Sylvia Borren. Foto: Greenpeace.












Hoe maak je van een overtuigd pacifist een kille moordmachine? Met een verhaal!
Een bijdrage van Reynier Pronk.
Ik moest hier aan denken toen ik enkele jaren geleden een radio-interview beluisterde met de toenmalige voorzitter van Greenpeace, mevrouw Sylvia Borren, die op dat moment afscheid nam. Op de vraag of zij het niet erg vond dat windturbines sterfte onder vogels, vleermuizen en (bruin)vissen veroorzaakten antwoordde zij: ‘Dat moet dan maar…’
Ik viel bijna van de bank van schrik. Hoe kan de voorzitter van een club die tot dan toe niet schroomde om oorlog te voeren tegen Japanse- en Russische walvisjagers om vissen te beschermen, zo’n omslag maken?
En was het daar nu maar bij gebleven, maar de ene na de andere milieuorganisatie volgde en maakte zonder veel problemen een draai van 180 graden. Ze begonnen vlijtig de bossen te kappen die ze daarvoor hadden beschermd en hielpen ijverig mee om, in of langs natuurgebieden, geschikte locaties te vinden voor de aanleg van zonne- en windparken, onder het motto ‘dat moet dan maar’.
Hoe krijg je mensen zo ver om massaal zo’n absurde omslag te maken?
Ik denk dat apenprofessor Frans de Waal hier een bevredigend antwoord op zou kunnen geven. Wij verschillen immers niet zo gek veel van mensapen. Apen kunnen uren doorbrengen met spelen, elkaar vlooien en doen wat apen zoal nog meer doen, maar opeens breekt er, zonder aanwijsbare reden, paniek uit. Eén aap begint te krijsen en de hele groep begint vervolgens ook te krijsen. Ze rennen daarbij als dollen heen en weer totdat de rust in de groep weerkeert.
Net als bij de mensapen zit bij ons de blinde paniek direct onder de oppervlakte. Alleen worden wij niet fysiek opgejaagd, maar draait het bij ons om ‘het verhaal’. Hoe griezeliger dat verhaal is, hoe meer we terechtkomen in een staat van redeloze angst en leveren wij ons gezond verstand zomaar in. Zelfs als op een gegeven moment blijkt dat ‘het verhaal’ niet klopt.
Eén ‘verhaal’ heeft ons bijvoorbeeld de tachtigjarige oorlog bezorgd, want er waren hier in de lage landen lieden die het waagden niet ‘het verhaal’ van de Spaanse koning te geloven, maar een ander verhaal.
Die verhalen leven overigens nog steeds en hebben vandaag de dag nog miljoenen volgers, terwijl inmiddels al lang bekend is dat er niets van klopt: astronauten hebben immers geen hemel doorboord op weg naar de maan, geen enkele kompel heeft ergens in de diepte de hel aangetroffen en de mens is echt niet 5.000 jaar geleden uit een hoopje modder gekleid en met een ademtocht tot leven gebracht.
Een verhaal hoeft dus niet te kloppen om alom geloofd te worden. Denk maar eens aan dat van de Club van Rome. Nog immer wordt er met waardering en achting over de deelnemers daarvan gesproken, terwijl ze er nota bene aan alle kanten naast zaten.
Machthebbers, profiteurs en charlatans weten dit natuurlijk ook. Met de juiste mengeling van onraad, angst en hoop en natuurlijk vertelt door mensen die voldoende gezag (onze krijsende aap) hebben weten te verwerven, mist het z’n uitwerking niet.
Het ‘verhaal’ waar het al decennia over gaat, is niet bedacht in vroeger eeuwen door mannen met jurken, baarden en potsierlijke hoofddeksels, maar door wetenschappers en dat maakt het nog virulenter.
Die wetenschappers bedienden zich deels van ‘science‘ en deels van ‘fantasy‘. Dat deden ze door hun incomplete bevindingen via modellen te extrapoleren naar de  verre toekomst. Zouden ze ruiterlijk erkennen dat dit slechts projecties c.q. verkenningen waren, uitsluitend bedoeld voor intern gebruik, dan was er niet veel aan de hand geweest.
Maar hun projecties zijn via het IPCC in handen gevallen van politici, charlatans en profiteurs die weinig begrip hebben van projecties (die uit best- worst- and average-case scenarios bestaan) en houden de wereld al geruime tijd in hun greep met het ‘business as usual’ verklaren van het ‘worst-case scenario‘.
Inmiddels is ook dit verhaal ook in het stadium terecht gekomen van onaantastbaarheid; het maakt niet meer uit of het bewijs wordt geleverd dat ‘het verhaal’ geheel of gedeeltelijk niet klopt.
En nu staat iedere volger van ‘het verhaal’ die iets te vertellen heeft in de ‘het moet dan maar’–stand en gooit zonder pardon alles over boord waar men eerder z’n leven voor gegeven zou hebben.
De liberalen leveren hun principes van ‘de vrije burger’ met het grootste gemak in door als grootste en langst regerende partij de Crisis & Herstelwet in te voeren, inclusief het binnentredingsrecht, waardoor de rechten van de vrije burger ernstig worden aangetast.
D66, opgericht om de kiezers meer stem te geven, heeft het omgekeerde gedaan door o.m. het raadgevend referendum af te schaffen. Verder doen ze er alles aan om de inspraak van burgers nog verder te beknotten.
GroenLinks, de partij die zou moeten opkomen voor natuur en landschap, zet dit principe met het grootste gemak bij de vuilnisbak ten faveure van wind- en zonnestroom en kiest daarmee om van Nederland impliciet één groot industrieterrein te maken.
Ook de Partij voor de Dieren vindt het klimaat inmiddels een groter thema dan het redden van vogels, vleermuizen en insecten, die vermalen worden in de wieken van duizenden windturbines op land en zee, om nog maar te zwijgen van de gedesoriënteerd aanspoelende bruin)vissen.
De boerenpartij, het CDA, heeft door het medeondertekenen van de klimaatwet, z’n traditionele achterban (nog verder) klemgezet, niet alleen door het limiteren van stikstof, maar ook door de boeren te verplichten tot volledige CO2 reductie in 2030/2050.
De SP, die de traditionele achterban van de PvdA heeft overgenomen, komt door het medeondertekenen van de klimaatwet niet langer op voor de zwakkeren in de samenleving, want ook die worden getroffen door isolatiedwang, het gasverbod en in waarde kelderende autootjes door elektrificatiedwang.
De rechterlijke macht, tot de Hoge Raad en zelfs het Europese Hof aan toe, heeft klaarblijkelijk besloten om elk conflict dat verband houdt met het klimaat, bij voorbaat in het voordeel te beslechten van partijen die zich bezighouden met het klimaatdogma en de daarvan afgeleide energietransitie. Gedupeerden zijn dus volledig rechteloos geworden en daarmee wordt de rechtstaat tot in z’n haarvaten geraakt. De omwonenden van het windmolenpark in Drenthe kunnen hierover meepraten.

Reynier Pronk.
De gezamenlijke pers heeft besloten om alles waardoor twijfel zou kunnen ontstaan niet te publiceren, een enkele gunstige uitzondering daargelaten. Om, zoals een hoofdredacteur schreef, ‘de energietransitie niet voor de voeten te lopen’.
’Het verhaal’ heeft ook tot gevolg dat er een goede kant (de believers) en een foute kant is ontstaan (de ontkenners). Onze luis in de pels, Follow the Money, heeft ervoor gekozen om niet de ongetwijfeld onwelriekende geldstromen van de klimaattransitie aan een kritisch onderzoek te onderwerpen, maar wel de organisatie van sceptici te discrediteren. Vreemd!
Maar bovenal bevreemdt mij dat alle instituties waar je blindelings op kon vertrouwen, zo gemakkelijk een ‘U-turn’ hebben gemaakt.
Dus zó maak je van een overtuigd pacifist een kille moordenaar. Weer wat geleerd!