Over onze langstzittende premier en wat ik er van vind

De Teflon is inmiddels helemaal verdwenen

2 augustus 2022 - Ines van Bokhoven

Mark Rutte heeft het voor elkaar: hij is de langstzittende premier van Nederland. Maar dit wordt niet gevierd, want Nederland is klaar met Mark, inclusief zijn eigen VVD. Teflon-Mark heeft nooit ons land gediend maar alleen maar zichzelf. Als politieke junk is hij verslaafd aan de macht en laat hij puinhopen achter. De rekeningen mag het volk betalen. Hij zal vooral de geschiedenisboeken ingaan als de meest niet-geliefde premier van Nederland, verwacht Ines van Bokhoven. 

Met een glas wijn naast mijn toetsenbord – meer uit wanhoop dan uit vreugde – vier ik dan vandaag het feest van onze premier: hij is de langstzittende premier uit onze geschiedenis. Een hele prestatie. Je zou verwachten dat dit, overal in het land, gevierd zou worden. Misschien iets bescheidener dan Koningsdag, maar toch wel feestelijk: als in een democratie één man zo lang zoveel macht weet te behouden, dan moet-ie wel immens geliefd zijn bij het volk. Toch?

Ik drink nog maar wat van mijn wijntje, want het lachen vergaat me zo zoetjesaan met onze Mark. Onze recordhouder. Onze Winnaar die, om te kunnen blijven winnen, over steeds grotere bergen lijken heen moet stappen. Ach, ik weet wel: hij zit er niet mee. De man heeft één doel voor ogen en niets of niemand zal hem stoppen. En dat is te merken.

 

Mark gaat voor Mark

Zijn doel is ons nu, na al die jaren, inmiddels pijnlijk duidelijk: Marks enige doel is Mark. En de macht die Mark kan vergaren, op welke manier dan ook. Dat hij nu de langstzittende premier is van een land dat doorgaans niet eens meer weet waar de beste man zich vandaag nu weer bevindt (hij is de laatste tijd meer in het buitenland aan het lobbyen voor zijn eigen toekomst dan dat-ie ons land daadwerkelijk bestuurt) doet er niet toe: hij heeft die titel, hij heeft de prijs, hij heeft de buit binnen. Hij zit comfortabel in zijn toren, kijkt uit over ons, en denkt na over hoe hij nog meer macht kan krijgen of zo lang mogelijk kan vasthouden aan de macht die hij heeft.

En wij betalen de rekeningen.

 

WEF-volgeling

Ja, da’s meervoud: het zijn er inmiddels heel wat. En er blijven elke dag opnieuw nieuwe rekeningen bijkomen. Mark maalt er niet om. Mark weet dat het allemaal niet uitmaakt: in de politiek, en zeker de onze, worden mensen zelden tot nooit afgerekend op hun slechte functioneren. Integendeel: voor je het weet zie je een mislukte minister terug als Commissaris van de Koning, of aan het hoofd van een of andere onderzoekscommissie. Mark dient daarnaast een orgaan dat hij veel meer trouw is en veel serieuzer neemt dan het land dat hij dient te besturen. Mark volgt het WEF trouw – u weet wel, dat ‘praatclubje’ dat er apetrots op is vrijwel elke overheid ter wereld die ertoe doet te hebben ‘gepenetreerd’ met mensen die door het WEF zijn getraind en geschoold.

 

Spuugzat

Toen hij zijn premierschap won beloofde hij ons nog een kabinet ‘om de vingers bij af te likken’. Inmiddels hebben we een kabinet waarbij we onze vingers stukbijten, als neurotische nagelbijters, tot aan de riempjes. Tot bloedens toe. Bijna niemand wil deze man nog in het Torentje van waaruit hij dit land te gronde heeft gericht: meer dan 80% is hem spuugzat. De hashtags ‘RutteStapOp’ en ‘KlaarMetRutte’ zijn al maanden trending op Twitter, de peilingen zijn duidelijk, het protest zwelt aan, en hij wil maar niet weggaan. Tenminste: hij is bijna nooit meer hier, dit land boeit de man overduidelijk niet meer – maar echt weggaan, daar is hoegenaamd geen sprake van.

 

Machtsjunkie

Hij doet me soms denken aan een junkie. Verslaafd aan zijn favoriete drug, macht, heeft hij niet door hoeveel schade hij aanricht, hoeveel levens hij om zich heen verwoest, hoeveel vertrouwen hij vernietigt en hoeveel hij inmiddels al heeft gejat aan goodwill, zekerheid, optimisme, vechtlust en ‘zin in morgen’. Al zijn aandacht is gericht op het voeden van zijn verslaving, zoals dat gaat bij junkies. Overal waar Mark komt, wordt het duister. Alles wat hij aanraakt lijkt ineen te schrompelen in rotting en verdroging: de man brengt enkel onvruchtbaarheid voort. Niets kan groeien in de wereld van Mark de politieke junk, naast Marks verslaving.

En zoals dat dan gaat in de omgeving van zo’n verslaafde: dit land is kwaad. En als het niet kwaad is, dan is het wel verdrietig, teleurgesteld of depressief. En anders is het wel vervuld van haat en angst (die twee zijn doorgaans onlosmakelijk met elkaar verbonden). Onder het bestuur van deze junk is gebeurd wat je kunt verwachten van junkies: het is een onleefbare puinhoop geworden. Junks zijn niet te vertrouwen en ook dat is een kenmerk van de aan macht verslaafde Mark: geen woord dat uit zijn mond komt valt ook maar een seconde serieus te nemen. Valse beloftes, gebroken afspraken, overtreden wetten en een volslagen gebrek aan welke vorm van moraliteit dan ook: dát is onze record houdende premier.

 

Record

En nu heeft-ie dus een record gebroken – en bijna niemand die hem die eer gunt. Want wie is er nou blij met een mens die zijn hele leven wijdt aan zijn persoonlijke verslaving? En daar niet, zoals junkies gebruikelijk zijn te doen, zijn moeders stereo of portemonnee voor jat, nee: een heel land naar de afgrond duwt. Met het grootste gemak. Met die eeuwige ‘ik ben zó leuk’-glimlach op zijn gezicht. Met zijn mediatraining. Met zijn liefde voor Schwab – die hem ooit de meest aantrekkelijke premier van Europa noemde en beloonde met een prijs (zie video vanaf 1:49) en een misselijkmakende ophemel-speech waaruit blijkt dat Mark een absolute heilige is – en dat alles ruikt naar een wereldloopbaan.

Kijkend naar dat filmpje, en het gezicht van onze premier, is het meer dan helder wie hij denkt te moeten dienen in zijn honger naar meer, meer, meer macht. En ik geef u een hint: wij, de Nederlandse burgers, of de democratie van de Nederlandse Staat, zijn het niet. Nooit zag ik Mark harder uit elkaar knallen van puur geluk dan ik hem in dit filmpje zie doen. Dit is zijn wereld: prestige, geld, elite, bovenlaag. Gezellig de macht onder elkaar verdelen. Met burgers zoals u en ik heeft de man niets, en het is schrijnend hard te merken aan de ongekende rotzooi in dit land. Terwijl Mark – ook nu, as we speak – hoofdzakelijk bezig is te doen wat goed is voor Mark, zijn u en ik verworden tot plebs. We zijn niets meer waard. Onze levens, ons geluk, onze dromen: Mark heeft ons weten te reduceren tot niets meer dan cijfers op papier, in modellen, in grafiekjes. We bestaan niet echt voor hem, en hij houdt dan ook het liefst zoveel mogelijk afstand.

 

Verkeerde adres

Tenenkrommend laat hij dat zien in dit filmpje: hij staat vol medeleven in de tuin van mensen in Groningen die het slachtoffer zijn van het aardgasbeleid met al z’n bevingen en onbewoonbaar verklaarde huizen. Maar als blijkt dat hij bij het verkeerde adres staat, dat hij eigenlijk bij andere mensen had moeten zijn, weet hij niet hoe snel hij het gesprek af moet kappen en moet maken dat hij wegkomt. Het is werkelijk gênant om aan te zien: hij is verloren als het aankomt op simpelweg intermenselijk verkeer en alledaagse communicatie met alledaagse mensen. De paniek staat zowat op zijn gezicht.

Dit is Mark zoals we hem zelden zien: zonder script teruggeworpen op zijn eigen menselijkheid, zijn empathische improvisatietalent. Het verbaasde dan ook weinigen dat hij, zo snel mogelijk nadat hij de vergissing ontdekte, haastig weg stiefelde bij die evengoed getroffen mensen. Weg van de camera, weg bij de kans betrapt te worden op werkelijkheid. We moeten wel in het script blijven, anders is het niet meer leuk, hè?

 

Teflon

Teflon Mark was ineens niet meer zo ‘Teflon’. Het was een uitzondering: werkelijk alles lijkt van deze man af te glijden, niets trekt hij zich persoonlijk aan. Terwijl hij tot ver in onze persoonlijke levens ingrijpt, is hij zelf nergens persoonlijk, ook niet als het gaat om aansprakelijkheid, spijt, leerproces of wat dan ook. Altijd die robotachtige glimlach zonder dat zijn ogen echt meelachen, altijd die korte, gemaakt-opgewekte eerste antwoorden voordat hij doorschiet in zijn ‘jongens, doe nou even niet zo moeilijk’-toontje. Altijd het gevoel dat je te maken hebt met een vleesgeworden ambtelijk rapport met aangeleerde, bijbehorende gezichtsuitdrukkingen – maar er zit nooit echt gevoel achter. Ik haal het er tenminste niet uit, en ‘mensenkijken’ is een grote hobby van me, als romanschrijver.

 

Peter Pan

Mark speelt een geinige man met een Peter Pan-syndroom: hij lijkt maar niet volwassen te willen worden. Het narcisme en de onbetrouwbaarheid die bij deze semi-stoornis komen kijken zijn met gemak bij onze Mark terug te vinden, zoals ook het karakter in het beroemde boek een onvolwassen en zelfzuchtig mannetje is dat uit is op invulling van eigen plezier en behoeften, en gezworen heeft nooit te zullen veranderen.

Zijn eigen partij lijkt ‘m zelfs zat te zijn; da’s dan weer niet vreemd als je zag hoe Mark omging met een democratische stemmingsuitslag tijdens een VVD-congres. Je moet het hem nageven: hij is wel bijzonder creatief in het bedenken van allerlei manieren om mensen een dikke middelvinger te geven, zonder ooit een hand op te steken. Maar zijn ‘het staat ze vrij hun lidmaatschap op te zeggen’-respons was er eentje die het onderhand wel duidelijk maakte: als zelfs je eigen directe achterban je niks meer zegt, dan ben je werkelijk nog alleen maar met jezelf bezig, als politicus.

 

Klaar met Mark

Nederland is klaar met Mark, en dat terwijl Mark zelf eigenlijk nooit echt aan Nederland is begonnen: hij heeft dit land gebruikt als kapstok om zijn eigen loopbaan aan op te hangen. En dat is ‘m met ongekend veel succes gelukt. Door zichzelf te omringen met nietszeggende jaknikkers wordt deze Peter Pan enkel gevoed in zijn Ruttiaanse ideeën over alleenheerschappij en hoe je de lessen van mensen als Machiavelli zo goed mogelijk in praktijk kunt brengen. Hoe je een heel volk kunt gebruiken om je een weg de geschiedenisboeken in te wurmen, al is het maar met zoiets als ‘langstzittende premier’.

Als iemand die al een leven lang met de neus in geschiedenisboeken zit te snuffelen en die onderhand wel iets snapt van hoe goeie historici met het verleden omgaan, vrees ik dat hij eerder zal worden herinnerd door het feit dat hij de meest gehate premier van Nederland was. Met afstand, zelfs. Ik laat het oordeel over ’s mans professionele functioneren aan kenners over; ik heb alleen verstand van mensen. En als mens schiet Rutte ernstig tekort. Zo simpel is het.

Dus dan nog maar een glaasje wijn – om te drinken op de gezondheid van dit arme, arme land. We gaan het nodig hebben. En wat Mark betreft:

Nou, gefeliciteerd dan maar hè?

Vond je dit artikel goed? Steun Ines van Bokhoven via inesvanbokhoven.backme.org