Aardgas kan en moet

De beslissing om warmtepompen toe te passen in de bestaande bebouwing is ondoordacht, de kosten zijn hoog en als je echt warmte nodig hebt laat die warmtepomp het afweten.


Een bijdrage van Hugo Matthijssen.

Aardgas is in Nederland, een hot item. Er is in de 2e kamer besloten dat onze huishoudens van het gas af moeten gaan – een vreemde beslissing als je bedenkt dat een molecuul aardgas uit een atoom koolstof en 4 atomen waterstof bestaat. Bij de verbranding komt er dan ook voornamelijk waterdamp vrij en een relatief kleine hoeveelheid CO2.

Dat betekent dan ook dat ombouwen van een kolencentrale op aardgas al snel 60% van de CO2 uitstoot bespaard als dat je doel is. Er zijn nu veel landen die hun klimaatdoelen willen halen door juist meer aardgas in te zetten. Laten we eens kijken wat er werkelijk aan de hand is.

In Trouw stond op 3 februari het volgende artikel:

“De gasproductie uit het Groningenveld gaat omlaag. Maar kan dat wel? Krijgen we dan geen koude voeten? ”

Enkele stukjes uit de tekst:

“Minister Wiebes heeft iets om over te piekeren. De veiligheid van de Groningers is er bij gebaat als de gaswinning in het Groningenveld wordt teruggeschroefd naar 12 miljard kubieke meter per jaar, oordeelde het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) donderdag. Dat is ruim 9 miljard kuub minder dan de huidige productie. Wiebes wil ‘zo snel mogelijk’ naar het niveau dat het SodM adviseert. Maar hoe snel kan dat?

We kunnen toch minder gas verbruiken?

De 7 miljoen Nederlandse huishoudens zijn grote afnemers van gas uit het Groningenveld. Die kunnen van het gas af, in principe. Ooit zal dat ook moeten, als Nederland aardgasloos verder wil gaan.

Dan exporteren we toch minder?

België en delen van Duitsland en Frankrijk zijn net zo afhankelijk van Nederlands gas als Nederland zelf. Geen gas, dan koude voeten. Daarbij: Europese regelgeving verbiedt het maken van onderscheid tussen binnenlandse en buitenlandse klanten. Wel gas verkopen aan Nederlanders, maar niet aan Belgen, dat kan de Gasunie dus niet maken.”

Bron hier.

Tot zover Trouw: Nederland moet van het gas af en de export moet doorgaan. Een wat vreemde insteek zou je zeggen. Wat ze ook nog aangeven is dat 7 miljoen Nederlandse huishoudens samen grote gasafnemers zijn.

Even terugkijken. De gasmarkt wereldwijd in 2014 was ruim te noemen met name in de VS zag je een toename van het gasgebruik en het gevolg daarvan is dat met name de VS als een grote speler een-CO2 reductie realiseerde de afgelopen jaren.

Wingas schrijft in het artikel aardgas in de energiemix het volgende:

Import en eigen productie.

De grootste aardgasproducenten ter wereld zijn momenteel de Verenigde Staten (651 miljard kubieke meter in het jaar 2011), Rusland (607), Canada (161), Iran (152), Qatar (147) en China (103).

Daarmee vergeleken is de aardgaswinning in Nederland aanzienlijk kleiner: die lag in 2014 op zo´n 70 miljard kubieke meter. In 2014 bedroeg het graadgecorrigeerde verbruik volgens cijfers van het CBS 42 miljard kubieke meter.

Bron Wingas.

Daarnaast is in onze omgeving ook Noorwegen een exporteur van aardgas.

De levering van 42 miljard kubieke meter in 2014 is in een rap tempo teruggeschroefd en er moet nog 9 miljard af geeft Wiebes aan. Het moet nu 12 miljard kubieke meter worden en zo zijn is vanaf 2014 de productie in Groningen met 30 miljard kubieke meter teruggebracht.

En nu komt het knelpunt direct in beeld. Het Groningse gas heeft een lagere calorische waarde dan al het andere aardgas wat hier geïmporteerd wordt. Dat betekent dat het Groningse aardgas per kubieke meter minder warmte levert dan een kubieke meter gas uit bijvoorbeeld Noorwegen, dat hoogcalorisch genoemd wordt.

Je kunt dan ook niet zomaar de gaskraan in Groningen dichtdraaien en daarvoor in de plaats import gas gaan gebruiken. Daar kunnen de gasketels en veel industriële installaties in Nederland en de omliggende landen die ons gas importeren niet tegen. Dat betekent dat als we Groningen dichtdraaien en we ons aan de contracten willen houden met de afnemers van het Groningse gas we daar wat aan moeten doen.

Hier een overzicht van de energiestromen binnen en door Nederland in 2016 in PJ en een PJ is 277 777 777,8 kWu ( een kubieke meter laagcalorisch gas bevat 10,3 kWu aan energie).

Aardgas invoer 1312 PJ, productie 1617 PJ. Export 1748 Pj en eigen gebruik Nederland 735 PJ.

Het probleem is niet de hoeveelheid gas. Wereldwijd is er voorraad genoeg en Shell heeft de tankers bij wijze van spreken al klaar liggen. Er zijn echter 2 grote knelpunten 1e het geïmporteerde gas moet zodanig bewerkt worden dat het voldoet aan de specificaties van het Groningse gas en voorts moet er voldoende opslagcapaciteit zijn om aan de grote piekvraag in de winter te kunnen voldoen.

Het Groningse gas is uniek, niet alleen Nederland maar ook het netwerk en de apparaten in de landen waarnaar we al tientallen jaren exporteren is volledig ingesteld zijn op laag calorisch gas. Maar dat is technisch op te lossen. Zo’n 80% van de lucht bestaat uit stikstof en door een inert gas zoals stikstof aan het hoog-calorisch gas toe te voegen, in de juiste mengverhouding, krijg je een menggas dat in het gebruik volledig overeenkomt met het gas uit Groningen.

En zo kunnen we aan onze leveringsverplichting qua hoeveelheid wel voldoen en exporteren we dit gas dan ook naar België en Duitsland en Frankrijk.

Op dit moment beschikken we over de stikstoffabrieken in Ommen, Wieringermeer en Pernis en bij een stikstof-caverne in Heiligerlee waar ook opslag in de bodem mogelijk is er staat een menginstallatie in Zuidbroek.

De capaciteit van deze installaties is nu goed voor 20 miljard m3 gas per jaar wat voldoet aan de calorische waarde van het Gronings gas.

Door de toezeggingen van Wiebes komt de Gasunie nu in de knel. Nederland kan zo niet meer aan de verplichtingen voldoen en dat maakt het noodzakelijk om de productie van dit menggas eind 2019 verhogen naar 30 miljard m3 per jaar voornamelijk door de fabriek in Zuidbroek versneld uit te breiden.

Minister kamp ging er van uit dat de bouw moet na overleg met betrokkenen in 2017 kon beginnen. Dat kondigde minister Kamp al aan op 22 mei 2015. Hij vond deze uitbreiding nodig “in voorbereiding op een vermindering van gaswinning uit Groningen wegens natuurlijke terugloop.

Bovendien zou een vergrote stikstofcapaciteit in de toekomst ook een mogelijke verdere reductie van de gaswinning in Groningen kunnen opvangen, ook voor de export en is de reductie van 30 miljard m3 per jaar sinds 2014 weer gecompenseerd

Het gebruik van laagcalorisch gas is in de praktijk ook veel groter dan alleen onze huishoudens niet alleen door de industrie en tuinbouw maar ook door onze export. Het bijkomend voordeel van de bouw van een stikstoffabriek is dan ook dat de Nederlandse huishoudens kunnen meeprofiteren de kosten komen dan mede uit het blijven exporteren van laagcalorisch gas.

Zo is het productieprobleem van de afname van Gronings gas nog wel op te lossen blijft het knelpunt de piekvraag is de winter.

Tot voor kort was er sprake van een forse gaslevering uit Groningen naast import en export het echte probleem daarbij is dat in Nederland en omliggende landen het huishoudelijk gebruik van aardgas voornamelijk bestemd is voor verwarming en een beetje voor het koken. Kijkend naar energie in 2016 dan was het stroomgebruik van onze huishoudens ongeveer 82 PJ en het gasgebruik leverde 297 PJ op een totaal gasgebruik in Nederland van 735 PJ en een totaal primair energiegebruik van 2100 PJ. Zie ook hier.

En zo lijkt het aardig te kloppen 30 miljard kubieke meter laagcalorisch gas minder uit groningen vervangen door menggas bestaande uit hoogcalorisch import gas gemengd met stikstof. Maar het venijn zit in de winter, gezien de aard van het gebruik is zie je in de winter naarmate het kouder wordt de vraag sterk toenemen de huizen moeten verwarmd worden en om die piek te kunnen leveren werd er in de winter meer gas gewonnen en dat werd aangevuld met het opgeslagen gas. Zo was het goed mogelijk om aan de piekvraag te voldoen. Nu valt een groot deel van de levering weg dan lukt dat niet meer en moet je de opslagcapaciteit sterk uitbreiden ook daarover neemt het protest de laatste jaren toe.

Er is dan ook een patstelling ontstaan Wiebes doet toezeggingen die hij op korte tijd niet kan nakomen.. En de buitenlandse contracten gaan voor. België, Duitsland en een deel van Frankrijk draaien ook op ons deels gewonnen en deels geproduceerde laagcalorische gas. België zou bij overschakelen naar ander gas het complete gasnet moeten vernieuwen de schadeclaims zouden gigantisch zijn.

Door nu de huishoudens van het gas af te halen en ook de industrie en tuinbouw Nederland onder druk te zetten kunnen we langer aan onze buitenlandse verplichtingen voldoen en de gaskraan in groningen meer dichtdraaien zodat Wiebes zijn toezeggingen kan nakomen. En dan het smoesje dat dat goed is voor het milieu is onzinnig als je ziet dat wereldwijd gasgebruik toeneemt. zelfs Japan is aan het overschakelen op aardgascentrales.

Alle gasgebruik van de huishoudens in 2016 was 297 PJ op een totaal gasgebruik van 735 PJ de export was 1748 PJ

En vervolgens moet Nederland van het gas af en als je dan weet dat aardgas CH4 de schoonste fossiele brandstof is waarvan het percentage waterstof hoog te noemen is, is er geen enkele reden om, met het uitgeven van honderden miljarden, van het gas af te gaan.

Het lost wel het piek probleem op in de winter zodat de export minder kritisch wordt.

Nog een belangrijk punt t.a.v. warmtepompen

Kijken we naar warmtepompen dan kun je je afvragen wat daarvan het voordeel is. Lucht warmtepompen leveren het relatief geringe opgegeven vermogen van ongeveer 4 kW bij + 5 graden dan komt de levering overeen met die van een CV ketel van 5 kW.

Daalt de temperatuur in de winter dan neemt de warmtelevering van warmtepompen snel af en bij min 15 leveren die warmtepompen helemaal geen warmte meer omdat de buiten dan te koud wordt om er energie aan te onttrekken. Bij een strenge winter gaat het dan ook massaal goed mis.

Ik zie de berichten al in de media.

Mijn huidige CV-ketel kan moduleren tussen 7 en 27 kW zodat er altijd voldoende warmte geleverd wordt. Ga je maximaal isoleren dan zal de CV-ketel op minimaal vermogen gaan werken en bespaar je erg veel gas.

Het grote voordeel is daarbij dat je dan ook bij – 15 je huis kunt warm stoken en altijd kunt beschikken over voldoende warm tapwater. Wordt de temperatuur van het tapwater te laag dan is dat erg ongezond en krijg je last met veteranen ziekten etc.

Conclusie: gewoon aardgas blijven gebruiken omdat dat voor het grootste deel uit waterstof bestaat en vervolgens zeer goed isoleren. De dan overblijvende veel kleinere vraag naar warmte kun je opwekken door gebruik blijven maken van een minimaal leverende CV-ketel .

De beslissing om warmtepompen toe te passen in de bestaande bebouwing is ondoordacht, de kosten zijn hoog en als je echt warmte nodig hebt laat die warmtepomp het afweten. Wat hier ook wordt vergeten is dat de bestaande bouw door de constructie minder goed is te isoleren en ook die kun je na maximale isolatie nog goed verwarmen op aardgas.