat hij voortdurend wordt afgepoeierd, komt naar zijn mening doordat energieleverancier MPD met de gemeente Ede een overeenkomst heeft. In het kader van ‘vergroening’ is de gemeente ten opzichte van MPD een leverplicht voor bomen aangegaan. Ruitenschild spreekt dan de gedenkwaardige woorden: “Iedereen kan bedenken dat als je hout gaat verstoken, je niet duurzaam bezig bent.”

Green Deal

Toestanden als in Ede doen zich door het hele land voor. Rutger Castricum roept Samsom in de uitzending ter verantwoording. Die begint - nerveus gebarend – met de stelling dat het verbranden van een boom CO2-neutraal is. Het idee is namelijk dat het in hout opgesloten CO2 dat bij verbranding vrijkomt, weer opgenomen wordt als je een nieuwe boom aanplant. Dat is althans de theorie, waar zijn Green Deal van uitgaat. Samson geeft daar wel bij toe: “Als je theorie in praktijk wil vertalen moet je wel heel voorzichtig aan doen.”

‘Klimaathypotheek’

Zeg dat wel. Want iedereen begrijpt dat als je een oude boom verbrandt en alle CO2 daarin terugkeert in de lucht, het nog heel lang gaat duren voordat een jonge boom diezelfde hoeveelheid weer in zich heeft opgenomen. En dat als je dag in dag uit doorgaat met complete bossen op te stoken, je enorme hoeveelheden CO2 in de atmosfeer brengt. Die je dan misschien met jonge bomen ooit wel weer kunt opnemen, maar daar gaan minstens decennia overheen. Intussen zit je met al dat extra CO2 in de lucht waarvan je het aandeel in de atmosfeer juist had willen terugbrengen. David Smeulders, hoogleraar energietechnologie in Eindhoven, noemt dat spottend het opnemen van een ‘klimaathypotheek’.

Resthout

Nogmaals, we geloven niet in het paniekzaaiende ‘CO2 = broeikaseffect = klimaatopwarming’ verhaal, maar willen laten zien – als je er dan toch in gelooft – hoe tegenstrijdig de vermeend groene maatregelen zijn. Maar het verhaal wordt nog gekker. Het was eigenlijk niet de bedoeling hele bossen te verstoken, zeggen nu de verdedigers van biomassa (al moeten ze toegeven dat dit wel gebeurt), maar om zoveel bos aan te planten, dat we onze energiecentrales op het ‘resthout’ uit die bossen kunnen laten draaien. Dus alleen dood hout en het kappen van zieke bomen. Het zal duidelijk zijn dat je daar dan nóg veel meer bos voor nodig hebt.

Drie miljard bomen

Hoeveel bos? Luke Chamberlain, EU-coördinator Beleid, Integriteit, Klimaat en Milieu, rekent het in de uitzending uit: Een gebied zo groot als Nederland én België én Noordrijn-Westfalen. En daar mogen dan alleen bomen staan, niets anders. Diederik Samson deinst daar in De Hofbar niet voor terug: “Voor een volledig circulaire energie”, zegt hij, “hebben we sowieso heel veel hout nodig. Om beton, staal, cement en plastic te vervangen als constructiematerialen bijvoorbeeld, hebben we dus heel veel bos in Europa nodig.” Daarom wil zijn baas Frans Timmermans 3 miljard bomen in Europa aanplanten. Samson denkt zelfs dat het er nog meer zullen worden.”

Dooddoener

Wat zei het slachtoffer van de biomassacentrale in Ede, Rini Ruitenschild, ook al weer? “Iedereen kan bedenken dat als je hout gaat verstoken, je niet duurzaam bezig bent.” Deskundigen beamen dat. Chamberlain: “De ongemakkelijke waarheid van houtverbranding is dat het slecht voor het milieu is. We verbranden bomen die tientallen, honderden jaren bezig zijn met groeien. En dan gooi je ze in een brander en de koolstof gaat regelrecht de atmosfeer in.” En hoe lang duurt het niet voordat er drie miljard bomen zijn gegroeid? Samsom komt met een dooddoener: “Voor het duurzaam gebruik van biomassa is vooral veel geduld nodig.”

Partners in crime

Maar Luke Chamberlain geeft Timmermans en Samsom een waarschuwing: als biomassa uit hout in hun gevreesde Richtlijn Hernieuwbare Energie blijft staan, “veranderen deze krachtcentrales in geldpersen, omdat ze gesubsidieerd worden. Het enige groene aan houtige biomassa is het geld dat in de zakken van de grote bedrijven verdwijnt, die voor het verbranden publieke subsidies ontvangen.” Biomassa maakt overheden, milieufanaten en energiebedrijven tot partners in crime. De burger betaalt, zowel letterlijk in de vorm van huizenhoge energierekeningen, als in overlast, zoals de luchtvervuiling van de biomassacentrale in Ede. Cultuur onder Vuur heeft dit voorspeld en aangeklaagd in het boek Groen is het nieuwe rood.

Vicieuze cirkel

Tot slot wijst prof. David Smeulders, in De Hofbar op nóg een pijnlijke denkfout bij Samsom. Een circulaire economie – het ideaal van de milieubeweging en de klimaatfanaten - is gebaseerd op het minimaliseren van afval door zoveel mogelijk hergebruik. Maar het visioen van Diederik Samsom (en diens baas Frans Timmermans) – ten overvloede benadrukt Samsom dat nog eens in de uitzending – zet juist volledig in op ‘resthout’. Is het dan niet tegenstrijdig dit afvalhout, dat in een gedroomde circulaire economie juist minder en minder wordt, tot hoofdbestanddeel van je biomassacentrales te maken? De cirkel van Samsoms circulaire economie blijkt een vicieuze cirkel te zijn.