Nederland heeft Pieter Omtzigt nodig

Weefsel aangetaste rechtsstaat moet worden gerepareerd

2 augustus 2023 - Maaike van Charante

Het heeft geen zin om te stemmen voor verandering als de basis van onze democratische rechtsstaat niet deugt. Daarom zou de Nederlandse kiezer prioriteiten moeten stellen: eerst moet de basis op orde zijn, daarna kunnen we democratisch besluiten wat er moet veranderen. Pieter Omtzigt heeft duidelijk gemaakt waar de zwakke punten zitten en wat we eraan zouden kunnen doen. Nederland heeft hem nodig, schrijft Maaike van Charante.

Gespannen afwachting

Heel Nederland wacht nagelbijtend af. Gaat Omtzigt het doen?

De peilingen zijn spectaculair, maar de afgelopen jaren is Pieter Omtzigt bijna vermalen door de oude politiek die hem maar een lastige indringer vond. Het is de vraag of hij nog de kracht heeft – en de mensen – om de koers van Nederland te kunnen wijzigen.

Moet de koers van Nederland dan gewijzigd worden…?

Hier valt de scheiding tussen de tegenstanders en de sympathisanten van Omtzigt, want deze man is gevaarlijk voor de oude gevestigde orde. Niet alleen omdat hij door zijn vasthoudendheid het toeslagenschandaal aan het licht bracht, en zelfs niet omdat hij met taaie volharding ook op andere dossiers fouten opspoort. Maar vooral omdat hij duidelijk maakt dat onze democratische rechtsstaat niet goed meer functioneert.

 

Grondslag van de democratische rechtsstaat

Wat is eigenlijk de grondslag van onze democratische rechtsstaat? Dat is dat de overheid haar macht krijgt van de burgers, en die macht gebruikt ten dienste van de burgers. Deze stilzwijgende afspraak tussen burgers en de staat wordt wel het sociaal contract genoemd. Natuurlijk is het altijd gevaarlijk als een overheid macht krijgt, want machtsmisbruik ligt op de loer. Daarom zijn waarborgen nodig, zoals de grondwet die de grondrechten van burgers garandeert.

Andere waarborgen zijn controlemechanismen zoals de scheiding der machten. Het parlement controleert de regering, en rechters horen onafhankelijk te zijn. Als het goed is, houden de machten elkaar in evenwicht. Maar in Nederland is geleidelijk een situatie ontstaan waarin de machten te veel met elkaar verweven zijn geraakt. Langzamerhand merken steeds meer burgers dat hun rechten aangetast worden: het sociaal contract wordt niet meer volledig nageleefd.

 

Tweede Kamer buitenspel

Het boek van Pieter Omtzigt heet niet voor niets Een nieuw sociaal contract. Er zitten gaten in het weefsel van de Nederlandse staat, en die gaten worden steeds groter omdat er nu eenmaal altijd opportunisten zijn die misbruik maken van dergelijke mogelijkheden. Waarom zou je bijvoorbeeld als regering je door het parlement laten controleren als je dat ook kunt omzeilen? Dat regeert tenslotte veel makkelijker.

Zo was het ooit een doodzonde voor bewindslieden om te liegen tegen de Kamer, maar de laatste decennia is het bijna routine geworden. Herinner u hoe het volledige kabinet-Rutte III zat te vergaderen over hoe men de Kamer kon bedriegen. Toen dit bekend werd – die geopenbaarde kabinetsnotulen in april 2021 – was er even verontwaardiging, en vervolgens gingen de kwaliteitsmedia over tot de orde van de dag.

 

Geen tegenmacht

Want in de ogen van veel media zijn politici van de oppositie zoveel gevaarlijker dan politici van de coalitie, dat de meeste energie gaat zitten in het bestrijden van deze bedreiging. Dat de media daardoor steeds meer een spreekbuis van de macht worden, is nog een ondermijning van onze democratische rechtsstaat.

Langzamerhand lijkt het steeds zinlozer te worden om naar de stembus te gaan, want we weten van tevoren al welke politiek er gevoerd gaat worden. Meerderheden onder de bevolking vertalen zich niet naar meerderheden in de politiek, tenzij de regerende macht het ermee eens is. En het lijkt bijna onmogelijk om die regerende macht van de troon te stoten, omdat alle machten samen die macht in stand houden.

 

Wat heeft stemmen dan voor zin?

Onze politieke partijen hebben vaak belangrijke speerpunten in hun programma staan, maar wat zijn die speerpunten waard als elke wijziging van beleid vastloopt in het moeras van de oude politiek? Als we willen dat deze patstelling doorbroken wordt, hebben we grondige hervormingen nodig. En voor dergelijke hervormingen is een sterke partij nodig met een duidelijke visie over de inrichting van onze rechtsstaat, en een integere leider.

Deze verkiezingen zullen de kiezers hopelijk massaal prioriteiten stellen. Eerst moet de basis op orde zijn, de democratische rechtsstaat. Daarna kunnen we democratisch besluiten welke besluiten op allerlei deelterreinen genomen moeten worden. Dat heeft pas zin als die basis deugt.

 

Leesvoer

Ik zou iedereen aan willen raden om voor de komende verkiezingen het boek van Omtzigt te lezen en de Thorbeckelezing. In het boek zet hij uiteen wat er mis gaat in ons land en hoe we het weefsel van de rechtsstaat zouden kunnen repareren. In de Thorbeckelezing liet hij zien hoe de oude politiek misbruik gemaakt heeft van mazen in de wet. Deze scherpe blik en deze visie hebben we nodig.

Daarnaast is gebleken dat Omtzigt integer is. Hij koos niet voor de makkelijke weg, hij kwam op voor mensen in de knel en vocht voor hen tot hij er – bijna letterlijk – bij neerviel. Ik zou niet weten wat een betere aanbeveling kan zijn.

 

Tweesprong

We hebben niets gehoord over de concrete plannen van Pieter Omtzigt. We weten niet wie zich bij hem aan zullen sluiten. In het ergste geval kan dit komen doordat hij te uitgeput was om een partij te organiseren, in het beste geval omdat de mensen die hem gaan helpen beloofd hebben om niets naar buiten te brengen, en zich daaraan houden.

Ik hoop op het beste geval, want we staan op een tweesprong. Nu de oude garde vertrekt, heeft Omtzigt een gouden kans om te hervormen. Als hij die kans niet grijpt, zal de chaos nog groter worden.

Alsjeblieft Pieter Omtzigt, laat ons niet in de steek. Nederland heeft je nodig.

 

Vond je dit artikel goed? Steun Maaike van Charante via repelsteeltje.backme.org