De rechter mag het probleem van de klimaatverandering oplossen

Den Haag - De Nederlandse Staat doet te weinig om de gevolgen van de klimaatverandering te voorkomen. Actie-organisatie Urgenda en bijna goo anderen willen dat de rechter zich daarover uitspreekt. Vandaag is de eerste grote klimaatzaak ter wereld, in Den Haag.


Roel van Leeuwen 

1.Waar draait de zaak om? 

Urgenda — een organisatie die door doorbraakprojecten te starten de overgang naar een duurzame samenleving wil versnellen — wil, mede namens goo mede-eisers, dat de Staat alles doet om te voorkomen dat de aarde met twee graden Celcius (of nog meer) opwarmt. Zij willen voorkomen dat de burgers aan allerlei gevaren — zoals een stijging van de zeewaterspiegel en een toename van infectieziektes (die gedijen bij hogere temperaturen) — blootgesteld worden.

2. Wat willen de eisers? 

Ze stellen dat de Staat juridisch verantwoordelijk is voor de Nederlandse broeikasgasemissies en daarom de plicht heeft om deze met veertig procent te verminderen ten opzichte van de uitstoot in 1990. En dit al voor 2020. Ook willen ze dat de rechter uitspreekt dat een opwarming van de aarde met meer dan z graden tot een schending van mensenrechten wereldwijd leidt.

3. Wat maakt de zaak bijzonder? 

Het is de eerste rechtszaak ter wereld waar een beroep wordt gedaan op mensenrechten ter bescherming van burgers tegen gevaarlijke klimaatverandering. Eind 2013 werd de Staat gedagvaard. Bij het opstellen van de dagvaarding heeft Urgenda gebruik gemaakt van crowdpleiten, waarbij iedereen zijn ideeën kon indienen.

4. Wat vindt de Staat? 

Volgens de landadvocaat is het aan de politiek om te beslissen over reducties van de broeikasgasemissies en niet aan de rechter. In 2012 werd een motie van de Partij van de Dieren om de emissie van broeikasgassen per 2020 met 40 procent te verminderen door een overgrote meerderheid van de Tweede Kamer afgewezen. Verder zou Urgenda te weinig belanghebbend zijn. Bovendien zouden de door Europa als geheel gestelde doelstellingen afwijken van de (lagere) Nederlandse doelstellingen.

5. Maken de eisers enige kans? 

Dat valt te bezien. De vraag is of de rechter zich aan zo'n politieke uitspraak durft te branden. Urgenda put in ieder geval hoop uit de Oslo Principles on Global Climate Change Obligations. Een internationaal gezelschap van juristen en wetenschappers stelt dat overheden op basis van burgerlijk aansprakelijkheidsrecht en mensenrechten, juridisch nu al aansprakelijk zijn voor emissies op hun grondgebied.

NHD