Links wordt steeds dwingender en onverdraagzamer

Er is een nieuwe Kulturkammer in de maak

15 april 2023 - Ines van Bokhoven

Het gedrag van het linker deel in onze samenleving wordt met de dag dwingender en onverdraagzamer. De NOS toonde daar deze week weer een voorbeeld van door eerst de ‘controversiële’ Laurens Buijs uit te nodigen, maar na wat protest zich daarvoor snel te verontschuldigen. Deze antidemocratische houding waarbij ongewenste stemmen worden gesmoord vertoont fascistische trekken en met name D66 valt daarmee op. Er lijkt een splinternieuwe Kulturkammer in wording die voorschrijft wat we moeten denken en doen, anders volgt uitsluiting, schrijft Ines van Bokhoven.

Is fascisme links of rechts? Ik stelde de vraag al eerder en stel ‘m nu weer, want het gedrag van het linkerdeel van onze samenleving wordt met de dag intoleranter en gevaarlijker voor mensen die een andere mening hebben dan zij. De toestand deze week, rond de toch al door links zo gehate Laurens Buijs, en zijn ‘foute’ optreden in het NOS Journaal, toonde voor de zoveelste keer dat links niet alleen onverdraagzaam is, maar de macht heeft ongewenste stemmen uit te schakelen als men dat nodig vindt. Er was enkel protest van wat kijkers voor nodig om de NOS (alweer) de eigen journalistieke code aan de wilgen te doen hangen.

 

Evenwichtig en pluriform

Want die Code is, als je ‘m leest, al meteen aan het begin helder: om het ‘vertrouwen van het publiek’ te krijgen doen ze (zeggen ze zelf) o.a. aan ‘evenwichtig en pluriform zijn – ‘berichtgeving is gebalanceerd en vertegenwoordigt verschillende visies’, schrijft men enthousiast. Enfin. De beschaamde excuses die na de uitzending met Buijs over Twitter heen vlogen, tonen aan dat de NOS maar wat raaskalt met die door henzelf zo bejubelde code: men wil absoluut en met klem géén verschillende visies aan het woord laten en doet men dat ‘per ongeluk’ toch, dan zijn de mea culpa’s niet van de lucht. Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur, had er een hele draad voor nodig.

 

Controversieel

Haar excuus: Buijs staat zelf ter debat. Sinds wanneer is dat een reden om iemand niet aan het woord te laten? Is men bang dat hij zichzelf of zijn standpunten, godbetert, wellicht gaat verdedigen of uitleggen? We kennen het systeem al een tijdje, het systeem dat vooral in talkshows wordt gehanteerd: je nodigt een gast uit met ‘controversiële’ denkbeelden – niet om hem of haar serieus aan het woord te laten, maar om die ene gast door minsten drie anderen gasten volledig onderuit te laten schoffelen. Is mooi, zeker ook voor de kijkcijfers, maar ook om de kijkers duidelijk te maken: wijk niet af van onze standpunten, want dan doe je niet meer mee. Zullen we je zelfs proberen kapot te maken.

 

Democratie aangevallen

Democratie is een systeem dat mensen juist aanmoedigt om divers te zijn. Om vrij te zijn en zichzelf in vrijheid te ontwikkelen. Deze mensen bezweren bij hoog en laag de voorvechters te zijn, de beschermers zelfs, van onze democratie en onze vrijheid. Vooral het NOS-Journaal straalt uit een autoriteit te zijn op dat gebied – en toch gaat het bij een van hun eerste eigen regels al hopeloos fout.

En dit is geen uitschieter, geen incident. Dit is een gevaarlijk patroon aan het worden, een systeem dat stukje bij beetje onze democratische, vrije samenleving aan allerlei steeds knellender banden probeert te leggen. Dat probeert te heersen over de gewetens van mensen en mensen voorschrijft wat en hoe men moet denken. Tot in de kleinste details. En iedereen moet erin mee. Wie niet wil, wacht een leven vol haat en uitsluiting.

Ik stel de vraag opnieuw: is fascisme links of rechts? Zullen we weer eens in de geschiedenis duiken en die andere, simpele vraag eens stellen – wie bedacht nou eigenlijk dat fascisme?

 

Uitvinder van fascisme

U denkt nu aan Mussolini, en niet onterecht. Maar Mussolini bedacht het niet zelf, dat was Giovanni Gentile. De Italiaan Gentile was een professor in de filosofie, uit de school van Marx en het socialisme. Hij was tijdens de Mussolini-jaren minister van Onderwijs. Deze man is de grondlegger van wat we nu fascisme noemen: een systeem waarbij de staat centraal staat en het individu volledig onderworpen is. Een soort van socialisme-in-het-kwadraat, wat hij ontwierp als systeem.

Ook Mussolini, de man die Gentiles ideeën in de praktijk bracht en doorgaans wordt gezien als de vader van het moderne fascisme, kwam uit een diep-socialistisch nest. Zijn ouders waren al fanatieke socialisten en Mussolini, die blijkbaar vond dat het allemaal nog niet ver en snel genoeg ging, omarmde het militante, totalitaire karakter van Gentiles versie van het linkse gedachtengoed. Het is dus beslist niet onredelijk om fascisme als links te zien – al denk ik dat het vooral een systeem is dat machtsgeile mensen aantrekt.

 

Antidemocratische houding

Als we kijken naar het huidige gedrag van het zichzelf links noemende deel van onze samenleving, op dit moment vooral geleid door D66, dan is het eenvoudig er de antidemocratische houding in te spotten. Het is niet voor niets dat juist deze mensen alsmaar waarschuwen voor bruine hemden en zwarte laarzen: zolang mensen dat stereotype verwachten bij het woordje ‘fascist’ zullen ze hopelijk niet verder kijken dan dat.

Maar je hoeft er maar even over na te denken om te concluderen dat fascisme niks te maken heeft met kleding en alles met mentaliteit. Het gaat om de overtuiging dat jij, met je standpunten en kijk op zaken, beter bent, verheven bent boven wie een andere mening heeft. En erger nog: dat jij, omdat jouw standpunten nu eenmaal beter zijn, het recht hebt ze aan anderen op te dringen. En dat je daarvoor alles mag gebruiken wat resultaat boekt, desnoods vormen van geweld.

 

Uitsluiten

Sociaal geweld is een favoriete vorm van geweld in groepen die vinden dat het collectief voorgaat op het individu. Het demoniseren en uitsluiten van mensen kan ernstige en verstrekkende gevolgen hebben voor de verstotene, en is dus een effectieve straf voor wie niet mee wil doen – en niet zelden een manier om iemand te dwingen dan toch maar eieren voor z’n geld te kiezen omdat de gevolgen van die uitsluiting het leven zo goed als onmogelijk maken, of zelfs gevaarlijk. En uiteraard richt men zich fanatiek op de beïnvloeding van onze jeugd: hoe eerder hoe beter, als het gaat om het trainen van mensen die perfecte subjecten van het collectief moeten worden.

 

D66 en kenmerken van fascisme

Ik heb vorig jaar, in een discussie op Twitter, voor de aardigheid en met een handig woordenspel aangetoond dat D66 voldoet aan vrijwel alle tien kenmerken die Wikipedia noemt onder het kopje ‘fascisme’. Nou zijn veel van die punten een beetje als horoscopen: je kunt ze nogal breed interpreteren. Maar het kostte me verrassend weinig moeite om de tien punten vrij concreet terug te voeren naar hoe D66 politieke zaken doet, en dat vind ik toch iets zeggen.

Het is D66 dat het hardst pleit voor het verbod van stemmen die hen niet aanstaan, zoals FvD en de omroep Ongehoord Nederland. Het is D66 dat het meest aan polarisatie doet, het versterken van het vijandsbeeld, het opjutten van mensen om andersdenkenden vooral geen ruimte te geven. Het is D66 dat de media beheerst en daarmee een grote invloed heeft op de boodschappen die het volk tot zich dient te nemen via de Publieke Omroep en veel van onze kranten. En het is D66, met nota bene een vrouw aan het roer die zich graag laat prijzen als ervaren en succesvol diplomate en ondertussen niets begrijpt van mensen, dat nu de poot stijf houdt over de stikstof-standpunten, alsof het blasfemie zou zijn er ook maar een millimeter van af te wijken.

Tot mijn grote vreugde lijkt dat tot resultaat te hebben dat het nu D66 zelf is dat wordt uitgeslotenuitgesloten – soms doet de democratie haar werk nog, gelukkig. Maar het toont allemaal het geradicaliseerde karakter van een partij die ooit uit redelijke, bereikbare intellectuelen bestond.

 

Kulturkammer

Wat er deze week gebeurde tijdens en na die ene uitzending van het Journaal is een teken aan de wand, eentje die we allemaal veel serieuzer zouden moeten nemen. En er zijn meer tekens: zo lijkt er een splinternieuwe Kulturkammer opgericht te worden. Met een eisenpakket waar men aan moet voldoen wil men aanspraak maken op subsidie – en uiteraard zijn het allemaal kneiterlinkse eisen over duurzaamheid en diversiteit. Voldoet u niet aan de eisen, dan mag u het uitzoeken met uw orkest dat graag blanke componisten als Bach en Mozart speelt. Divers en duurzaam zult u zijn, of u wilt of niet. Want dat is vrijheid en democratie – of zoiets. En nee: uw mening is niet gevraagd. Deze beslissingen worden allang niet meer democratisch genomen.

Laten we zorgen dat de ruk naar rechts doorzet, want anders zou het wel eens een heel lelijk hoofdstuk kunnen worden, wat we nu aan het schrijven zijn.