De klimaatactivist: lui, egocentrisch en hypocriet

Het ligt altijd aan anderen

28 juni 2023 - Ines van Bokhoven

De klimaatactivist: lui, egocentrisch en hypocriet

Het ligt altijd aan anderen

“De klimaatactivist is niet hypocriet, jij gebruikt een drogreden,” schrijft ene Calvin van Laaren in een lang en warrig artikel in Het Parool. Hij doet daarin zijn uiterste best om geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen voor eigen vervuilend (vlieg)gedrag, want dat ligt aan Het Systeem. Vele verwende jongvolwassenen delen die mening: het ligt altijd aan anderen en zijzelf hoeven niets te doen. Ines van Bokhoven fileert deze luie en egocentrische hypocrisie.

Afgelopen zaterdag las ik een opiniestuk in Het Parool en eerlijk waar, mensen: ik weet nog steeds niet of ik er nou keihard om moet lachen of uit elkaar moet klappen van ergernis. Het is geschreven door ene Calvin van Laaren die zichzelf omschrijft als “Nederlands videomaker, interviewer en student”. Met zo’n pretentieuze omschrijving hoopte ik wat interessante dingen over hem te vinden, maar IMDb (Internet Movie Database) heeft nog nooit van deze ‘videomaker’ gehoord, en ook Google kan weinig interviews van zijn hand vinden.

 

Kolder

Maar goed, Van Laaren kan wel schrijven en hij gebruikt dat talent in dit stuk om met een van de meest breed uiteengezette smoezen te komen die ik ooit in mijn leven zag. De titel kopt ‘m al meteen in: “De klimaatactivist is niet hypocriet, jij gebruikt een drogreden”. Eigenlijk had Van Laaren het net zo goed bij die kop kunnen laten, want in het stuk zelf komt hij niet veel verder dan dat standpunt in heel veel woorden herhalen. Echt bewijzen of onderbouwen lukt ‘m nergens. Goed geschreven kolder uitslaan – dat dan weer wel.

 

Calvin van Laaren is het type mens dat tegen de bontindustrie protesteert met een mooie nertsjas aan zijn lijf. Of een opvoeder die pedagogisch bezig denkt te zijn door zijn kinderen toe te stoppen “dat er verdomme niet wordt gevloekt in dit huis”. Een veganist die na een protestactie een barbecue met fijne dikke speklappen organiseert. En Van Laaren is niet alleen: de hele XR-club lijkt uit mensen te bestaan die vooral tegen zichzelf en het eigen vervuilende gedrag staan te protesteren – maar dat enthousiast op allerlei andere zaken en personen projecteren. Waarna men zich tot hilarische proporties moet wentelen in de meest doorzichtige smoezen.

 

Hypocrisie

Van Laaren vindt dat klimaatactivisten die in nylon en polyester tegen de fossiele industrie staan te protesteren, of zich druk maken om CO2 tijdens hun zoveelste vliegreis van dat jaar, absoluut geen hypocrieten zijn. Dat deze activisten zelf precies doen wat ze anderen verwijten, dat moeten u en ik niet zien als hypocrisie, maar als menselijkheid. Want er zijn grenzen, zoals Van Laaren ook al in zijn schrijfsel betoogt. Vandaar dus dat een oplettende Twitteraar een mooie lekker-ver-weg-met-het-vliegtuig-vakantiefoto van ‘m vond. Want hee: een betere wereld is mooi, maar dan toch niet ten koste van de persoonlijke dromen en behoeften van deze mensen. Boeren, ja, die kunnen wel eventjes van baan veranderen voor het klimaat, maar Calvin kan onmógelijk een vakantie in Azië overslaan, hoor.

 

Het Systeem

In een warrig verhaal dat in grote lijnen eigenlijk niets zegt, probeert Van Laaren ons uit te leggen dat het namelijk helemaal niet gaat om wat deze activisten doen aan vervuilend gedrag. Het gaat om Het Systeem. Om de vage wereld van onzichtbare autoriteiten die alle touwtjes in handen hebben en die ons dwingen in een bepaald systeem te leven, waardoor activisten het ook niet kunnen helpen dat ze in polyester lopen en alweer een mooie, dure vakantie in Azië, of waar dan ook, moeten gaan maken. Niet hun schuld. Komt door het systeem.

Ook de Zwitserse klimaatactivist Max Voegtli had daar vreselijk onder te lijden: de jongeman, bekend van de klimaatgroep Renovate Switzerland, wilde voor een paar maanden naar Mexico. En moest daar dus het vliegtuig voor nemen. Iets dat hem op felle kritiek kwam te staan: “Absoluut onacceptabel“, kopte een Zürichse krant. Voegtli verdedigt zich op Twitter: “Het was geen eenvoudige keuze, er waren amper alternatieven”. Jawel Max, er was er minstens eentje: thuisblijven. Maar er zijn dus grenzen, en blijkbaar is het niet doorgaan van een mooie reis een onoverkomelijke ramp. Waar ligt de grens bij Max en Calvin? Nou, da’s helder: bij het punt waarop zij zélf werkelijke offers moeten brengen voor hun eigen idealen.

 

Verwend

Want daar wringt de schoen bij deze jonge volwassenen: ze zijn verwend. Ja, ik noem het beestje gewoon maar bij de naam. Deze generatie, een grote groep jonge mensen die niet voor niets de ‘prinsjes en prinsesjes-generatie’ wordt genoemd, is opgegroeid in een wereld van overconsumptie en -compensatie. Al begin jaren ’90 vroegen wij ons op de PABO af: wat geeft dat straks voor volwassenen, als je kinderen opvoedt met het idee dat alles om hen draait, ze nooit een lullig momentje van teleurstelling, angst, spanning of iets dergelijks mogen meemaken, je als opvoeder het woord ‘nee’ ziet als een fout? Als je ze het idee geeft dat zo’n beetje elke scheet die ze laten een prestatie van jewelste is?

 

Stampvoeten

Nou, dan krijg je dus jongvolwassen mensen zoals Van Laaren en Voegtli, die zich niet voor kunnen stellen dat wat zij graag willen gewoon niet kan. Dat als je keuze A maakt, keuze B dus afvalt. Dat als je een systeem wilt veranderen zonder dat je kijkt naar je eigen rol binnen dat systeem, je dus niks aan het veranderen bent. Als kleine kinderen staan deze activisten te stampvoeten, want ‘papa en mama’, degenen met macht, moeten het voor hen beter maken. Zelf doen ze er weinig anders voor dan kwaad zijn en naar anderen wijzen. Zich in een ander wereldbeeld dan dat van zichzelf inleven, het eens door andere ogen bekijken, dat hebben ze gewoon nooit geleerd.

 

Carice van Houten

Maar het zijn niet alleen de jonge volwassenen die het noorden volslagen kwijt lijken te zijn. Laten we het bijvoorbeeld eens over Carice van Houten hebben. Woont in Amsterdam, werkt geregeld in Los Angeles, heeft een partner die in Melbourne, Australië woont – waar ze ook een kind mee heeft. Het ligt voor de hand om te concluderen dat Carice veel vliegt. Bovengemiddeld veel zelfs. En dat doet ze dus zowel privé als voor haar werk. Ze is zelf dus een van de grootste vervuilers, maar dat weerhoudt haar er niet van vooral anderen te beschuldigen van het verpesten van onze planeet. Het zit haar zelfs zo hoog dat ze ervoor in therapie moest – wat me nog lastig lijkt als je zo’n druk vliegschema hebt en geregeld in het buitenland verblijft.

En het ergste is nog wel, net als bij Katja Herbers: waar doen die vrouwen het voor? Nou, voor hun werk. En wat is dat voor werk? Welnu, het spelen in een televisieserie. Meer niet. In een wereldje dat soms omvalt van de overbodigheid, maar dat tegelijkertijd volledig overspoeld is: mijn hemel, hoeveel tv-series zijn er? Hoe belangrijk is het nou werkelijk, zo’n acteercarrière? Als iemand als Eva Jinek luchtigjes kan suggereren dat boeren, die ons nota bene van voedsel voorzien – een absolute levensvoorwaarde – maar “een andere baan” moeten zoeken, geldt dat dan niet dubbel en dwars voor deze beroepsgroep?

 

Consumptiemaatschappij

Televisie, en alles wat erop te zien is, is een fiks onderdeel van onze consumptiemaatschappij – u weet wel, die maatschappij die voor al deze klimaatellende heeft gezorgd. Van Houten leeft bij de gratie van wat die consumptiemaatschappij haar waard vindt en bereid is haar te betalen voor haar werk dat enkel nog meer consumptie dient. Ze werkt, kort gezegd, voor de vervuilers van onze wereld – en vervuilt er zelf ook lustig op los. Maar dat het activisme haar geen windeieren legt als het gaat om de aandacht die toch wel een tikkie was teruggelopen de laatste tijd, is helder. Dus met een beetje mazzel kan ze straks nog meer vervuilen voor haar werk.

 

Eigen moraal

Maar wat Van Laaren betreft is alles wat ik hier aan bezwaren opschrijf dus een drogreden. Want mensen als ik “drukken hun eigen moraal op de activist”. Nou, reken maar Calvin, dat we dat doen: hypocrisie, zeker van mensen die willen dat wij ons leven op de kop zetten terwijl ze er zelf niet eens over willen peinzen, over welke aanpassing dan ook, is moreel gezien niet echt een mooi visitekaartje – voor vrijwel iedereen. Je bent wel heel diep in je eigen bubbel verzand als je denkt dat dat een goed excuus is. Want weet je, Calvin: jij drukt jouw moraal op de hele wereld, en vindt dat wij dat klakkeloos moeten accepteren en zelfs gehoorzamen.

 

Slaafs

“In tegenstelling tot individuele consumenten hebben directeuren en politici de macht om de infrastructuur vorm te geven en zo de samenleving op een duurzamere manier in te richten,” schrijft hij. De slaafse volgzaamheid die hieruit spreekt, maar ook de mate waarin hij zich verschuilt achter ‘het is hullie z’n schuld’, is gewoon schokkend. Mag ik Calvin erop wijzen dat het juist consumenten waren die ervoor zorgden dat een groot merk als Budweiser zich nu noodgedwongen moet aanpassen in hun reclamecampagne, omdat het anders failliet gaat? Dat ‘eenheid is macht’ nog steeds geldt en dat als hij mensen zo gek krijgt een bepaald product niet meer te kopen of gebruiken, het niet meer geproduceerd zal worden?

 

Anderen moeten het doen

Van Laaren kijkt liever naar de mensen die het niet zullen gaan oplossen, want die hebben nu eenmaal een uiterst winstgevend verdienmodel, en heeft daarmee zowel zijn slachtofferstatus als zijn activisme voor eeuwig bevestigd: als een ware Don Quichotte vecht hij tegen windmolens, terwijl de oplossing voor de hand ligt. Maar dan moet Van Laaren ophouden met overconsumeren. Ophouden met egocentrisme. Ophouden met leven in een bubbel waarin hij vindt dat hij recht heeft op het uitkomen van al zijn dromen en wensen.

En dat wil Van Laaren niet.

Dan moeten de boeren maar een andere baan zoeken, ja toch? Simpel. Dat anderen het maar doen. Van Laaren is er te lui voor. Kwaad zijn is mooi, en vechten voor een betere wereld ook, maar er zijn grenzen, toch, Calvin?