Mensensmokkel gaat door en woestijn wordt kerkhof
11 augustus 2023 - Alma van Hees
Er is onlangs een deal tussen Tunesië en de EU gesloten om de grote instroom van migranten vanuit dit land in te perken. De smokkelaars lachen erom, migranten blijven het proberen en naast de vele verdrinkingsdoden komen er ook nog woestijndoden bij, plus razzia’s in Tunesië tegen Afrikaanse migranten. Wanneer kiest de EU voor sluiten van hun grenzen om dergelijke immigratie te ontmoedigen en zinloos te maken, voor ons én voor de immigranten? Een column van Alma van Hees.
In de Belgische krant De Standaard was onlangs een reportage te lezen over de mensensmokkelaars in Tunesië, met als kop: “Ik smokkel mensen tot ik een miljoen heb. Dan koop ik een villa met zwembad.” In Tunesië is de belangrijkste dodelijke migratieroute naar Europa ontstaan. Het is vanaf de kust maar 150 kilometer varen vanaf het noordelijkste punt naar het inmiddels overvolle Italiaanse eiland Lampedusa.
Maar, behalve ons om de gevolgen hiervan in Europa zorgen te maken, moeten we ons ook niet om al die migranten bekommeren? Velen wacht een gewisse dood, in zee of in de woestijn. Of ze verkommeren in de Tunesische steden. De voornoemde reportage, waarin smokkelaars, hun klanten en de slachtoffers aan het woord komen is rauwe ongefilterde realiteit. Een samenvatting.
De smokkelaars
De smokkelaars gaan voor geld. Maar er komen ook veel mensen om het leven bij deze overtochten. “Wat dan nog als die jongens verdrinken? Daar sta ik niet te lang bij stil,” zegt Tunesische Hassan (25) in dit verhaal. All in the game, want ze waren op de hoogte van de risico’s. Hij vervolgt: “Mijn familie is een van de vijf clans die bootmigratie vanaf de Kerkenna-eilanden voor de kust van Sfax in handen heeft. Maar iedereen op het eiland – de vissers, de postbodes en zelfs de politie – leeft van de smokkel. Je hebt eten nodig, onderdak en boten. Het brengt meer op dan toerisme of visvangst.” Van de strijd tegen mensensmokkel waar Europa al jaren een absolute prioriteit van maakt, heeft Hassan niets te vrezen. “Deze kust is van ons. Zelfs als de Verenigde Naties oorlogsschepen sturen om ons tegen te houden, gaat de smokkel door.”
Maar smokkelaar Khaled (28) worstelt met de menselijke tol van de smokkel. “Vier dagen geleden is er een schip vergaan. Khaled kende een van de slachtoffers, Anas. “Hij zat ook in de boot en is nog steeds vermist. Van de negentien jongens aan boord zijn er maar vier teruggekeerd.” En Melek, de kapitein, heeft het overleefd maar zit nu in de gevangenis. Hij probeerde eerst Anas tot bestuurder te verklaren, want die was toch al verdronken, maar dat is mislukt, vertelt Khaled.
De vader
“Europa moet nu een eind maken aan die open grenzen. Dit moet nu stoppen.” Ismail Hennachi (60) is woest. Zijn zoon Ahmed Hennachi (27) is nog steeds vermist. Ook voor Tunesische jongeren is Europa populair. “We hebben hem proberen tegen te houden, maar hij heeft het voor ons verborgen gehouden. Hij heeft pas naar zijn broers gebeld toen hij in de boot stapte.” De Hennachi’s zijn geen arme familie. De vader werkt in het gerechtsgebouw, zijn zonen zijn politieagent, projectontwikkelaar en student Engels. Daarnaast hebben ze een kruidenierswinkel die goed draait. Ahmed had een internetwinkel voor hij vertrok. “Hij verdiende genoeg om de smokkelaars zelf te betalen, hij heeft van niemand moeten lenen. Daardoor konden we hem niet tegenhouden.”
“Europa heeft mijn zoon afgepakt”, zegt vader Ismail bitter. “Hij werd verleid door video’s op Tiktok. (…) De beelden toonden mensen die hen geld, onderdak en eten geven. Waarom doet Europa dat? Waarom lokken ze onze jeugd weg? Waarom maken ze hun hoofd zot? Mijn zoon had een toekomst hier.” Europa heeft geen toekomst voor hen, ze belanden als bedelaar onder een brug, concludeert hij cynisch.
De visser
“Europa heeft altijd als een magneet gewerkt op veel mensen”, zegt Oussama Dabbabi (30). Hij werkt al vanaf zijn tiende als visser in het dorpje La Louza. “We hebben altijd migranten teruggevonden in de zee, maar nooit zoveel als nu. We kunnen niet meer werken. We moeten de hele tijd de kustwacht bellen. Intussen raak ik afgestompt. Telkens als ik een lijk uit het water vis, vraag ik me af waarom ik er niets meer bij voel. Laatst zag ik een hond spelen met het hoofd van een aangespoelde baby. De kinderen uit ons dorp keken gefascineerd toe.”
Tunesiëdeal
De Europese Unie en Tunesië hebben een deal gesloten op het gebied van migratie. Afgesproken is dat Tunesië de grenzen beter gaat bewaken en mensensmokkel aanpakt, in ruil voor investeringen van de EU in de techsector, watermanagement, duurzame landbouw en hernieuwbare energie. Dat geld is bedoeld om de Tunesische economie te stimuleren. Er gaat ruim 100 miljoen euro aan Europees geld naar Tunesië voor grensbewaking, het tegengaan van mensensmokkel, terugkeer van migranten en meer coördinatie van reddingsoperaties.
Reactie smokkelaars
Als het aan de EU ligt komen er straks helemaal geen bootjes meer naar Europa. Demissionair premier Rutte zei eerder deze week dat de migratiedeal het businessmodel van mensensmokkelaars moet verstoren om zo de gevaarlijke overtochten over de Middellandse Zee een halt toe te roepen. Maar smokkelaars in de Tunesische havenstad Sfax maken zich weinig zorgen.
“Dit zal niets veranderen”, zegt een 34-jarige Tunesiër over de migratiedeal die Tunesië en de Europese Unie afgelopen week sloten. Hij komt uit een vissersfamilie waarvan iedereen in de smokkelbusiness zit. Zelf zorgt hij ervoor dat de migranten de boot op gaan. “Corruptie zit Tunesiërs in het bloed”, zegt hij tijdens een autorit door de buitenwijken van Sfax. “Als je een boot de zee op wilt sturen, bel je gewoon even je contacten bij de kustwacht. Tegen betaling laten zij je weten wanneer het veilig is om te gaan. Denk je nou echt dat de autoriteiten van niets weten?”
Hij is enthousiast over de deals die hij en andere smokkelaars met de kustwacht sluiten. “Als je vijf boten de zee opstuurt, dan laat je er één onderscheppen. Zo lijkt het alsof de kustwacht iets doet. Ondertussen kunnen de andere boten doorvaren. De kustwacht, politie, ambtenaren; iedereen is erbij betrokken en verdient eraan. Het duurt jaren om dat aan te pakken.”
Migranten in woestijn gedumpt
Drie weken geleden werden duizend mannen, vrouwen en kinderen uit Sub-Sahara-Afrika ontvoerd vanuit de Tunesische havenstad Sfax, schrijft de Standaard. “Ze werden met busjes naar het woestijnachtige niemandsland aan de Libische grens gebracht en daar achtergelaten. Ze vergaan sindsdien van de honger en de dorst. De weinige struikjes op de zandvlakte bieden geen schaduw. Het gaat om zowel legale als irreguliere migranten.”
President Kais Saied van Tunesië geeft de Afrikaanse migranten, naar zijn land gereisd om de sprong naar Europa te wagen, graag van van alles de schuld. Van de economische problemen tot het meebrengen van bedreigende ziektes. Het was koren op zijn molen toen er bij migranten uit Sub-Sahara-Afrika tbc werd aangetroffen. Zijn racistische speeches leidden tot klopjachten op Afrikanen. Emmanuel Dumbuya (25) uit Sierra Leone vertelt dat hij met zijn zwangere vrouw Fanta in februari in Tunis uit hun huis werd verjaagd. Hij verloor zijn baan als elektricien en leeft ondergedoken op straat. Fanta is intussen bevallen. “Iedere dag bedel ik op straat, om eten voor mijn baby te kunnen kopen. De Tunesiërs durven mij geen werk meer te geven, omdat ik zwart ben. Ik ben doodsbang dat ze ons ook naar de woestijn zullen sturen. Is dat wat Europa wil? Fanta en de baby zullen dat niet overleven.””
Ook RTL Nieuws berichtte over dat dumpen van migranten, net als het Algemeen Dagblad, dat de woestijn tussen Tunesië en Libië een kerkhof noemde.
De migranten
Trouw liet vijf jonge mannen uit Gambia aan het woord die de prijs voor migratie, na veel dure en mislukte pogingen waarbij hun leven vaak op het spel stond, te hoog vinden en tenslotte terugkeren naar eigen land. Werkend in de Tunesische kustplaats Sfax om de zo fel begeerde overtocht naar Europa te kunnen betalen, werden ook zij slachtoffer van de razzia’s, waarna ze gedumpt werden in de woestijn. Ze wisten daar een week te overleven, waarna het Tunesische Rode Kruis hen naar een opvangcentrum bracht. “We hebben allemaal spijt”, zegt een van hen. “We komen uit arme families. De offers zijn te groot.” Maar wat wacht hem thuis? Zijn ouders hebben hun land verkocht om een deel van zijn reis te betalen en hij heeft nog zes jongere broers…
Daarentegen zegt de Tunesische Jallel Jlali (23), wiens benen van knieën tot tenen in het verband zitten, het gevolg van een schipbreuk, dat hij het weer probeert zodra het verband eraf is. Het bootje waarop hij zat zonk en hij moest een mededrenkeling die zich aan hem vastklampte hard op zijn hoofd slaan om hem af te schudden. Hij ziet geen toekomst in eigen land: “Ik sta van ’s ochtends tot ’s avonds op de markt om perziken, watermeloenen en amandels te verkopen, maar als ik ’s avonds thuiskom, is de winst van de dag alweer op aan benzine. Dit hele land is kapot. Er is alleen nog een stuk grond met een vlag.”
Ongecontroleerde migratie
Hoezeer je ook met deze jonge mensen kunt meeleven, met hun dromen en hun wanhoop, zolang de kans bestaat om in Europa te belanden op zoek naar een beter leven zullen deze menselijke drama’s zich aaneen blijven rijgen. Niet alleen daar, maar ook hier. Want wacht deze illegale immigranten hier een beter leven? Afgezien daarvan veroorzaakt de ongecontroleerde immigratie enorme problemen in de ontvangende landen. Collega OpinieZ-auteur Wouter Roorda heeft die onlangs weer op een rijtje gezet. Ze zijn niet te ontkennen, hoe hard je er ook je best voor doet.
Andere koers?
Ondertussen lopen de spanningen in Afrika verder op, met de staatsgreep in Niger en de ellende in Soedan. Nog meer asielzoekers? Of verandert de EU van koers? Het CDU in Duitsland liet onlangs een realistisch geluid horen. We zullen het zien. Maar dat de Tunesiëdeal voor nog meer dode migranten en overige ellende gaat zorgen, staat vast.
0 reacties :
Een reactie posten