Onverschilligheid, woede en haat vechten om de eer
26 oktober 2023 - Ines van Bokhoven
Nederlanders zijn zo tolerant, werd vaak gezegd, maar dat was eerder onverschilligheid. Ze kunnen ook hardgrondig haten, zo leerden we in de coronatijd. Maar het openlijke antisemitisme van nu is verbijsterend. Vooral het linkerdeel van onze landgenoten gedraagt zich momenteel als ‘bruinhemden’, vooral via de massamedia. Over de pogrom van 7 oktober in Israël haalt men de schouders op. Ik ken mijn land niet meer terug, schrijft Ines van Bokhoven.
Toen ik nog in Engeland woonde, hoorde ik de Britten in mijn omgeving als ze merkten dat ik Nederlandse was, geregeld bewonderend opmerken: “Nederlanders zijn zó tolerant!” Nou wisten de Britten midden jaren ’80 niet zo heel veel van Nederland: de paar vrienden die de naam van onze toenmalige premier kenden, Ruud Lubbers, verbouwden ‘m steevast naar Rewd Lubbers en dat vonden ze prachtig, maar veel verder kwam men niet. Behalve dan dat hardnekkige idee dat wij zo’n open minded, tolerant, verwelkomend volk waren.
Onverschillig
Ik legde elke keer weer geduldig uit: nee, Nederlanders zijn niet tolerant. Nederlanders zijn onverschillig. Zolang het niet op hun stoepje ligt zijn ze meesters in negeren en schouders ophalen. Nederlanders zijn ongekend goed in ‘het zal wel’. Dat probeerde ik uit te leggen aan een volk van eilandbewoners, mensen die trots waren op hun land en een sterk ‘wij tegen de rest van de wereld’-gevoel hadden: Nederlanders vormen geen eenheid van tolerantie, Nederlanders zijn een groep van egoïsten die zich liever niet druk maken om zaken die hen toch niet aangaan. Nederlanders zijn laf en verwend.
Sprak ik dat toen nog met een zekere mate van overdreven sarcasme uit – want ik was best wel blij een Nederlands paspoort te hebben, en waarom niet, dit land was altijd geweldig ondanks de nadelen – inmiddels heeft dat sarcasme plaatsgemaakt voor verbijstering. Angst, zelfs. Ik ken mijn land onderhand niet meer terug.
Schaapachtig
In de coronajaren werd al heel snel duidelijk hoe gemakkelijk Nederlanders te beïnvloeden zijn, bang te maken zijn, bereid zijn schaapachtig te volgen. Hoe makkelijk ze vanuit hun angst en onwetendheid kunnen haten, en dan echt haten: de ‘wappies’ van ons land kunnen ervan meespreken. Die moesten maar op een eiland gezet worden, vonden velen. Dat deze groep grondrechten ontzegd werd vond men niet meer dan normaal – alhoewel de ‘wappies’ geen wet overtraden maar er juist gebruik van maakten, namelijk die grondwet die stelt dat wij het recht hebben zelf te beslissen wat er met ons lichaam gebeurt. En die andere die zegt dat we ons vrij mogen uiten en nog eentje die iets zegt over vrijheid van vergaderen en betogen.
Covidvaccin
Toen drong het al tot me door: dit is zo scheef als het maar kan. Voor het beëindigen van leven middels abortus gaat Nederland de straat op, om voor dat recht op lichamelijke integriteit te strijden – tegenstanders van abortus worden in ons land doorgaans gezien als hopeloos ouderwets en zelfs onderdrukkend. Als achterlijk. Maar voor het recht om een vaccin te weigeren kwam niemand op, te bang als men was voor een virus dat toen al door velen werd gezien voor wat het was: gewoon een fikse griep, met vrijwel exact dezelfde verschijnselen en cijfers in zowel symptomen, verspreiding, patiënten en sterfgevallen. De haat en uitsluiting die velen over zich heen kregen zullen niet snel vergeten worden: het deed bijzonder veel pijn. Het was beangstigend. En dat terwijl er van geen enkel rationeel debat sprake was. Niemand kreeg de kans de werkelijke feiten eens zonder emoties te bespreken. De angstige onderbuiken heersten over de ganse dialoog met een tirannieke felheid.
Haat en woede
Nederlanders zijn in staat tot diep haten en zich met het grootste gemak te laten verdelen in kleingeestige groepjes die iedereen buiten dat groepje met het grootste wantrouwen bekijken, weet ik nu. Nederlanders zijn niet alleen onverschillig, ontdekte ik – ze zijn ook in staat bijzonder haatdragend te worden als dingen ineens wel op hun stoepje komen te liggen. En de haat in ons ooit zo fijne land is sindsdien alleen maar gegroeid. Haat en woede – dat zijn de overheersende sentimenten van ons huidige bestaan. We zijn allemaal pissig op elkaar zodra er ook maar iets gebeurt, en laten ons met het grootste gemak uit elkaar spelen door the powers that be. We zijn, ik kan het niet anders stellen, afgestompt en dom.
Antisemieten
Wat ik alleen niet had verwacht is dat Nederlanders ook nog eens virulente antisemieten zouden blijken te zijn. Sinds de pogrom van 7 oktober in Israël heb ik meer gevloekt en gejankt dan ik ooit eerder deed in een paar weken tijd. Ik kan mijn ogen en oren af en toe gewoon niet geloven. Zijn dit mijn landgenoten? Zijn dit de mensen die elk jaar op 4 mei plechtig twee minuten stilte houden en daarna ernstig tegen elkaar zeggen: ‘Dit nooit weer’? Zijn dit de mensen die al decennia moreel veroordelend anderen wegzetten als ‘neonazi’ en ‘bruinhemd’ – woorden die toch echt bij een politieke stroming horen die scheef staat van het antisemitisme?
Linkerdeel
Want vooral het linkerdeel van mijn landgenoten, er altijd als de kippen bij om vergelijkingen te trekken tussen het heden en het antisemitische, relatief recente oorlogsverleden, gedragen zich op dit moment meer als ‘bruinhemden’ dan ik ooit aan de rechterkant heb waargenomen: via massamedia vooral. Via machtige kanalen die pretenderen de correcte meningen te brengen die iedereen op z’n minst serieus zou moeten overwegen. En dat is even iets anders dan een kleine splintergroep van Hitler-fans die ergens in een schuur bij een collectie nazi-parafernalia weg zit te dromen. Dat is de stem van de elite van een land.
Stemmen
En dat is dus niet een stem waar ik me nog langer veilig bij voel, gezien de samenstelling van mijn vriendengroep en de mensen waarmee ik samenwerk, en die ik hoog acht en liefheb. Dat zijn stemmen van mensen die dus, met de onverschilligheid waar ik destijds mijn Britse vrienden van vertelde, in staat zijn hun schouders op te halen over dit:
Dat zijn stemmen van mensen die doorgaans met passie preken over fatsoen, medemenselijkheid, sociaal gedrag, gelijkwaardigheid en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Mensen die er een levenstaak van hebben gemaakt anderen op een zwaar veroordelend moreel matje te roepen, zelfs reputaties te verwoesten of op te roepen tot de boycot van bedrijven, als hún geweten hen daartoe noopt. Deze mensen zijn in staat hun schouders op te halen over een orgie van geweld waarbij honderden onschuldige slachtoffers op een beestachtige, monsterlijke wijze zijn vermoord. Een orgie van geweld die voortkomt uit blinde, pure haat die deze moordenaars letterlijk met de paplepel ingegoten hebben gekregen.
Jodenhaat
En nee, je kunt niet volhouden dat het geen antisemitisme is, als je zwijgt als er Davidsterren op deuren worden geschilderd. Als je zwijgt als er vlaggen door woedende menigten worden gedragen die symbool staan voor terrorisme, voor dood en verderf, voor de martelingen van en moorden op nog zoveel meer onschuldige mensen. Je kunt dat gewoon niet volhouden als je een songtekst schrijft waarin je kwalificaties aandraagt die één op één overeenkomen met de manier waarop nazi’s hun volk bang maakten voor ‘de eeuwige Jood’. Sanne Wallis de Vries gooide in 2018 simpelweg eeuwenoud antisemitisme de wereld in: dat alle Joden geldwoekeraars zouden zijn, het ze alleen maar om geld gaat, corrupt en diefachtig, maakt niet uit: pecunia, daar gaat het om. Mijn hemel, ik dacht toch echt dat we dat nu wel achter ons hadden gelaten.
‘Oprechte’ kritiek
Maar nee, zei BNNVARA, da’s heel geen antisemitisme, doe niet zo raar, da’s gewoon oprechte kritiek. Tja. Dit is de omroepvereniging die er ook geen enkele moeite mee had Francisco van Jole – beschuldigd van aanranding wat hij halfhartig toegaf – gewoon in dienst te houden en erger nog: hem door te laten gaan anderen voor mindere zaken vernietigend te mogen veroordelen via zijn eigen redactie op zijn eigen website, Joop.nl. De morele maatstaf van deze club, dat wisten we al, is op z’n zachtst gezegd knap dubieus te noemen. En nu claimt men dus dat juist het gebruiken van een van de oudste, meest discriminerende antisemitische omschrijvingen van het Joodse volk absoluut geen antisemitisme is. Dus als ik zeg “alle negers zijn dom en lui”, dan kan ik dat prima zeggen: is geen keiharde discriminatie, nee, is gewoon eerlijke kritiek. Ook al slaat het nergens op en is het ronduit kwaadaardig.
Ik ken mijn land niet meer terug. Ik was naïef genoeg te denken dat we allemaal het beroemde dagboek van dat ondergedoken Amsterdamse meisje hadden gelezen en de boodschap ervan hadden begrepen. Dat we allemaal kippenvel kregen bij de grandioze muziek van Van Otterloo voor die ene film, omdat die film ons herinnerde aan hoe het dus nooit meer mocht gaan. Ik dacht echt dat we, als land en als volk, iets geleerd hadden van die nachtmerrie die nog niet eens zo gek lang geleden gebeurde.
Victim blaming
Maar uit de filmwereld komt nu een lijst handtekeningen van mensen waar niemand ooit van hoorde, op een paar na – mensen die zelf menen belangrijk genoeg te zijn om hun stem en mening doorslaggevend te laten zijn. Werkzaam in een medium dat ons de afgelopen decennia niet bepaald bescheiden heeft gewezen op het belang van moraliteit. Geld heeft verdiend aan morele onderbuiken. Het spijt me, maar ik kan het niet verkroppen, deze oproep om Israël nota bene sancties op te leggen vanwege de recente ontwikkelingen: victim blaming op z’n best, voor zover ik kan zien.
Verdriet
U weet dat ik een emotioneel mens ben, en u mag best weten dat mijn handen trilden tijdens het schrijven van dit stukje, en dat ik geregeld mijn neus moest snuiten, zeker toen ik de muziek van Van Otterloo hoorde. Die muziek maakte me ooit trots. Nu maakte het me immens verdrietig om alles wat we verliezen. Alles wat kapot gaat.
Het grijpt me aan en dat zou het iedereen moeten doen: het zijn altijd onschuldigen die de rekening betalen voor de bloeddorst van de machtigen. Ook in dit verschrikkelijke verhaal, aan beide zijden van de grens. Van geopolitiek snap ik geen biet, dat weet u, maar van mensen des te meer, en Diederik Smit zei het zo ontzettend goed in zijn radiocolumn: er is ‘immoreel’, en er is ‘immoreler’.
Denkt u toch goed na voordat u volgende maand gaat stemmen. Maak mij weer blij met mijn Nederlandse paspoort.
0 reacties :
Een reactie posten